Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi Kollegiyasının 26 dekabr 2011-ci IL tarixli
QASH əsasən birincili və ikincili olmaqla, 2 yerə bölünür
Yüklə 260,12 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- QASH əsasən birincili və ikincili olmaqla, 2 yerə bölünür
- İkincili QASH-nin
- Diaqnostika
- Fiziki müayinələr
- Laborator müayinələr
- İnstrumental müayinələr
- Diferensial diaqnostika
- Hospitalizasiyaya göstərişlər
12
QASH özünü metabolik sindromun meydana çıxması ilə göstərə bilər.
Birincili QASH aşağıdakı patoloji vəziyyətlərlə assosiasiya olunur:
Piylənmə, xüsusilə də visseral piylənmə (xəstələrdə bədən kütləsi indeksi normadan 10-40% yuxarı olur). Piylənmə 95-100% hallarda qaraciyərin steatozu və 20-47% hallarda QASH ilə assosiasiya olunur.
II tip şəkərli diabet və ya qlükozaya qarşı tolerantlıq 60% hallarda xəstələrdə piy distrofiyası ilə, 15% hallarda isə QASH ilə müşayiət olunur. Qaraciyərin zədələnmə dərəcəsi qlükoza mübadiləsinin pozulma səviyyəsindən asılıdır (B).
miyaya nisbətən hipertriqliseridemiya zamanı daha çox müşahidə olunur. İkincili QASH-nin etioloji amillərinə aşağıdakılar aiddir:
dərman vasitələri (qlükokortikoidlər, amiodaron, esterogenlər, tamoksifen, QSİƏDV)
nazik bağırsağın geniş rezeksiyası, qastroplastika və s.)
kəskin arıqlama
uzunmüddətli parenteral qidalanma
nazik bağırsağın bakterial tərkibi
abetalipoproteinemiya
Veber-Krisçen xəstəliyi
Vilson xəstəliyi və s. Diaqnostika QASH üçün parlaq simptomatika xarakterik deyildir. Xəstələr çox vaxt heç bir şikayət qeyd etmirlər (A). Qaraciyərin zədələnməsi çox vaxt metabolik sindrom zamanı başqa orqanlarda meydana çıxan patologiyaların – piylənmə, ÜİX, hipertoniya xəstəliyi, II tip şəkərli diabet, öd daşı xəstəliyi və s. – müayinəsi zamanı aşkar olunur. Xəstəliyin ən çox rast gəlinən simptomu asteniyadır. Xəstələr çox
13 vaxt ağırlıq hissindən, qarnın sağ yuxarı hissəsində sızıldadıcı ağrılardan, dispeptik əlamətlərdən də şikayətlənirlər. Metabolik sindrom fonunda yaranan QASH zamanı sindromun komponentlərini piylənmə, arterial hipertenziya, podaqra, ateroskleroz əlamətləri təşkil edir. Fiziki müayinələr 50-75% xəstələrdə hepatomeqaliya aşkar olunur (A). Sirroz mərhələsində çox az hallarda sarılıq, qaraciyər əlamətləri, portal hipertenziya əlamətləri (dalağın böyüməsi, assit) rast gəlinir. Laborator müayinələr QASH zamanı 50-90% xəstələrdə sitolizin laborator əlamətləri yaranır. Zərdabda transaminazanın səviyyəsi mülayim qalxmış olur. Çox vaxt ALT-nin səviyyəsi AST-nin səviyyəsindən yüksək olur, yalnız sirroz mərhələsində AST-nin səviyyəsi üstünlük təşkil edir. 30-60% xəstələrdə qələvi fosfatazanın və γ-qlutamiltranspep- tidazanın yüksəlməsi müşahidə olunur. Hiperbilirubinemiya 1,5-2 mkmol/l arasında 12-17% xəstələrdə olur. Qaraciyərin zülal sintez etmək qabiliyyətinin aşağı düşməsi əlamətləri sirrozun formalaşması zamanı meydana çıxır. QASH-li xəstələrdə hipoalbuminemiya müşahidə olunur. 98% xəstələrdə insulinorezistentlik aşkarlanır.
USM (C) və KT (D) vasitəsilə hepatomeqaliyanı, qaraciyər steatozunun bilavasitə dərəcəsini, portal hipertenziya əlamətlərinin inkişafını müəyyənləşdirmək olar. EQDS müayinəsi ilə QASH-nin sirroza keçidi zamanı meydana çıxan qida borusu venalarının genişlənməsini aşkarlamaq mümkündür. Diferensial diaqnostika Əsas diferensiasiya qaraciyərin alkoqol mənşəli xəstəliyi ilə aparılır. Bu halda xəstələrdən və onları yaxınlarından anamnezin toplanılması başlıca rol oynayır. Xəstənin alkoqoldan istifadə dərəcəsi aydınlaşdırılır. Həmçinin laborator üsullardan (İgA, karbohidrat defisitli transferrin) istifadə olunur (B). Mütləq B və C virus hepatitlərinin markerləri yoxlanılır. Nəzərə almaq lazımdır ki, HCV 3-cü genotipi hepatositlərdə lipid mübadiləsinə təsir edir və bu virusla yoluxma steatozun
14 formalaşmasına gətirib çıxarır (B). İkincili QASH-nin səbəbini öyrənmək üçün dərman qəbulu anamnezini toplamaq lazımdır. Müalicə Müalicənin əsas məqsədi biokimyəvi parametrlərin normallaşdırılması, insulin rezistentliyinin azaldılması, qaraciyərin histoloji vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasından ibarətdir.
Dekompensasiyalı sirroz, qaraciyər çatışmazlığı, portal hipertenziya ilə ağırlaşma və s.
Qarışıq steatohepatit zamanı alkoqolun qəbulunun azaldılması və ya tam kəsilməsi. Fiziki hərəkətlərin gün ərzində 1 saatdan az olmaması (A). Medikamentoz müalicə Bu xəstəliyin yaranmasında insulinə rezistentliyin rolu tam aydınlaşdığına görə müalicə zamanı hüceyrələrin insulinə qarşı həssaslığını artırmaq üçün metformin və tiazolidindionlardan istifadə olunur (B). Həmçinin xəstələrə metabolizmə antioksidant kimi təsir göstərən essensial fosfolipidlər (Essensiale), ademetionin, betain, lipoy turşusu, vitamin E təyin olunur (B). Xəstələrə ursodezoksixol turşusunun təyini məqsədəuyğundur. Antiapoptoz və immunomodulyasiya təsirinə malik ursodezoksixol turşusunun gündə 15 mq/kq dozada qəbulu biokimyəvi dəyişikliyə, meydana çıxan steatoza müsbət təsir edir, həmçinin hepatositlərdə nekrozun yaranmasına tormozlayıcı təsir göstərir. İkincili QASH-nin müalicəsində həmçinin bağırsağın patogen bakteriyalarına təsir göstərmək üçün metronidazol (750 mq/gün, 7-10 gün) təyin edilir. QASH-li xəstələrdə çox vaxt öd çıxarıcı yollarda patologiyalar (biliar durğunluq, xolesteromalar, öd kisəsinin daşı) yaranır. Litolitik xüsusiyyətə malik olan ursodezoksixol turşusu ödün litogenliyini aşağı salmaqla xolesterin molekullarından ibarət kristalların formalaşmasının qarşısını alır.
Yüklə 260,12 Kb. Dostları ilə paylaş:
|