Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi
Dekabr - Xalq artisti, pianoçu Fərhad Bədəlbəylinin anadan olmasının
Yüklə 3,73 Mb. Pdf görüntüsü
|
422
70 illiyi, (1947) Fərhəd Bədəlbəyli Bakıda görkəmli rejissor, Azərbaycan xalq artisti Şəmsi Bədəlbəylinin ailəsində anadan olub. 1965-1969-cu illərdə Ü. Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında (professor M. R. Brennerin sinfində), 1969-1971-ci illərdə P.İ.Çaykovski adına Moskva Dövlət Konservatoriyasının aspiranturasında (dosent B. Davidoviçin sinfində) oxuyub. Fərhad Bədəlbəylinin adı B. Smetana adına (Çexoslavakiya, 1967, III mükafat və Smetana əsərinin ən yaxşı ifaçısı mükafatı) və Viana da Mota adına (Portuqaliya, 1968, I mükafat) beynəlxalq müsabiqələrdəki uğurlu çıxışlardan sonra məşhurlaşıb. Bu gün F. Bədəlbəyli fəal konsert yaradıcılığı ilə məşğuldur. Pianoçunun qastrol səfərləri Bolqarıstan, Almaniya, Yunanıstan, Danimarka, İsrail, İtaliya, Kuba, Norveç, Portuqaliya, Tunis, Türkiyə, Finlandiya, Fransa, Çexoslovakiya, İsveçrə, Yuqoslaviya, Yaponiya və b. əhatə edir. Musiqi təşkilatçılığı işi, maarifçilik F. Bədəlbəylinin ikinci, mühüm fəaliyyət sahəsidir. 1986-1989-cu illərdə o, Azərbaycan Musiqi Cəmiyyətinin İdarə Heyəti sədrinin birinci müavini olmuşdur. F.Bədəlbəylinin təşəbbüsü ilə Bakı İncəsənət Mərkəzi (1987-1996-cı illərdə o, buranın rəhbəri olmuşdur) və Azərbaycan Musiqi Xadimləri Cəmiyyəti (hal-hazırda o, 1989-cu ildən bu cəmiyyətin sədridir) yaradılmışdır.
1995-ci ildən o, "Azərbaycan Mədəniyyətinin Dostları" fondunun üzvüdür. 1971-ci ildən F. Bədəlbəyli Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında dərs deyir (1976-cı ildən dosent, 1983-cü ildən professor). 1991-ci ildən F. Bədəlbəyli Ü. Hacıbəyov adına Bakı Musiqi Akademiyasının ( əvvəl adı Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası idi) rektorudur.
F. Bədəlbəyli bir çox mükafatlara layiq görülüb. 1972-ci ildə Əməkdar artist, 1978-ildə Xalq artisti, 1990-cı ildə isə SSRİ Xalq artisti fəxri adlarına, 1996-cı ildə isə Fransada xüsusi mükafata layiq görülüb. Filmoqrafiya: ―Azadlıq məşəli‖ (film, 1967), ―Böyük ömrün anları‖ (film, 2006), ―Fərhad‖ (film, 1987), ―Heydər Əliyev‖ Üçüncü film. Moskva. ―Kreml‖ (film, 1999), ―Kədərimiz... Vüqarımız...‖ (film, 1998), ―Maestro Niyazi‖ (film, 2007), ―Memar‖ (film, 2006), ―Mənə inanın!‖ (film, 2007), ―Nəğməkar torpaq‖ (film, 1981), ―Ötən ömrün notları‖ (film, 2003), ―Üç eskiz‖ (film, 1978), ―Ürək nəğməsi‖ (film, 1989), ―Üzeyir ömrü‖ (film, 1981) və s.
423
14 Dekabr - Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Əliyev Əliyar Yusif oğlunun anadan olmasının 60 illiyi, (1957-1992)
Əliyar Əliyev Qubadlı rayonunun Qazyan kəndində anadan olub. 1979-cu ildə Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi İnstitutunu fərqlənmə diplomu ilə bitirərək, bir müddət Qubadlı rayonunun Dondarlı kənd orta məktəbində idman müəllimi işləyib. Qarabağ müharibəsi başlayanda Əliyar Əliyev könüllü olaraq Azərbaycan Silahlı Qüvvələri sırasına qoşulub. Müharibədə özünü təkcə döyüşçü kimi yox, həm də hərbi işin təşkilatçısı kimi göstərməyə başlayıb. Əvvəlcə taborun kəşfiyyat bölməsinin komandiri, sonra tabor komandırının təchizat üzrə müavini təyin edilib. 1988-ci ilin fevral ayında Əliyar Əliyev könüllülərdən ibarət dəstə təşkil edib. Bu tabor camaat arasında ―Pəhləvanlar taboru‖ kimi da tanınıb. O, Başarat, Susuz dağ, Suarası mövqelərini ələ keçirərkən xüsusilə fərqlənib, 1992-ci il sentyabrın 30-da Laçın rayonu istiqamətində döyüşə rəhbərlik edib. 1991-ci ilin may ayında Qubadlının Yuxarı Cibikli kəndi, 1992-ci ilin oktyabr ayının 12-də isə bu rayonun Topağac-Başarat yüksəkliyi uğrunda gedən döyüşlərdə də onun rəhbərlik etdiyi alay düşməni ağır itkilərə məruz qoyub. 1992-ci ilin iyun ayının 24-də Qubadlı rayon mərkəzini bombalamağa uçan üç vertolyotu vurub salan da Əliyar Əliyevin döyüşçüləri olub. Ə.Əliyev 1992-ci ilin avqust ayında həyata keçirilən "Şurnuxu‖ əməliyyatında iştirak edib. O, 1992-ci ilin payızında 40 könüllü döyüşçü ilə birlikdə işğal altındakı Laçının 40-a qədər kəndini 4 gün ərzində ermənilərdən azad edib.
Əliyar Əliyevin son döyüşü 1992-ci il oktyabrın 3-də, Laçının iki kilometrliyində olub. ―Tikanlı zəmi‖ yüksəkliyi uğrunda döyüşdə tabor komandiri Əliyar Əliyev və onun sürücüsü Əlisadət Ağayev qəhrəmancasına həlak olublar. O, doğma kəndi Qəzyanda dəfn olunub. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 10 noyabr 1992-ci il tarixli 301 saylı fərmanı ilə mayor Əliyar Yusif oğlu Əliyev ölümündən sonra Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı adına layiq görülüb.
Qubadlı rayonunda abidəsi qoyulub. Yaratdığı tabor və Bakı şəhərindəkı küçələrdən biri onun adını daşıyır.
www.az.wikipedia.orq Seyidzadə, M. Milli Qəhrəmanlar Zirvəsi.-Bakı, 2010.
424
2017-ci ildə həmçinin qeyd olunacaq: - Şair Qətran Təbrizinin 105 illiyi, (1012-1088)
- Şair, dövlət xadimi Şah İsmayıl Xətainin 530 illiyi, (1487-1524); Kitabları: ―Dəhnamə‖ - Şair Molla Pənah Vaqifin 300 illiyi, (1717-1797)
Kitabları: ―Əsərləri‖ və s. - Şeyx Şamilin 220 illiyi, (1797-1871) - Şairə Xurşudbanu Natəvanın 185 illiyi, (1832-1897)
Kitabları: ―Seçilmiş əsərləri‖, ―Qəzəllər‖ və s. - Xeyriyyəçi Musa Nağıyevin 175 illiyi, (1842-1919)
- Yazıçı Seyid Hüseynin 130 illiyi, (1887-1938) Kitabları: ―İki həyat arasında‖, ―Yeni həyat yollarında‖, ―Şirinnaz‖, ―Bir küçənin tarixi‖, ―Xeyir və bərəkət ayı‖, ―Həzin bir xatirə‖ və s.
Yazıçı Pənahi Makulunun 115 illiyi, (1902-1971) - Şair, ədəbiyyatşünas Hümmət Əlizadənin 110 illiyi, (1907-1941) - Qurban bayramı. İslam dünyasının ən müqəddəs bayramlarından sayılan Qurban bayramı bütün müsəlman ölkələrində təmtəraqla qeyd olunur. Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra Milli Məclisin qəbul etdiyi 1992-ci il 27 oktyabr tarixli "Azərbaycan Respublikasının bayramları haqqında" Qanununa əsasənQurban bayramı ölkəmizdə də dövlət səviyyəsində bayram edilir. -
mühüm yer tutur. Bu bayramın tarixi müsəlman təqvimi ilə hicrinin 2-ci ilindən (miladi 623-cü il) başlanır. Oruc Ramazan ayında tutulduğu üçün ona ―Ramazan orucu‖ da deyirlər.
425
110 il Cəlil Məmmədquluzadə “Qurbanəli bəy”, (1907) 105 il
Abdulla Şaiq “Gözəl bahar”, “Bədbəxt ailə”, (1912) 105 il Böyükağa Talıblı “Yaxşı məsləhət hər şeydən yaxşıdır”, (1912) 105 il Yusif Vəzir Çəmənzəminli “Yeddi hekayə”, “Üç hekayə”,(1912) 90 il
Abdulla Şaiq “İldırım”, “Tülkü həccə gedir”, (1927) 90 il
Böyükağa Talıblı “Qırx zopa”, (1927) 90 il
Cəlil Məmmədquluzadə “Bəlkə də qaytardılar”, (1927) 90 il Əbdürrəhimbəy Haqverdiyev “Köhnə dudman”, “Marallarım”, “Ac həriflər”, (1927) 90 il
Ömər Faiq “Üçüncü il”, (1927) 90 il
Süleyman Rüstəm “Ələmdən nəşəyə”, (1927) 90 il
Süleyman Sani Axundov “Zarafat”, (1927) 90 il
Vəli Xuluflu “Koroğlu”, (1927) 85 il
Əbdülbaqi Fövzi “Boy atan diyar”, (1932) 85 il
Rəsul Rza “Çapey”, (1932) 85 il
Sabit Rəhman “Pozğun”, (1932) 85 il
Səməd Vurğun “Fanar”, (1932) 85 il
Süleyman Rüstəm “Səs”, “Yanğın”, “Atəş”, (1932) 85 il
Tağı Şahbazi Simürğ “Qeyrət”, (1932) 85 il
Yusif Şirvan “Bizim yaz”, (1932) 80 il
Cahanbaxış “Qonşular”, (1937) 80 il
Cəfər Cabbarlı “1905-ci ildə”, “Qız qalası”, “Almaz”, (1937) 80 il
Əbdül Kazım “Sayıq uşaqlar”, (1937) 80 il
Əkbər Məftun “Kiçik heykəltəraş”, (1937) 80 il
Süleyman Vəliyev “Bığlı ağa”, (1937) 175 il
Cəfər Xəndan “Cəbhə şeirləri”, “Qafqaz”, (1942) 75 il
Əbülqasım Hüsenyzadə “Tülkü və xoruz nağılı”, (1942) 75 il
Eynulla Ağayev “Alagöz”, (1942) 75 il Əhməd Cəmil “Yadigar”, “Əsgər qardaşıma”, “Şaxta baba”, (1942) 75 il
Rəsul Rza “Vətən”, “Bəxtiyar”, (1942) 75 il
Səməd Vurğun “Səadət uğrunda”, (1942) 75 il
Süleyman Rəhimov “Aynalı”, “Medalyon”, (1942) 75 il
Süleyman Rüstəm “Ana ürəyi”, “Durnalar”, (1942) 75 il
Tələt Əyyubov “Yaralı qartal”, (1942) 426
75 il Yusif Əzimzadə “Partizan oğlu”, (1942) 75 il
Yusif Şirvan “Biz yenə gələrik”, “Bizim elin qızları”, (1942) 75 il
Zeynal Xəlil “Tatyana”, (1942) 70 il
Adil Babayev “İkinci simfoniya”, (1947)‖ 70 il
Əbülhəsən “Müharibə”, (1947) 70 il
Zeynal Cabbarzadə “Əfzələddin və şah”, (1947) 65 il
Balaş Azəroğlu “Mənim nəğmələrim”, (1952) 65 il
Pənahi Makulu “Mübarizlər”, (1952) 65 il
Rauf İsmayılov “Neft uğrunda”, (1952) 65 il
Şəfiqə Ağayeva “Məktəb səhnəsi üçün pyeslər”, (1952) 65 il
Zeynal Cabbarzadə “Çinar”, (1952) 60 il
Adil Babayev “Ana ürəyi”, (1957) 60 il
Balaş Azəroğlu “İtmiş qız haqqında dastan”, (1957) 60 il
Bəxtiyar Vahabzadə “Ceyran”, (1957) 60 il
Cəmil Əlibəyov “Şəhəri yaradanlar”, (1957) 60 il
Emin Mahmudov “Kainat gəmisi”, (1957) 60 il
Əhməd Rəhimov “Bir evin gəlini”, (1957) 60 il
Ələviyyə Babayeva “Tək ağac”, (1957) 60 il
Pənahi Makulu “Səttarxan”, (1957) 60 il
Reyhan Salamova “Cırcırama və qarışqa”, (1957) 60 il
Şamil Xirşid “Xəstələr”, (1957) 55 il
Çingiz Hüseynov “Mənim bacım”, (1962) 55 il
Bayram Həsənov “İlk qar”, (1952) 55 il
Davud Ordubadlı “Səadət yolunda”, (1962) 55 il
Əfqan “Gecikmisən”, (1962) 55 il
Əhməd Elbrus “Uçan durnalar”, (1962) 55 il
Əhməd Mirzəcəfərli “Altı qız”, (1962) 55 il
Əhmədağa Muğanlı “Tikanlı məftillər”, (1962) 55 il
Əlfi Qasımov “Odlu ürəklər”, (1962) 55 il
Rəfiq Zəka Xəndan “Çağlayan”, (1962) 55 il
Rüfət Əhmədzadə “Özündən demir”, (1962) 55 il
Sabir Əhmədli “Aran”, (1962) 55 il
Tofiq Mahmud “Dibçək”, (1962) 55 il
Tofiq Mütəllibov “Bağçada yolka”, (1962) 55 il
Vaqif Nəsib “Çəpiş”, (1962) 55 il
Yusif Həsənbəy “Yağışda çimən cücə”, (1962)
427
Xarici ədəbiyyat 320 il Şarl Perro. “Mənim ana Qazımın nağılları və ya keçmiş zamanların ibrətamiz əhvalatları və nağılları”. Topluya ―Küllücə və ya Büllur başmaq‖, ―Çəkməli pişik‖, ―Cırtdan‖, ―Göy Saqqal‖ nağılları daxildir, (1697)
(1812)
190 il Vilhelm Qauf. “Cırtdan Burun”, (1827)
180 il Hans Xristian Andersen. “Kralın yeni paltarı”, (1837) 180 il Lermontov M.Y. “Borodino”, “Şairin ölümü”, (1837) 175 il Qoqol N.V. “Ölü canlar”, (1842) 170 il Bronte Ş. “Ceyn Eyr”, (1847) 165 il Biçer-Stoun H. “Tom dayının daxması”, (1852)
Tolstoy L.N. “Uşaqlıq”, (1852)
Turgenev İ.S. “Mumu”, (1852) 155 il Qriboyedov A.S. “Ağıldan bəla”, (1862)
Hüqo V. “Səfillər”, (1862)
Tolstoy L.N. “Kazaklar”, (1862)
Turgenev İ.S. “Atalar və oğullar”, (1862) 135 il Tven M. “Şahzadə və dilənçi”, (1882) 115 il Doyl A.K. “Baskervillərin iti”, (1902)
Potter B. “Piter-dovşan”, (1902) 120 il Voyniç E.L. “Ovod”, (1897)
Mamin-Sibiryak D.N. “Alyonuşkanın nağılları”, (1897) Uells Q. “Gözəgörünməz adam”, (1897) 428
125 il Qarin-Mixaylovski N.Q. “Tyomanın uşaqlığı”, (1892) Doyl K.A. “Şerlok Holmsun macəraları”, (1892) 100 il Çukovski, K.İ. “Timsah”, (1917) 95 il Qrin A. “Al yelkənlər”, (1922)
Sabatini R. “Kapitan Bladın Odisseyası”, (1922)
Çukovski K.İ. “Moydodır”, “Qorxunc tarakan”, (1922) 90 il Belıx Q., Panteleyev L. “ŞKİD” respublikası”, (1927)
Marşak S.Y. “Poçt”, (1927)
Tolstoy A.N. “Mühəndis Qarinin hiperboloidi”, (1927) 75 il Sent-Ekzüperi de A. “Balaca şahzadə”, (1942) 65 il Nosov N.N. “Vitya Maleyev məktəbdə və evdə”, (1952)
Heminquey, E. “Qoca və dəniz”, (1952) 60 il Bredberi R.D. “Zəncirotu şərabı”, (1957)
Yefremov İ.A. “Andromeda dumanlığı”, (1957)
Jeleznyakov V.K. “6-B-dən olan qəribə adam”, (1957)
Nosov N.N. “Xəyalpərəstlər” (1957)
Şoloxov M.A. “İnsanın taleyi” (1957) 55 il Davıdıçev L.İ. “İkinci sinifdə oxuyan və iki il sinifdə qalan İvan Semyonovun çox çətin, fəlakət və təhlükələrlə dolu həyatı”,(1962) Medvedev V.V. “Barankin, adam ol!”, (1962) Rodarri C. “Telefonla nağıllar”, (1962)
Krapivin V. “Qılınclı oğlan”, (1972)
Struqatski qardaşları. “Yol qırağında piknik”, (1972) 429
19-20 yanvar - Qanlı yanvar faciəsi, (1990) 26 dekabr - Xankəndinin işğalı günü, (1991) 26 fevral - Xocalı faciəsi, (1992) 2 oktyabr - Xocavənd rayonunun işğalı günü, (1992) 8 may - Şuşanın işğalı (1992) 17-18 may - Laçın rayonunun işğalı günü, (1992) 3-4 aprel - Kəlbəcər rayonunun işğalı günü, (1993) 7 iyul - Ağdərə rayonunun işğalı günü, (1993) 23 iyul - Ağdam rayonunun işğalı günü, (1993) 23 avqust - Cəbrayıl rayonunun işğalı günü, (1993) 23 avqust - Füzuli rayonunun işğalı günü, (1993) 31 avqust - Qubadlı rayonunun işğalı günü, (1993) 29 oktyabr - Zəngilan rayonunun işğalı günü, (1993)
430
Azərbaycan Milli Ensiklopediyası:25 cilddə:‖Azərbaycan cildi‖.Bakı, 2007.-884s. Əhmədov Teymur -“Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə)‖ Ensiklopedik məlumat kitabı, Bakı, 2011.-1056 səh., şəkilli. Seyidzadə, M. Milli Qəhrəmanlar Zirvəsi.-Bakı, 2010.-252s. İnternet resursları
431
buraxılışa məsul: Əməkdar Mədəniyyət işçisi
Təranə Hacıyeva Redaktor: Səməd Məlikzadə
Yüklə 3,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|