203
xəbərsiz, nagüman olduğumuzu da estetik semantikanın mərkəzinə çə-
kir. Deməli, Şah İsmayıl və Dədə Qorqudla bağlı bilmədiyimiz, bil-
məyimiz imkansız olan təbii, qanunauyğun sirlər mövcuddur. Xalis
postmodern
təfəkkür, xalis dekanonizasiyadır.
Bart “Kritonun sahilində” yazısında yeni ədəbi qaydalar və qay-
dasızlıqlar, mətndə harmoniya və xaos anlayışlarını təhlil edir. Bu yazı
ilk dəfə 1974-cü ildə “L’Ark” jurnalında çap edilsə də 1933-cü ildə
yazılmışdı. Bart bu yazını “Platonun “Kriton” əsərindən təsirlənərək
yazmışdı. Platon öz müəllimi, ustadı Sokrata həsr etdiyi “Kriton”
əsərində edam cəzasına məhkum edilmiş filosofun cəsarətini yazıya
köçürür. Maraqlıdır ki, tələbələri Sokrata qaçmaq üçün kömək etsələr
də getmir. O, qanunsuzluq və özbaşınalığı qınayır. Ölkədən qaçmaq
qanunları heçə saymaq olardı. Platona görə, əsas məsələ öz əqidəni və
dünyagörüşünü müdafiə etməkdir. Qanunları saymamaq isə ölkədə
xaos yaradar [18]. Bart “Kriton sahilində” “qaydaya qarşı qaydadan-
kənar yazı metodunu, mücərrədə qarşı konkreti, ümumiyə qarşı xü-
susini, yeniliyə qarşı həm də dəyişən məna və nəsnələri, ölümə qarşı
yaşamağı” [19, s. 13] seçir. Platon ilk sistemli, yazılı fəlsəfi mətnlərin
banisidir. Dünya düşüncə tarixində mətn və yazı arasında praktiki
əlaqə quran filosofdur. Kamal Abdullanın “Yarımçıq əlyazma” romanı
da Rolan Bartın yuxarıda sadalanan prinsiplərini Azərbaycan ədəbiy-
yatına konseptual, ədəbi mətn səviyyəsinə gətirən ilk romandır.
ƏDƏBİYYAT
1.
Touraine A. Modernliğin eleştrisi. Çeviren: Hülya Uğur Tanrıöver. YKY.
İstanbul. Şubat, 2014.
2.
Abdulla K. Sehrbazlar dərəsi (roman). Bakı, “Mütərcim”, 2006.
3.
Abdulla K. Unutmağa kimsə yox. Bakı, “Qanun”, 2011.
4.
Derrida J. Edebiyat edimleri. Otonom Yayıncılık. Temmuz, 2010, İstanbul.
5.
Abdulla K. Yarımçıq əlyazma. Bakı, “XXI” – YNE, 2004.
6.
Belsey C. Poststructuralism. Oxford University Press; 1 edition November
28, 2002.
7.
Descartes R. Aklın Yönetimi İçin Kurallar. Çevirmen: Engin Sunar. Say
Yayınları, 2013.
8.
Giddens A. Modernliğin sonuçları. Çevirmen: Ersin Kuşdil. Ayrıntı
yayınları. İstanbul, 2014.
9.
Eco U. Six Walks in the Fictional Woods. Harvard University Press. July
21, 1998.
10.
Frisch M. Günlükler (1946-1949). Çevirmen: Dilman Muradoğlu. YKY.
2008.
11.
Fiedler L. Cross the Border-Close the Gap. Stein & Day Pub. June 1972.
12.
Palmer D. Structuralism And Poststructuralism For Beginners. Reprint
204
edition. 21 Aug. 2007.
13.
Saussure F. Course in General Linguistics. Open Court; Reprint edition.
December 30, 1998.
14.
Foucault M. Yapısalcılık ve Post Yapısalcılık. Birey Yayınları. Çevirmen:
Ali Utku. 2010.
15.
Bahtin M. Sanat ve Sorumluluk. Çeviren: Cem Soydemir. Ayrıntı
Yayınları, 2005.
16.
Bahtin M. Karnavaldan romana. Çeviren: Cem Soydemir. Ayrıntı
Yayınları, 2014.
17.
Foucault M. Bilginin Arkeolojisi. Çevirmen: Veli Urhan. Ayrıntı
Yayaınları, 2013.
18.
Platon. Kriton. Çeviren: Furkan Akderin. Say Yayınları, 2014.
19.
Barthes R. Yazı ve Yorum. Çeviren: Tahsin Yücel. Metis Yayınları, 2009.
20.
Müstəqillik dövrü Azərbaycan ədəbiyyatı. Bakı, “Elm və təhsil”, 2016.
Ulvi Babayev
POSTSTRUCTURAL FUNCTION IN KAMAL ABDULLA’S
“THE INCOMPLETE MANUSCRIPT” NOVEL
Summary
In Azerbaijan literature, the novels written by Kamal Abdullah which meet
contemporary, technogen literary innovations in the world are subject of the study.
In this article, the notion of poststructuralv function in The Incomplete Manuscript
novel written by Kamal Abdulla is investigated. Firstly, fundamentals of
poststructuralism are presented in literarily-theoretical as well as social-cultural
context and manifestation forms are displayed. Later, changing literary-aesthetic
tendency in the history of world literature is glanced.
Ульви Бабаев
ПОСТСРУКТУРАЛЬНАЯ ФУНКЦИЯ В РОМАНЕ
«НЕЗАКОНЧЕННАЯ РУКОПИСЬ» КЯМАЛА АБДУЛЛЫ
Резюме
В литературе Азербайджана романы Кямала Абдуллы являются пред-
метом исследований, которые отвечают современным техногенно-литератур-
ным инновациям в мировой литературе. В этой статье исследуется понятие
«постструктуральная функция» в романе Кямала Абдуллы «Незаконченная
рукопись». Прежде всего, здесь отражаются основы и виды литературно-
теоретического и социально-культурного постструктурализма, замечаются
изменившиеся в мировой литературе литературно-эстетические тенденции.
205
AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI
“ƏDƏBİYYAT MƏCMUƏSİ”
NİZAMİ adına ƏDƏBİYYAT İNSTİTUTUNUN
ELMİ ƏSƏRLƏRİ
2017, № 1
Nərmin ƏLİYEVA
Nizami Gəncəvi adına Milli
Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyi
narminbdu@gmail.com
MƏHƏMMƏDHÜSEYN ŞƏHRİYAR YARADICILIĞINDA
SÖZ VƏ ŞEİR SƏNƏTİNİN BƏDİİ İFADƏSİ
Açar sözlər: söz xiridarı
Şəhriyar, şeir sənəti, sözün hikməti
Key words: Shahriyar – the connoisseur of word, the art of poetry, the
meaning of the word
Ключевые слова: знаток слова Шахрияр, искусство поэзии, мудрость
слова
Böyük Şəhriyarın sözün qüdrəti, kəlamın vüsəti haqqında fikir-
ləri, ədəbi-bədii görüşləri onun əsərlərində, ayrı-ayrı yazılarında və
müxtəlif şəxslərə verdiyi müsahibələrində öz əksini tapmışdır. Qeyd
edək ki, şairin söz sənəti barədə fikirlərinə əsasən, onun farsca qələmə
aldığı şeirlərində rast gəlirik. Ustad sənətkarın ana dilində yazdığı
“Allah boyağı” şeirində oxuyuruq:
Ağzında dadlı sözlərüvi sən də, Şəhriyar,
Eylə bişir ki, xəlq dadından doyanmasın [1, s. 83].
M.Şəhriyar “Ey Şiraz” şeirində klassik fars şeirinin təmsilçisi
Sədinin sənətkarlığını nümunə gətirərək yazır:
Sədi şeirində soyub sözlərin atmış qabığın,
Söz deyil, məna olub onda kəlam, ey Şiraz [1, s. 164].
Bu beytdə Sədinin şeirin qabığını soyub atmasını belə başa düş-
mək lazımdır ki, sənətkar forma üzərində elə işləməlidir ki, fikir bir-