Azərbaycan Respublikası Milli Elmlər Akademiyası Fəlsəfə, Sosiologiya və h üquq İnstitutu

da irəlilətməyə hazırdır.
21.  Biz  bu  il  Yerevanda  ATƏT-in  ofisinin  açılmasım  və  analoji 
ofisin  Bakıda  açılması  qərarını  alqışlayırıq.  Bu  addımlar  ATƏT-ə 
bizim 
Ermənistan 
və 
Azərbaycanla 
olan 
əməkdaşlığımızı 
gücləndirmək imkanı verəcək.
4.6. Nazirlər Şurasının 9-cu görüşü
Buxarest 
4 dekabr 2001-ci il
Ш. Nazirlər Şurasının Bəyanatları 
QƏRAR № 2
1. 
Biz  tərəflər  arasında  intensivləşdirilmiş  dialoqa  və  Minsk  qru­
punun  həmsədrlərinin  fəal  köməyinə  baxmayaraq,  Dağlıq  Qarabağ 
münaqişəsinin  nizamlanmasının  əldə  edilməməsindən  dərin  təəssüf 
hissimizi  bildiririk.  Biz  bir  daha  təsdiq  edirik  ki,  bu  uzanmış 
münaqişənin təcili nizamlanması Cənubi  Kavqaz regionunda möhkəm 
sülh, təhlükəsizlik, sabitlik və əməkdaşlığa kömək edəcək.
2. 
Biz  sülh  dialoqunun  davam  etdirilməsinin  vacibliyini  yenidən 
bəyan edirik və tərəfləri münaqişənin beynəlxalq hüququn norma və 
prinsipləri  əsasında  tezliklə  həll  edilməsi  istiqamətindəki  səylərini 
davam etdirməyə çağırırıq.  Biz, həmçinin, tərəfləri  hərbi əsirlərin azad 
edilməsi  də daxil olmaqla, qarşılıqlı  etibar və inamın möhkəmləndiril­
məsinə səbəb olacaq əlavə tədbirlərin nəzərdən keçirilməsinə çağırırıq.
3. 
Biz tərəflərin  atəşkəsə  olan  və  məsələnin  sülh  yolu  ilə  və  hər­
tərəfli 
nizamlanması 
öhdəliklərini 
alqışlayırıq. 
Biz  tərəfləri 
həmsədrlərin  fəal  dəstəyi  ilə ədalətli  və möhkəm  nizamlanmanın əldə 
edilməsinə yönəlmiş səylərini davam etdirməyə çağınrıq.
4.7. 
Nazirlər Şurasının  10-cu görüşü
Porto
7 dekabr 2002-ci il 
Nazirlər Şurasının Bəyanatları
1.  Biz  tərəflər  arasında  intensivləşdirilmiş  dialoqa  və  Minsk 
qrupunun həmsədrlərinin  fəal köməyinə baxmayaraq, Dağlıq  Qarabağ
204
münaqişəsinin  nizamlanmasının  əldə  edilməməsindən  dərin  təəssüf 
hissi  keçirməkdə  davam  edirik.  Biz  bir  daha  təsdiq  edirik  ki,  bu 
uzanmış  münaqişənin təcili  nizamlanması  Cənubi  Kavqaz regionunda 
möhkəm sülh, təhlükəsizlik, sabitlik va əməkdaşlığa kömək edəcək.
2.  Biz  sülh  dialoqunun  davam  etdirilməsi  vacibliyini  yenidən 
bəyan  edirik  və  tərəfləri  münaqişənin  beynəlxalq hüququn  norma və 
prinsipləri  əsasında  tezliklə  həll  edilməsi  istiqamətindəki  səylərini 
davam  etdirməyə çağırırıq.  Biz,  həmçinin, tərəfləri  qarşılıqlı  etibar və 
inamın möhkəmləndirilməsinə səbəb olacaq əlavə tədbirlərin nəzərdən 
keçirilməsinə çağırırıq.
3.  Biz  tərəflərin  atəşkəsə  olan  və  məsələnin  sülh  yolu  ilə  və 
hərtərəfli  nizamlanması  öhdəliklərini  alqışlayırıq.  Biz  Ermənistan  və 
Azərbaycan prezidentlərinin və onların şəxsi nümayəndələrinin davam 
edən  görüşlərini  xüsusilə  alqışlayınq.  Biz  tərəfləri  həmsədrlərin  fəal 
dəstəyi  ilə  ədalətli  və  möhkəm  nizamlanmanın  əldə  edilməsinə 
yönəlmiş səylərini davam etdirməyə çağırırıq.
ƏLAVƏ 3
Azərbaycan  Nümayəndə heyəti tərəfindən  Helsinki 
məsləhətləşmələrinin Yekun tövsiyələrinin 79-cu  Paraqrafına 
(Fəsil 6) müvafiq olaraq  İzahedici Bəyanat
«ATƏT-in Nazirlər Şurasının  10-cu görüşünün  indi qəbııl  edilmiş 
qərarı  ilə  əlaqədar  mən  Helsinki  məsləhətləşmələrinin  Yekun 
tövsiyələrinin  Fəsil  6,  79-cu  Paraqrafına  müvafiq  olaraq  izahedici 
bəyanat vermək  istərdim.
Azərbaycan  Respublikası  ATOT-in  aşağıdakı  prinsiplərindən 
çıxış  edərək  Ermənistan  və  Azərbaycan  arasında  münaqişəyə  dair 
bəyanat üzrə konsensusa qoşulmuşdur ki, bu prinsiplərə əsasən:
“İştirakçı  dövlətlər hər bir iştirakçı  dövlətin  ərazə  bütövlüyünə 
hörmət edəcəklər.
Beləliklə,  onlar istənilən  iştirakçı  dövlətin ərazi  bütövlüyü,  siyasi 
müstəqilliyi  və  ya  birliyinə  qarşı  Birləşmiş  Millətlər  Təşkilatı 
Nizamnaməsinin  məqsəd  və  prinsiplərinə  uyğun  olmayan  hər  hansı 
hərəkətdən  və,  xüsusilə,  hədə  və  ya gücdən  istifadəni  təşkil  edən  hər 
hansı  belə hərəkətdən çəkinəcəklər.
İştirakçı  dövlətlər  eynilə  bir-birinin  ərazisini  beynəlxalq  hüquqa
205

---

zidd  olaraq  hərbi  işğal  və  ya  digər  birbaşa  və  ya  dolayı  yolla  güc 
tədbirləri  obyekti,  yaxudbelə  tədbirlər  və  ya  onlarla  hədələmək 
vasitəsilə  ələ  keçirmək  obyekti  etməkdən  çəkinəcəklər.  Heç  bir  belə 
işğal və ya ələ keçirmə qanuni sayılmayacaq.”
Azərbaycan  Respublikası  həmçinin  vurğulamaq  istərdi  ki, 
xalqların  öz  müqəddəratım  təyin  etmək  hüququ  prinsipi  Helsinki 
Yekun  Aktının  aşağıdakı  prinsiplərinə  müvafiq  olaraq  həyata 
keçiriləcək:
“İştirakçı  dövlətlər,  bütün  zam anlarda  B irləşm iş  M illətlər  Təş­
kilatı Nizam nam əsinin m əqsəd və p rin sipləri və beynəlxalq hüququn 
m üvafiq norm alarına,  o  cüm lədən  dövlətlərin  ərazi bütövlüyünə  a id  
norm alara  uyğun  hərəkət edərək, xalqların  bərabər hüquqlarına  və 
onların öz m üqəddəratını təyin etm ək hüququna hörm ət edəcəkləri'
Bundan  başqa,  Azərbaycan  Respublikası  bildirir  ki,  Ermənistan 
və  Azərbaycan  arasında  münaqişə  yalnız 
Azərbaycanın  ərazi 
bütövlüyünə  tam   hörm ət  edilm əsi  əsastnda  h əll  oluna  bilər
 
ki,  bu 
aşağıdakıları nəzərdə tutur:
- 
Erm ənistan tərəfindən Dağlıq Qarabağ regionu onun ayrılm az 
h issəsi  olan  A zərbaycanın  ərazi  bütövlüyünün  birm ənalı  olaraq 
tanınm ası,
-  erm əni işğalçı qüvvələrinin A zərbaycanın bütün ərazibrin dətı, 
o  ciim b ıb n   D ağlıq  Q arabağ  regionundan  dərh al  və  qeyd-şərtsiz 
çıxarılm ası;
- 
zorla  qovulm uş  azərbaycanlı  əhalinin  öz  torpaqlarına  təh­
lü kəsiz şəraitdə qayıtm ası üçün bütün əlverişli şərtlərin yaradılm ası.
Bundan  əlavə, 
Azərbaycan  Respublikası  bildirir  ki,  A zərbay­
canın  Dağlıq  Qarabağ  regionunda  yaşayan  erm əni  icm ası  üçün 
işlənib  hazırlanacaq 
hər  hansı 
özünüidarə 
statusu  yalnız 
A zərbaycanın  ərazi  bütövlüyünə  tam   hörm ət  edilm əsi  əsasında 
mümkün olacaq.
Bu bəyanatı günün protokoluna əlavə etməyi xahiş edirəm.»
206
4.8.ZİRVƏ GÖRÜŞÜ 
Astana
2-3 dekabr 2010-cu il
Astana Zirvə görüşünün  Bəyannaməsi 
Təhlükəsizlik cəmiyyətinə doğru
ATOT-in  Astana  (Qazaxıstan)  sammitində  ATƏT-iıı  həm­
sədrləri olan  ölkələrin  nümayəndə heyətlərinin  başçılarının,  Azər­
baycan və Ermənistan prezidentlərinin  Birgə Bəyanatı
ATƏT-in  Astanada  (Qazaxıstan)  keçirilən  sammiti  ilə  əlaqədar 
ATƏT-in  Minsk  qrupunun  həmsədrləri  olan  ölkələrin  nümayəndə 
heyətlərinin  başçıları (Rusiya  f ederasiyasının  Prezidenti D.Medveyev, 
F ransanın  Baş  naziri  F.Fiyon  və Amerika Birləşmiş  Ştatlarının dövlət 
katibi  H.Klinlon),  Azərbaycan  Prezidenti  İ.Əliyev  və  Ermənistan 
Prezidenti  S.Sarkisyaıı  razılığa  gəldilər  ki,  Dağlıq  Qarabağ 
münaqişəsinin  tənzimlənməsinə  yönəlmiş  daha  qətiyyətli  tədbirlər 
görmək vaxtı çalmışdır.
Bununla  əlaqədar  onlar  Azərbaycan,  Ermənistan  və  Rusiya  Fe­
derasiyası  prezidentlərinin  2  noyabr 2008-ci  il  tarixli  (Moskva) və 27 
oktyabr  2010-cu  il  tarixli  (Həştərxan)  bəyanatlarına  istinad  etdilər. 
Onlar  razılaşdılar  ki,  danışıqlar  yolu  Hə  dinc  tənzimləmə  regionda 
sabitliyi  və  xalqların  təhlükəsizliyini  təmin  edər  və  onların  arasında 
barışığa nail olmaq üçün yeganə imkan olar.
Ennənistan  və  Azərbaycan  prezidentləri  Dağlıq  Qarabağ  mü­
naqişəsini  beynəlxalq  hüququn  prinsipləri  və  normaları,  BMT-nin 
Nizamnaməsi, 
Helsinki 
Yekun 
Aktı, 
eləcə  də  prezidentlər 
D.Medveyev,  N.Sarkozi  və  B.Obamanın  2009-cu  il  iyulun  l()-da 
Akvilldə  və 2010-cu  il  iyunun  26-da  Muskokada verdikləri  bəyanatlar 
əsasında qəti tənzimləməyə çalışmaq öhdəliklərini təsdiq etdilər.
Üç  həmsədr  ölkə  dinc  tənzimləməyə  nail  olmaq  üçün  zəruri 
qərarlar  qəbul  edən  Azərbaycan  və  Ennənistan  prezidentlərini 
dəstəklədiklərini  bildirdilər.  Onlar  Ermənistan  və  Azərbaycan 
rəhbərlərini  səylərini  Əsas  Prinsiplərdə  hələ  qalan  mübahisəli 
məsələlərin  həlli  üzərində yeni  qüvvə  ilə cəmləşdirməyə çağırdılar  və 
öz  həmsədrlərinə  münaqişə  tərəflərinin  bu  səylərini  həyata
207

---