Azərbaycan Respublikası Prezidentinin
Yüklə 44,3 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 17. QƏDİMLƏRİN MÜDRİKLİYİ. İLK ATALAR SÖZLƏRİ VƏ ZƏRB - MƏSƏLLƏR
Poemanın sonu xoşbəxtlikdir. Şair bizə xəbər verir ki, əzabkeşin ibadətləri yerdə qalmır, allah onun yalvarışlarını eşidir və onu bütün bəlalardan xilas edir. Əlbəttə, bütün bunlar allaha yeni təriflərə gətirib çıxarır. Mən poema haqqında müəyyən təsəvvür yaratmaq üçün aşağıda bir sıra başa düşülən parçalan verirəm. Oxucu yaddan çıxarmamalıdır ki, şumer dili hələ axıra kimi açılmamışdır və bir çox mətnlər vaxt keçdikcə yenidən öyrəniləcək və düzəldiləcəkdir. Budur, əzab çəkən insan ibadətlə öz allahına müraciət edir: Müdrik kişiyəm mən, biliyimi qəbul etməlidirlər. Mənim doğru sözüm yalana çevrildi. Sanki cənub küləyi məni ağuşuna alır, boyunduruğa salır! Qərəzkar sənin qarşısında mənə böhtan yağdırdı. Əzablar - onlann bütün ağrılannı, onlann bütün dərdlərimi - bütün sən verirsən mənə Mən evə girirəm - gələcək bəddir! Kişiyəm mən, küçəyə çıxıram - ürəyim parçalanır. Mən qəhrəmanam, mənim rahib keşişim qəzəblidir, mənə qəzəbli gözlərlə baxır. Məni qovana mən düşmən deyiləm, mənim üstümə bəd əlini qoydu. Mənim yoldaşım mənə bir doğru söz söyləmədi. Mənim dostum həqiqi sözlərimə inanmadı. Yalançı mənə gizli böhtan atdı. İlahi, sən də ona etiraz etmədin! Müdrikəm mən, nə üçün savadsız uşaqların yanına atılmışam9 Bilikliyəm, ancaq avam sayılıram, nə üçün? Çörək çoxdur, ancaq mənim qidam - aclıq. Hamıya pay verilən gün mənim payım əzab oldu. Allah, sənin qarşında duraram! Sözlərimi sənin qarşında deyirəm Mənim sözlərim - ah-ufdur ağır! Bunları sənə deyərəm, qəmli yolumu ağlayaram! Mənim əzablanm haqqında danışaram. Qoy doğma anam sənin qarşında mənim ağılarımı deməsin! 142 Qoy bacım sənin qarşında sevinc mahnısı oxumasın, Acı göz yaşlarında, hıçqırtılarda mənim bədbəxtliklərim haqqında sənə söyləsin! Əzablanm haqqında qoy arvadım desin, Ən yaxşı müğənni qoy mənim dərdimi ağlasın! İlahi! Ölkənin üstünə gün doğub, mənim günümsə qapqaradır! Çün parlayır, gözəl gün, gücə bənzər... Ağılar və göz yaşlan səfeh gələcəklə ürəyimdə yuva salmışlar! Dərdlər bürümüş məni ağlayan uşaq kimi! Namtar bərk tutmuş məni, həyat nəfəsini məndən aparmış! Bədənimə suya girən kimi xəstəliyin qəzəbli şeytanı girmişdir. Allahını mənim! Sən ki atasan, mənim valideynim! imdad ver ayağa qalxım! Müqəddəs inək kimi təmiz...şəfqət üçün...mənim fəğanım və hıçqırıqlarım Məni tam inkar edəcəksən, müdafiəsiz qoyacaqsan məni9 Öküz kimi... Haraya qədər icazəsiz götürməyəcəyəm? Onlar deyirlər -- müdrik kişilər, qəhrəmanlar - həqiqət sözü deyirlər onlar. Heç bir insan balası qadın bətnindən günahsız çıxmır, Qədimdən dünyada eyibsiz yeniyetmə olmamışdır. İnsan öz allahına belə şikayət edir və yalvarır. Poema xoşbəxt sonluqla bilir: Və allah insanın ibadətini və yalvarışlarını eşitdi. Onun ağılan, onun göz yaşları yumşaltdı allahının ürəyini Onun dediyi sadə, dindar sözlərini qəbul elədi allalı Kişi! Onun ibadətinin sözlərini tanıdı allah, Çünki xoş sözləri onun allahın cisminə xoş gəldi - Allah öz acıqlı sözlərindən əl götürdü .. ürəyə əzab verən, .qucaqladı o. Şeytan xəstəliyi kənara apardı, onu əhatə edəni, qanadlarını geniş açdı. Onu qəddarcasına parçalayan xəstəlik ağrıları dağıldı, 143 O, Namtarı kənar etdi, onun qərar-əmrilə dayananı Kişi! Onun əzablarını doğrudan sevincə çevirdi! Xoş ruhu onun yanma qoydu, gözətçi etdi. İlahə - hamini ona xoş baxışla verdi o. İndi isə yüksəklikdən adiliyə, nəsihətçilikdən gündəlik həyata, poetik ibadətlərdən prozaik atalar sözlərinə və zərb məsəllərə keçək. Xalqın ruhu atalar sözlərində daha parlaq ifadə olunur, çünki onlar bizə xalqın əsil niyyətini, qayğılarını, insanın gündəlik fəaliyyətinin əsasını təşkil edən və şairlərin öz bədii əsərlərində bəzədikləri daxili hisslərini açırlar. Hazırda yüzlərlə şumer atalar sözləri və hikmətləri açılır və tərcümə olunur. Burada Edmund Qordonun xidmətləri böyükdür. Biz aşağıdakı fəsildə belə hikmətlərin bir neçəsi ilə tanış olacağıq. 144 17. QƏDİMLƏRİN MÜDRİKLİYİ. İLK ATALAR SÖZLƏRİ VƏ ZƏRB - MƏSƏLLƏR Uzun müddət hesab olunurdu ki, Bibliya əxlaqi hekayətlər kitabı bəşəriyyət tarixində atalar sözləri və zərb-məsəllərin ən qədim yazısıdır. Təqribən yüz əlli il bundan əvvəl Qədim Misir mədəniyyəti aşkar edildikdə aydın oldu ki, Misir atalar sözləri və zərb-məsəlləri topiulan var və onlar qədim yəhudilərinkindən çox yaşlıdır. Ancaq bu toplular da insan tərəfindən qeydə alınmış yazılı aforizmlərin və kəlamların lap birincisi deyildir. Şumer atalar sözləri və zərb- məsəlləri topluları bizə məlum olaıı bütün - əgər hamısı olmasa da - Misir toplularından bir neçə yüzillik qədimdir. Biz iyirmi il əvvəl şumer dilində bizə gəlib çatmış bir dənə də olsun şumer atalar sözü bilmirdik. Cəmi bir neçə kəlam dərc edilmişdi. Onların hamısı şumer mətninin akkad dilinə tərcüməsi ilə müşayət olunan və e.ə. I minilliyə aid lövhəciklərdən köçürülmüşdü Yalnız 1934-cü ildə Edvard Kyera Pensilvani universiteti Filadelfıya Muzeyinin Nippur kolleksiyasından bir sıra fraqmentlər, lövhəciklər dərc etdirdi. Onların hamısı e.ə. XVIII əsrə aid idi və onlar aydın deyirdilər ki, Şumer mirzələri çoxlu sayda belə atalar sözləri və zərb- məsəllər topluları tərtib etmişlər. 1937-ci ildən başlayaraq mən bu ədəbi janra çox vaxt sərf etdim. İstanbul Qədim Şərq Muzeyində və Pensilvani universiteti Muzeyində çoxlu miqdarda atalar sözlərini aşkar etmək mənə nəsib oldu Ancaq 1951-1952-ci illərdə mən İstanbulda saxlanılan səksən lövhəcikdən və fraqmentlərdən ibarət bütün materialı transkripsiya edə bildim Filadelfıyaya qayıtdıqdan sonra gördüm ki, Universitet Muzeyində atalar sözləri yazılmış daha yüzlərlə fraqmentlər saxlanılır və başa düşdüm ki, bu böyük materialın öhdəsindən tək gələ bilmərəm; Şumer ədəbiyyatının tədqiq olunmamış 145 Yüklə 44,3 Kb. Dostları ilə paylaş:
|