Azərbaycan Respublikası Milli Elmlər Akademiyası Fəlsəfə, Sosiologiya və h üquq İnstitutu

M ƏRUZƏ
(çıxarış)
Avropa  Şurasına  üzv ölkələrin  öhdəliklərinin yerin ə y e tirilm ə si 
üzrə Kom itə (M onitorinq Kom itəsi)
Həmməruzəçilər:  cənab  Andres  HERKEL,  Estoniya,  Avropa 
Xalqları Partiyası Qrupu və xanım  Yevqeniva JİVKOVA,  Bofqaristan, 
Socialist Qrupu
24.  Azərbaycanın  Dağlıq  Qarabağ  münaqişəsinin  sülh  yolla 
nizamlanması öhdəliyinə aid Assambleya:
24.1.  hesab  edir  ki, 
ölkənin  əra zi bütövlüyü  bərpa  olan a  q ə d ə r 
A zərbaycanda sabit, dem okratik in k işa f çox çətin olacaqdır
:
24.2. 
A zərbaycanın 
işğal  olunm uş  ərazilərində 
vəziyyət 
haqqında”  1 4   m art  2008-ci  il  ta rix li  qətnam əsini  nəzərə  alır.
 
Baş 
Məclis  qətnamədə 
A zərbaycanın  Dağlıq  Qarabağ  regionu nda  və 
onun  ətrafında  baş  verən  hərbi  m ünaqişənin  beynəlxalq  sü lh ə  və 
təhlükəsizliyə təhlükə yaratdığı
 
ilə bağlı ciddi  narahatlığını  ifadə  edir. 
Azərbaycanın  ərazi  bütövlüyünü  təsdiqləyir,  onun  beynəlxalq 
m iqyasda  tanınnuş  sərh ədbrin ə  dəstək  verir  və  işğal  olunm uş 
ərazilərdən  erm əni  hərbi  qüvvələrinin  dərhal  çıxarılm asını  tələb 
edir.
3.2.10.
 
1614  nömrəli  qətnamə  (2008).  Azərbaycanda
demokratik 
in stitu tların
 
fəaliyyəti.
(çıxarış)
25.Azərbaycanın  Dağlıq  Qarabağ  münaqişəsinin  sülh  yolla 
nizamlanması öhdəliyinə aid Assambleya:
25.1. 
hesab  edir  ki,  ölkənin  əra zi  bütövlüyü  bərpa  olana  qədər 
A zərbaycanda sabit,  dem okratik in k işa f çox çətin olacaqdır.
25.2. 
A zərbaycanın 
işğ a l  olunm uş  ərazilərində 
vəziyyət 
haqqında”  14  m art  2008-ci  il  ta rix li  qətnam əsini  nəzərə  alır.
 
Baş 
Məclis  qətnamədə 
A zərbaycanın  D ağlıq  Qarabağ  regionunda  və 
onun  ətrafında
 
baş  verən 
hərbi  m ünaqişənin  beynəlxalq  sülhə  və 
təhlükəsizliyə təhlükə yaratdığı
 
ilə bağlı ciddi narahatlığını  ifadə edir. 
Azərbaycanın  ərazi  bütövlüyünü  təsdiqləyir,  onun  beynəlxalq 
m iqyasda  tanınm ış  sərhədlərinə  dəstək  verir
 
və 
işğal  olunmuş 
ərazilərdən  erm əni  h ərb i  qüvvələrinin  dərhal  çıxarılm asını  tələb 
edir.
196
4.  ATƏM (Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq 
Müşavirəsi)
4.1.ATƏM Şurasının birinci əlavə görüşü
Helsinki, 24 mart 1992-ci il
Yekun
(çıxarış)
II.
3.  Nazirlər  Dağlıq  Qarabağda  və  onun  ətrafında  silahlı  müna­
qişənin  genişlənməsinin  davam  etməsi  və  bunun  nəticəsində  əhali 
arasında  əzab  çəkənlərin  və  insan  tələfatlarının  sayının  artması  ilə 
əlaqədar dərin narahatlıqlarını  ifadə etdilər. Onlar münaqişənin davam 
etməsinin  və  daha  da  genişlənməsinin  regional  və  beynəlxalq 
təhlükəsizliyə  göstərə  biləcəyi  təsiri  nəzərdə  tutaraq,  münaqişənin 
aradan  qaldırılması  yolları  və  vasitələrini  geniş  şəkildə  müzakirə 
etdilər. Onlar bütün tərəfləri təmkinli olmağa çağırdılar.
4.  Nazirlər  yenidən  ən  qəti  şəkildə  cavabdeh  yerli  komandirləri 
onların  aktiv  iştirakı  ilə  həyata  keçiriləsi  təcili  və  effektiv  atəşkəsə 
çağırdılar.  Onlar,  siyasi  və  iqtisadi  təzyiq  tədbirlərinin  dayandırılması 
da daxil  olmaqla,  etibarlı  mühit  və konstmktiv dialoq  şəraitinin  bərpa 
edilməsi çağırışı  ilə müraciət etdilər.
5.  Nazirlər  ATƏM  çərçivəsində  həyata  keçirilən  fəaliyyəti 
nəzərdən keçirdilər və Yüksək vəzifəli şəxslər komitəsinin qəbul etdiyi 
qərarları  bütövlükdə  bəyəndilər.  Onlar  bununla  əlaqədar  gördüyü 
tədbirlərə  görə ATOM-in  Fəaliyyətdə olan  Sədrinə minnətdarlıqlarını 
bildirdilər və lazım olduğu hər hansı təqdirdə ona bütün mümkün olan 
yardımı göstənnəyə hazır olduqlarını qeyd etdilər.
6.  Nazirlər  Avropa  Birliyi  və  onun  üzv-dövlətləri.  Müstəqil 
Dövlətlər  Birliyinin  üzv-dövlətləri,  Şimali  Atlantika  Əməkdaşlıq 
Şurasının  üzvləri  və,  xüsusilə,  Birləşmiş  Millətlər  Təşkilatının  Baş 
Katibi  tərəfindən  həyata  keçirilən  bir-birini  tamamlayan  səyləri 
alqışladılar.
Onlar  bununla  əlaqədar  ATOM-in  Fəaliyyətdə  olan  Sədrindən 
Birləşmiş  Millətlər  Təşkilatı  ilə  sıx  əlaqə  saxlamağı  və  mütəmadi 
məlumat mübadiləsi təşkil etməyi xahiş etdilər.
Nazirlər  razılığa  gəldilər  ki,  ATƏM  bu  münaqişə  ilə  bağh  sülh 
prosesinin  inkişafı  işində  əsas  rol  oynamalıdır.  Onlar  razılaşdılar  ki,
197

---

w *-  'I
Dağlıq  Qarabağda  və  ontın  ətrafında  mövcud  olan  vəziyyət  ATƏM 
tərəfindən növbəti tədbirlərin həyata keçirilməsini tələb edir.
7.  Nazirlər  ATƏM-in  Nazirlər  Şurasının  Fəaliyyətdə  olan  Sədri 
cənab  lrci  Dinstbirə,  xüsusilə  effektiv  atəşkəsin  əldə  olunması  və 
qorunub  saxlanılması,  həmçinin  məsələnin  sülh  yolu  ilə  hərtərəfli 
nizamlanması  üçün  çərçivənin  yaradılmasına kömək  məqsədilə  yaxın 
vaxtlarda regiona səfər etməyi tapşırdılar.
8. Nazirlər qəti əmin olduqlarını bildirdilər ki, ATƏM-in himayəsi 
altında  Dağlıq  Qarabağ  üzrə konfrans  böhranın  ATƏM-in  prinsipləri, 
öhdəlikləri  və  müddəaları  əsasında  sülh  yolu  ilə  nizama  salınması 
məqsədilə  danışıqlar  üçün  fəaliyyət  göstərən  forumu  təmin  edəcək. 
Nazirlər  bununla  əlaqədar  ATƏM-in  Nazirlər  Şurasının  Fəaliyyətdə 
olan  Sədrindən  mümkün  qədər  tez  bir  zamanda  belə  konfransı 
keçilməyi xahiş etdilər.
9.  Bundan  əlavə  nazirlər  razılaşdılar ki,  Minskdə  keçiriləcək  bu 
konfransın  iştirakçıları  Ermənistan,  Azərbaycan,  Belarus,  Çexiya  və 
Slovakiya  Federativ  Respublikası,  Fransa,  Almaniya,  İtaliya,  Rusiya 
Federasiyası,  İsveç,  Türkiyə  və  Amerika  Birləşmiş  Ştatları  olacaq. 
Dağlıq Qarabağın  seçilmiş  və digər nümayəndələri  maraqlı  tərəf kimi 
konfransa  onun  Sədri  tərəfindən  konfransda  iştirak  edən  dövlətlərlə 
məsləhətləşmələrdən  sonra  dəvət  olunacaqlar.  ATƏM-in  Nazirlər 
Şurasının  Fəaliyyətdə  olan  Sədri  ATƏM-in  himayəsi  altında  Dağlıq 
Qarabağ üzrə konfransın sədrini təyin edəcək.
10.  Nazirlər  ATƏM-in  bütün  iştirakçı  dövlətlərini  və  bütün 
maraqlı  tərəfləri  beynəlxalq  nəzarət  altında olan  təhlükəsi/,  dəhlizlər 
daxil  olmaqla  sürətli  və  effektiv  vasitələrdən  istifadə  edərək, 
humanitar yardımla ona ehtiyacı  olanların təmin  edilməsi  üçün  bütün 
lazımi addımların atılmasına təkidlə çağırdılar.
11.  Nazirlər  Ermənistan  və  Azərbaycanın  ATƏM-in  Fəaliyyətdə 
olan  Sədrinin  bu  regiona  missiyasına,  həmçinin  ATOM  şurasının 
razılaşdığı bütün fəaliyyətə tam  kömək etmək öhdəliyini nəzərə aldılar 
və  məsələnin  davamlı,  sülh  yolu  ilə  həll  olunmasına  nail  olmaq 
məqsədilə  hər  iki  tərəfi  bu  öhdəliyi  fəal  şəkildə  yerinə  yetirməyə 
çağırırlar.
I
198
4.2.  ZİRVƏ GÖRÜŞÜ
Budapeşt
6 dekabr  1994-cı il
II.
REGİONAL MƏSƏLƏLƏR 
Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı ATƏM 
fəaliyyətinin intensiviəşdirilməsi
1.  Münaqişənin  davam  etməsi  və  bunun  nəticəsində  baş  verən 
insan  faciəsindən  təəssüfləndiklərini  ifadə  edərək,  iştirakçı  dövlətlər 
ATƏM-in  Minsk  qrupu  ilə  əməkdaşlıqda  Rusiya  Federasiyasının 
vasitəçilik  səyləri  nəticəsində  1994-cü  il  mayın  12-də  razılaşdırılmış 
atəşkəsi  münaqişə  tərəflərinin  təsdiqlədiklərini  alqışladılar.  Onlar 
Birləşmiş Millətlər  Təşkilatı  Təhlükəsizlik Şurasının  müvafiq qətna­
mələrinə  sadiq  qaldıqlarını  təsdiqlədilər  və  ATƏM-in  münaqişənin 
sülh  yolu  ilə  nizamlanmasına  yönəlmiş  səylərinə  Təhlükəsizlik 
Şurasının  göstərdiyi  siyasi  dəstəyi  alqışladılar.  Bu  məqsədlə  onlar 
münaqişə  tərəflərini  birbaşa  əlaqələr  daxil  olmaqla  məsələnin 
mətləbinə  dair  daha  intensiv  danışıqlara  çağırdılar.  Bu  mənada  onlar 
ATOM-in səyləri  və köməyini  ikiqat gücləndirəcəklərinə söz verdilər. 
Onlar  ATƏM-in  Minsk  qrupunun  vasitəçilik  səylərini  qəti  şəkildə 
bəyəndilər  və  Rusiya  Federasiyasının  həlledici  yardımını  və  Minsk 
qrupunun  digər  fərdi  üzvlərinin  səylərini  yüksək  qiymətləndirdilər. 
Onlar  bu  səyləri  ATƏM  çərçivəsində  əlaqələndirərək  bir  araya 
gəlirmək qərarına gəldilər.
2.  Bu məqsədlə onlar danışıqlar üçün vahid və razılaşdırılmış baza 
yaratmaq,  həmçinin  bütün  vasitəçilik  və  danışıqlar  fəaliyyətinin  tam 
şəkildə  əlaqələndirilməsini  təmin  etmək  məqsədilə,  Fəaliyyətdə  olan 
Sədrə,  iştirakçı  dövlətlərlə  məsləhətləşmələr  əsasında  və  mümkün 
qədər te/. hərəkət  etməklə,  Minsk qrupunun həmsədrlərini təyin etməyi 
tapşırdılar.  Həmsədrlər  bütün  danışıqlar  səylərində  A TOM  prinsiplə­
rini  və  razılaşdırılmış  mandatı  əsas  tutaraq,  Minsk  qrupunun  görüşlə­
rində  birlikdə  həmsədrlik  və  Fəaliyyətdə  olan  Sədrə  birlikdə  məruzə 
edəcəklər.  Onlar  işlərinin  gedişi  barəsində  Daimi  Şuraya  müntəzəm 
olaraq məlumat verəcəklər.
3.  Bu səylər çərçivəsində  ilk  addım  kimi,  onlar mövcud atəşkəsin 
davam  etdirilməsinə  kömək  elmək  məqsədilə  Rusiya  Federasiyasının 
və  Minsk  qrupunun  digər  fərdi  üzvlərinin  dəstəyilə  və  onlarla
199

---