Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasinin akademiK Ə. HÜseynov adma Kİbernetika institutu

-
 
Layihədə dəyişikliklərin idarə edilməsi 
-
 
Azərbaycanda layihələrin idarə edilməsinin inkişaf 
mərhələləri 
Bu  suallar  sertifikatlaşdırma  imtahanının  əsas  suallarını 
əhatə edir. 
Bu  kursları  və  sertifikatlaşdırma  proqramının  Azərbaycan 
Respublikasında həyata keçirilməsi hüququ yalnız İPMA- nın milli 
assosiasiyası  olan  Layihələrin  İdarə  Edilməsi  Azərbaycan 
Assosiasiyasına  (AZPMA)  verilmişdir.  AzPMA-mn  keçirtdiyi  və 
verdiyi  sertifikat  dünyanm  bütün  ölkələrində  tanınır  ve 
ümumdünya  peşəkar  sertifikatlaşdınimış  layihə  menecerləri 
reyestrinə daxil olunur: 
(
www.ipma.ch
, 
www.azpma.net
). 
idarə edilməsi 
Sertifıkatlaşdınna proqramının əsas tələblərindən biri layihə 
menecerinin  kompüter  sistemindən  istifadə  etmək  bacarığının 
normal səviyyədə olmasıdır. Layihələrin idarə edilməsi üçün çoxlu 
idarəetmə  proqram  təminatları  mövcuddur.  Bunlardan  PRİMA 
VERA  kompaniyasına  məxsus  olan  Sure-  Trak  və  P3E  Planing 
proqram  təminatlan  geniş  yer  almışdırlar.  Müasir  dövrdə  layihə 
ofisinin bu kimi proqramlarsız təsəvvür etmək qeyri mümkündür. 
Bu  gün  layihələrin  idarə  edilməsi  üzrə  proqram  təminat- 
lanndan  istifadə  edilməsi  təşkilatlarda  yerinə  yetirilən  işlərə  öz 
təsirini  göstərməkdədir.  Bir  çox  təşkilatlarda  layihələrin  idarə 
edilməsi  mərkəzləşdirilmiş  kompüter  sisteminin  tətbiqi  ilə 
reallaşdınlır. Bu səbəbdən, həmin kompüter sisteminin tət 
266 

---

biqindən  istifadə  edilməsi  üzrə  təlimatlara  tələb  böyükdür.  Bu 
kurslar, adətən 3-5 gün ərzində AZPMA tərəfindən keçirilir. 
Xüsusi mövzular siyahısına layihələrdə riskin idarə edilməsi, 
büdcənin  təhlili,  müqavilələrin  bağlanması  və  tədarük  kimi  digər 
mövzular  daxildir.  Bu  kurslardan  layihə  ofisinin  xüsusi  təyinatlı 
işçiləri keçir və iki gün davam edir. 
8.5.
 
TƏŞKİLATIN LAYİHƏ MENECERLƏRİ İLƏ 
TƏMİN EDİLMƏSİ 
Menecerlərə tələbat 
Təşkilatlar  öz  fəaliyyətlərini  layihələr  əsasında  və  layihələr 
vasitəsilə daha çox həyata keçirdikcə, layihə menecerlərinə tələbat 
artır.  Namizədlər  idarəetmə  vərdişləri  və  texniki  bacanqlara  malik 
olmalıdırlar.  Onlar  eyni  zamanda  gərgin  iş  rejiminə  dözməyi 
bacarmalı və işgüzar olmalıdırlar. Bundan başqa, layihə menecerləri 
işin  həyata  keçirilməsi  zamanı  bütün  yaranan  qeyri-standart 
vəziyyətlərə hazır olmalıdırlar. 
Layihə  ofisinin  əsas  funksiyası  təşkilatın  onun  maraqlarına 
xidmət  göstərən  layihə  menecerləri  üzrə  ehtiyaclarını  təmin 
etməkdir. Layihə menecerləri aşağıdakıları bacarmalıdırlar: 
•
 
Öz təşkilatlannda daxili məsləhətçi və mentorlar kimi 
xidmət göstərməlidirlər. 
•
 
Müxtəlif istiqamətli treninqlər keçirə bilməlidirlər. 
267
 

---

• Tələb olunan standart və metodlan 
müəyyənləşdirməlidirlər. 
Bu yardımçı funksiyaların həyata keçirilməsinə əlavə olaraq 
layihə  menecerləri  layihələrin  işə  salınmasına  hazır  olmalıdırlar. 
Əgər  təşkilatın  biznesi,  yəni  başlıca  məqsədi  proqram  təminatmı 
inkişaf  etdirmekdirsə,  bu  halda  layihə  menecerləri  proqram 
təminatlarının  inkişaf  layihələrini  istiqamətləndirə  bilməlidirlər. 
Əgər şirkət  körpü tikirsə, layihə menecerləri körpünün inşası  üzrə 
rəhbərliyi həyata keçirə bilməlidirlər. 
Təşkilatı layihə menecerləri ile təmin etmək məqsədilə layihə 
ofisi insan ehtiyatlannı idarə etməyi bacarmalıdır. Buna görə de, o, 
işçi  heyətinin  fiınksiyalannı  icra  edə  bilməlidir.  Bu  iş  layihə 
ofisindən aşağıdakılarm icrasını tələb edə bilər: 
•
 
tşlərə uyğun olan müvafiq tələblərin 
müəyyənləşdirilməsi; 
•
 
İşlər üzrə müvafiq tələbləri təmin edə bilən şəxslərin 
müəyyənləşdirilməsi; 
•
 
Müvafiq mütəxəssislərin işə cəlb olunması; 
•
 
Təşkilatın tələbatını ödəyən layihə menecerinin işə cəlb 
olunması; 
•
 
Layihə menecerlərinin bilik və bacanqlanmn 
müəyyənləşdirilməsi. 
Səriştəlik üzrə tələblər 
Layihə ofisi təşkilatı peşəkar layihə meneceri ilə təmin etmək 
məqsədilə 
ilk 
növbədə 
səriştəlik 
üzrə 
tələbləri 
müəyyənləşdirməlidir. Səriştəlik dərəcəsi həm texniki, həm də ida 
268 

---

rəçilik  sahəsini  əhatə  etməlidir.  Məsələn,  məlumat  bazasmm 
yaradılması layihəsi üzrə məlumat bazalannm qurulmasmda  geniş 
təcrübəyə  malik  olan  layihə  menecerini  işə  cəlb  etmək  vacib 
məsələlərdən biridir. 
Layihə ofisi eyni zamanda tələb olunan «minimum səriştəlik 
dərəcəsi»ni müəyyənləşdirməlidir. Layihədə nəzərdə tutulan işlərin 
bir qismi menecerdən liderlik qabiliyyəti, digər qismi isə ünsiyyət, 
danışıqlarm  apaniması  və  peşəkar  səviyyədə  bilik  və  bacanğın 
olmasını tələb edir? 
Xüsusi layihələr üzrə mütəxə^^slər 
Layihəni  işə  salmaq  üçün  peşəkar  layihə  menecerinə  olan 
tələblər  ortaya  qoyulan  kimi  layihə  ofisi  mümkün  namizədlərin 
siyahısmı  nəzərdən  keçirməli  və  işə  daha  yararlı  olan  şəxsi  tapa 
bilməlidir.  Bu  o  deməkdir  ki,  layihə  ofisinin  təşkilatın  layihə 
menecerlərinin peşəkarlıq dərəcələri üzrə məlumat bazasmı inkişaf 
etdirməyə ehtiyacı vardır. 
Tədqiqatlar  göstərir  ki,  ən  yaxşı  layihə  menecerləri  ilk 
növbədə aşağıdakı xüsusiyyətlərə malik olmalıdırlar: 
İnsanlarm ehtiyaclarmı dərk etmək; 
Tədqiqatlarm apaniması; 
Nümunəvi iş icraçısı; 
Ambisiyaya malik olmamaq; 
Təşkilatm məqsədlərini öyrənmək; 
Biznesin təşkil edilməsi bacanqları; 
Danışıqlar apara bilmək; 
Siyasi uzaqgörənlik. 
Ehtiyatlann  bölüşdürülməsi  vaxtında  və  müvafiq  tələblərə 
əsasən yerinə yetirilməlidir. İnsan ehtiyatlannm düzgün 
269 

---