147
19 Aprel - Xalq artisti, bəstəkar Əfrasiyab Bədəlbəylinin anadan olmasının
110 illiyi, (1907-1976)
Azərbaycan klassik bəstəkarı, dirijor, librettoçu
Əfrasiyab Bədəlbəy oğlu Bədəlbəyli Bakı şəhərində, xalq
maarifçisi Bədəlbəy Bədəlbəyovun və məşhur Şah Qacar
nəslinin təmsilçisi Rəhimə xanımm ailəsində anadan olub.
Ali Pedaqoji İnstitutun nəzdindəki məktəbdə, Bakı Teatr
Texnikumunda,
Azərbaycan
Dövlət
Universitetinin
şərqşünaslıq fakültəsində, Leninqrad Konservatoriyasının
nəzdindəki musiqi məktəbində təhsil alıb. 20 yaşında Cəfər
Cabbarlının "Od gəlini" pyesinə yazdığı musiqi
sənətsevərlər tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. Xeyli
müddət Moskva və Leninqrad Opera və Balet Teatrında dirijor assistenti kimi
fəaliyyət göstərib. 1938-ci ildən ömrünün sоnunadək Azərbaycan Dövlət Оpera
və Balet Teatrında dirijоr işləyib. Ə. Bədəlbəyli Azərbaycanda ilk baletin
müəllifidir. O, 33 yaşında ikən "Qız qalası" baleti ilə musiqi tariximizdə ilk
Azərbaycan baletinin əsasını qoyub. Sonrakı illərdə "Nizami", "Söyüdlər
ağlamaz" operalarını yazaraq, adını mədəniyyət tariximizə qızıl hərflərlə əks
etdirib. Bir çох dram tamaşasına musiqi bəstələyib. Azərbaycan radiоsu və
televiziyasında milli musiqi sənətimizi geniş təbliğ edib. Əməkdar incəsənət
xadimi (1940), Xalq artisti (1960) Əfrasiyab Bədəlbəyli 1976-cı il yanvarın 6-da
dünyasını dəyişib.
Operalar: "Xalq qəzəbi" (1941)
, "Nizami" (1948)
, "Söyüdlər ağlamır" (1971)
Baletlər:"Qız qalası" (1940)
, "Tərlan (balet)" (1941) - uşaqlar üçün
, Nəsiminin
əsərləri əsasında "Xoreoqrafik freskalar" (1973)
Orkestr üçün bəstələri: Simfonik orkestr üçün «28 aprel» marşı (1929)
, Simfonik
orkestr üçün təntənəli marş (1930), Simfonik poema "Sovet hakimiyyəti uğrunda"
(1930), Simfonik freska, Miniatürlər (1938), Xalq çalğı alətləri ansamblı üçün
simfonietta (1950)
Tamaşalar üçün musiqi: “Od gəlini‖ (pyes) (1927)
, “Sevil‖ (pyes) (1927)
,
“Almas‖ (pyes) (1928)
, “1905-ci ildə‖ (pyes) (1931)
, “Yaşar‖ (pyes) (1932)
,
“Siyavuş‖ (pyes) (1932)
, “Hacı Qara‖ (pyes) (1933)
, “Fərhad və Şirin‖
(pyes) (1941)
Elmi irsi: Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti".
İnternetdə:
www.az.wikipedia.orq
148
22 Aprel - Aktyor, rejissor Həsən Əblucun anadan olmasının 75 illiyi,
(1942-1994)
Həsən Abbasqulu oğlu Əbluc Təbrizdə anadan olub.
Uşaq yaşlarında ailəsi ilə birlikdə Bakıya köçüb. Əvvəlcə
Politexnik İnstitutuna qəbul olunub. Birinci kursdan sonra
sənədlərini aktyorluq fakültəsinə verib. Azərbaycan Dövlət
İncəsənət İnstitutunun aktyоrluq və rejissоrluq fakültəsini
bitirib. Elə həmin il Dram Teatrında rumın yazıçı Sebastyanın
"Adsız ulduz" tamaşasına quruluş verib. Sоnralar Gənc
Tamaşaçılar
Teatrında
fəaliyyətini
davam
etdirib.
Kinostudiyada film dublyajlarında iştirak edib. Mədəniyyət və
İncəsənət Universitetində səhnə danışığından dərs deyib. Bədii qiraət ustası kimi
klassik və çağdaş şairlərimizin poeziya nümunələrini minlərlə tamaşaçıya və
dinləyiciyə çatdırıb. Həsən Əbluc rejissorluq kursunu da bitirib. Müxtəlif dövrlərdə
bir neçə teatr və televiziya tamaşasının quruluşçu rejissoru olub.
Həsən Əbluc 13 mart 1994-cü ildə vəfat edib.
Ənvər Əbluc оnun haqqında "Həsən Əbluc" filmini lentə alıb.
Filmoqrafiya: ―Abbas Mirzə Şərifzadə‖ (film), ―Babək‖ (film, 1979), ―Bakıda
küləklər əsir‖ (film, 1974), ―Bircəciyim‖ (film, 1986), ―Birisigün, gecəyarısı...‖
(film, 1981), ―Bizim küçənin oğlanları‖ (film, 1973), ―Dantenin yubileyi‖ (film,
1978), ―Dəli Kür‖ (film, 1969), ―Dənizə çıxmaq qorxuludur‖ (film, 1973), ―Doğma
sahillər‖ (film, 1989), ―Ən vacib müsahibə‖ (film, 1971), Ənvər Həsənov. ―Yeddi
oğuldan biri‖ (film, 2007), ―Həsən Əbluc‖ (film, 1999), ―İstintaq‖ (film, 1979),
―İstintaq davam edir‖ (film, 1966), ―İyirmialtılar‖ (film, 1966), ―Qanlı zəmi‖ (film,
1985), ―Qara gölün cəngavərləri‖ (film, 1984), ―Qaraca qız‖ (film, 1966),
―Qatarda‖ (film, 1981), ―Mikayıl Müşfiq‖ (film, 1978), ―Od içində‖ (film, 1978),
―Ölsəm... bağışla‖ (film, 1989), ―Ömrün İlk Saatı‖ (1973), ―Özgə ömür‖ (film,
1987), ―Pəncərə‖ (film, 1991), ―Sən niyə susursan?‖ (film, 1966), ―Şeytan göz
qabağında‖ (film, 1987), ―Tənha narın nağılı‖ (film, 1984), Torpaq, dəniz, od,
səma‖ (film, 1967), ―Uşaqlığın son gecəsi‖ (film, 1968), ―Ümid‖ (film, 1992),
―Ürək yaman şeydir...‖ (?), ―Ürək... Ürək...‖ (film, 1976), ―Yaramaz‖ (film, 1988),
―Yaşamaq gözəldir, qardaşım!‖ (film, 1966), ―Yenilməz batalyon‖ (film, 1965).
İnternetdə:
www.az.wikipedia.orq