Azərbaycan Respublikası Prezidentinin
Yüklə 44,3 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 22. NIJH ƏYYAMI. BİRİNCİ “NUH”
- Böyrüm ağrıyır mənim. - “Enşaq” - “sağlam böyür hakimi” doğulacaq səninçün. Şumer teoloqlarının təsəvvüründə cənnət ölən insanlar üçün deyil, ölməz allahlar üçün nəzərdə tutulmuşdur. Şumer nağılçılarının sözlərinə görə bir insan, yalnız bir insan allahların cənnətinə buraxılmışdır. Söhbət şumer “Nuhu” haqqında gedir Biz burada bütün mixi yazılı ədəbiyyatda bioleys mətni ilə ən yaxın və təsirli paraleli olan Nuh əyyamına gəlib çatırıq. 178 22. NIJH ƏYYAMI. BİRİNCİ “NUH” Qədim yəhudi müəllifləri tərəfindən yaradılmış daşqınlar haqqında Bibliya hekayətinin orjinal olmaması faktı Corc Smit tərəfindən “Gilqameş haqqında eposun” on birinci lövhəciyinin açılmasından sonra məlum olmuşdur. Ancaq daşqınlar haqqında bu Babil əfsanəsi də ilkin Şumer mənbələrindən yaranmışdır. 1914-cü ildə Arno Pyebel Pensilvani universiteti Filadelfiya Muzeyinin Nippur kolleksiyasında olan altı sütunlu şumer lövhəciyinin aşağı hissəsini dərc etdirmişdir. Bu fraqmentin məzmunu əsasən Nuh əyyamına (daşqınlara) həsr olunmuşdur. Alimlərin daha bir anoloji lövhəcik əldə etmək üçün onlardan asılı olan hər şeyi etdiklərinə baxmayaraq bu fraqment indiyədək nadir olaraq qalmaqdadır. Heç bir muzeydə, heç bir yeni arxeoloji qazıntı zamanı, heç bir şəxsi kolleksiyada daşqınlara həsr olunmuş yazısı olan kiçik bir parça da tapılmamışdır. Pyebel tərəfindən dərc olunmuş lövhəcik bizim yeganə mənbəyimizdir və onun etdiyi tərcümə indiyədək hamı tərəfindən qəbul olunmuşdur6''' Lakin bu lövhəciyin məzmunu təkcə daşqının təsviri ilə deyil, həm də ondan əvvəlki mətnin varlığına görə maraqlıdır. Lövəciyin ciddi zədələndiyinə baxmayaraq, bu giriş parça şumer kosmoqoniyası və kosmologiyasını anlamaq üçün son dərəcə vacibdir. Orada insanın yaranması, çarlıq hakimiyyətinin meydana gəlməsi və “daşqınadək” ən azı beş şəhərin mövcudluğu barədə məlumatlar var. Beləliklə, biz onun bütün qeyri-aydınlıqları və başsındırmaları ilə bu əfsanənin saxlanılmış büliin mətnini veririk. O, assirioloqların yeri gəldikcə aşdıqları çətinlikləri yaxşı nümayiş etdirir, ancaq, eyni zamanda gələcəkdə onların edəcəkləri təəccüblü kəşflər barədə təsəvvür verir. Artıq dediyim kimi, lövhəciyin yalnız aşağı hissəsinin qaldığına baxmayaraq (təxminən üçdə biri), birinci sütunun yuxarı hissəsindəki çatışmayan 37 sətiri buraxaraq başlamalı olacağıq. Biz 179 bilmirik orada nə yazılıbmış. Bizim üçün əhvalat ondan başlayır ki, hansısa bir allah başqa allahlara müraciət edərək, görünür, söz verir ki, insanların yenidən allahlar üçün şəhərlər və məbədlər tikməsi xatirinə insan nəslini məhv olmağa qoymayacaq. Arxasınca mətnlə uyğunlaşdırılınası çətin olan üç sətir gəlir Güman ki, öz vədini yerinə yetirmək üçün həmin allahın gördüyü işlər təsvir olunur. Sonra insanın, heyvanların və bitkilərin yaranması haqqında danışan dörd sətir gəlir. Bütün bu parça belə görünür: İnsan nəsli... onun məhvi... Mənim yaratdığım... ilahə Nintuya... həqiqətən mən qaytaracağam. Mən insanları onların torpaqlarına qaytaracağam. Onların şəhərləri yenə tikiləcək. Onların dərdləri dağılacaqdır. Şəhərlərdə müqəddəs yerlərində kərpiclər qoyulacaqdır Müqəddəs yerlərin yerində..? qoyulacaqdır. Mərasimlər, nəhəng Sutilər kamil olacaqlar! Su, torpaqları suvaracaq, bərəkət yayacaq. Nə vaxt ki An, Enlil, Enki və Ninxursaq Qarabaşl arı yaratdı 1 ar, Dördayaqlı canlı məxluqlar çoxaldı, Dördayaqlılar, çoxları, hər cürəsi, oxşarları orada səpələndi. Burada mətn yeni 37 sətirlik boş yerlə dayanır. Bundan sonra öyrənirik ki, hakimiyyəti idarə edən çarlar yuxarıdan göndərilmiş və ondan beş şəhər yaranmışdır. Nə vaxt ki, çarlıq... onun nişanları (?) göydən göndərildi, Nə vaxt ki, əzəmətli tac, çarlığın taxt-tacı göydən göndərildi, O, qaydalar yaratdı, o, güclü Sutini mükəmməl etdi, O, şəhərlər saldı, O, onlara ad verdi, o, onlara pay bölüşdürdü. Şəhərlərdən birincisi - Ereduq, hakimliyini Nunamnirə verdi. İkincisi - Baltibira, səma kahininə verdi onu, Üçüncüsü - Laraq, Pabilsaqa verdi onu, 180 Dördüncüsü - Sippar, qəhrəman Utııya verdi onu, Beşincisi - Şuruppak, Suduya verdi onu. O, bütün səhərlərə ad verdi, onların paytaxtım təyin etdi, O, gətirdi... Kiçik çayları təmizləməyi tapşırdı, kanallar qazıb, su gətirməyi... Burada mətndə yenə 37 sətirlik boş yer var. Görünür orada yerə daşqın göndərərək insan nəslini məhv etmək barədə allahların qərarından danışılır. Mətn kifayət qədər dəqiqləşəndə görürük ki, bəzi allahlar belə qəddar qərarla razı deyillər və qəmgindirlər. Sonra səhnəyə Bibliya Noyunun prototipi Ziusudra çıxır. O, dindar, allah səviyyəsində olan çar kimi özünün bütün işlərində yuxuda və qabaqcadan demələrdə allahlardan aldığı göstərişləri rəhbər tutur. Başa düşülən qədər, Ziusudra hansısa bir divarın yanında duran anda ilahi səs ona allahların qərarını xəbər verir: yerə daşqın gələcək, “insan nəslini məhv edəcək’’. Kifayət qədər uzun olan bu parça belə oxunur: Daşqın.. Onda Niştu... onun yaratdıqları... İşıqlı İnanna öz insanlan üçün ağı başladı. Enki özü-özü ilə məsləhətləşdi. An, Enlil, Enki, Ninxursaq... Göy və Yer allahları Anın adına and içdilər, Enlilin adına and içdilər. O vaxt çar Ziusudra, allahların buyruqçusu, ...o tikdi. . O, itaətkarlıqla, barışıq sözləri lə, açıq qəlblə... Hər gün o, baş əyərək durdu... O yuxu deyildi... onun sözləri çıxan... Andla göyü və yeri çağıran... Knurda... allahlar. , divar... Ziusudra onun arxasında dayanıb eşitdi... O, solda, lap kənarda dayanmışdı... - Divarın küncü, sənə söz deyəcəyəm, mənim sözlərimi diqqətlə qəbul et! 181 Yüklə 44,3 Kb. Dostları ilə paylaş:
|