Azərbaycan Paris Sülh Konfransında (1918-1920)
Yüklə 1,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Müttəfiq qoşunlar Bakıda
Qarşıda dayanan ilk vəzifə İranın Ənzəli şəhərinə rəsmi nümayəndə heyəti göndərib müttəfiq qoşunların baş komandanı, ingilis generalı Tomsonla danışıqlara başlamaq və bu hərbi qüvvələrin Bakıya gəlməsini xahiş etmək idi. Həmin iş 1918-ci il noyabrın 17-də həyata keçirildi. Müttəfiq qoşunlarını təmsil edən generalın şərəfinə təntənəli qəbul düzəldildi. O, hökumət nümayəndələri tərəfindən qəbul edildi. Aradan az keçməmiş general Tomsonun bəyanatı çap olundu. Bəyanatda müttəfiq qoşunların şəhərə daxil olmasından bəhs edilərək bildirirdi ki, onların yalnız bir məqsədi var - bu da Azərbaycan ərazisinin müxtəlif hissələri arasında sülhü bərpa etməkdir. General Tomson həmin gündən etibarən bütün sakinlərə Azərbaycan hökumətinin hakimiyyətinə tabe olmağın zəruriliyini bildirdi. Parlament Bundan daha əvvəl isə Müəssislər Məclisini əvəz edən Azərbaycan parlamenti çağırılıdı. O, milli azlıqların nümayəndələri də daxil olmaqla ümumi səsvermə yolu ilə seçilmişdi * . Burada əksəriyyət təşkil edən müsəlmanlardan başqa 21 erməni, 10 rus deputat, habelə polyakların, yəhudilərin və ölkədəki digər milli azlıqların nümayəndələri də təmsil olunmuşdu. Azərbaycan parlamenti 120 nümayəndədən * Qeyd etmək lazımdır ki, bu müsəlman qadınlarının da iştirak etdiyi ilk seçki idi. 42 ibarət idi. Parlamentin qanunvericilik sahəsində, habelə idarəçilik fəaliyyəti baxımından çox geniş hüquqları vardı. Bu hüquqlar sırasına hökumətə sorğular vermək və nazirlərdən izahat tələb etmək də daxil idi. Parlament, həmçinin Cümhuriyyətin əsas qanunlarını qəbul etməli olan Müəssislər Məclisini çağıra bilərdi. Parlament sədrinin Müəssislər Məclisinə seçkilər keçirilənə qədər Baş nazir seçmək və ona hökumət təşkilini tapşırmaq səlahiyyəti vardı. Parlamentin deputatları arasında digər millətlərin təmsilçiləri də olduğundan erməni və rusların nümayəndələrinin də Nazirlər Şurasına daxil edilməsi nəzərdə tutulmuşdu. Xarici İşlər Nazirliyi də daxil olmaqla bütün nazirliklərin, habelə inzibati, hüquqi, maliyyə, maarif, rabitə və s. sahələrindəki bütün dövlət institutlarının fəaliyyəti Parlamentin nəzarəti altında həyata keçirilməli idi. Əksəriyyəti yerli azərbaycanlılardan ibarət olan və hərbi xidmətin bütün sahələrini əhatə edən 50 min nəfərlik son dərəcə mütəşəkkil nizami orduya malik hərbi nazirlik də parlamentin nəzarətinə verilmişdi. Azərbaycan Cümhuriyyətinin hazırda fəaliyyət göstərən Sülh Nümayəndə Heyətinin yaradılması və onun Respublikanın mənafelərini qorumaq, xüsusən də Azərbaycanın digər dövlətlər tərəfindən tanınmasını təmin etmək məqsədilə Parisə göndərilməsi haqqındakı qərar da Parlament tərəfindən qəbul olunmuşdur. Yüklə 1,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|