Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi Y.Ş.Şıxəliyev, İ.Ə. Qasımov, M. A.Şıxlinskaya
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rifabutin (Rb)
- Etambutol (E)
11
tezləşdirir. Rifampisin və izoniazidin birlikdə istifadəsi sonuncunun asetilləşməsini sürətləndirməklə hepatotoksiki reaksiyanın inkişafı riskini artır. Qara ciyər funksiyasının pozulmasını əks etdirən klinki simptomlara 3 əsas sindrom aidir: -
qara ciyərin böyüməsi sindromu- qara ciyər ölçülərinin, kənarının sərtliyinin artması; -
dispeptik sindrom; -
palpasiyada sağ qabırğaaltı nahiyənin ağrılı olması, frenikus və digər simptomların müsbət oluması ilə xarakterizə olunan ağrı sindromu. Kliniki simptomlarla yanaşı və ya daha erkən biokimyəvi göstəricilərin dəyişməsi də qeyd edilir ki, bunlara: -
alanin və aspartat, transaminaza, laktatdehidrogenaza, timol sınağının artması ilə xarakterizə edilən sitolitik sindrom; -
bilirubinin səviyyəsinin arması ilə müşaiyət olunan xolestatik sindrom aiddir.
Xolestatik sindrom çox zaman sitolitik sindrom ilə yanaşı inkişaf edir. Medikamentoz hepatit və xolestatik sarılıq zamanı qara ciyərdə baş verən ağır zədələnmə xolestatik sindrom şəklində özünü biruzə verir. Vərəm əleyhinə preparatların yaratdığı hepatotoksiki təsir nəticəsində biokimyəvi dəyişikliklər morfoloji dəyişikliklərə uyğun olur. Kəskin medikomentoz hepatiti olan xəstələrin qara ciyərinin bioptatında qan damarlarının keçiriliciyinin artmasına, mərkəzi venaların genişlənməsinə, hepatositlərin atrofiyasına və nekroza uğramasına, qansızma sahələrinə rast gəlinir. İltihabı reaksiyalar limfoid, makrofaq və eozinofillərdən ibarət incə infiltratin əmələ gəlməsi ilə xarakterizə olunur. İnfiltratlar qara ciyər paycıqlarının mərkəzi və periportal traktında yaranır. Periportal traktda limfomakrofaqal reaksiya zəif ifadələnmiş olur. Xəstələrin yarısında hüceyrədaxili xolestaz müşahidə edilir. Rifampisin ürək qlükozidlərinin təsirini aşağı salır. Teofillinin biotransformasiyasını yüksəltdiyi üçün qəbula ehtiyac olduqda rifampisinin qəbul dozası aşağı salınmalıdır. Sulfonilamidlər rifampisinin effektliyini ləngidir. Rifampisinin izoniazidlə birgə qəbulu hepatotoksik təsiri yüksəldir. Aminoqlükozidlər və etambutolla birgə qəbul müalicəvi effektliyi artırır. Rifabutin (Rb) (Mikobutin) ansamisin qrupuna aid yarımsintetik antibiotikdir. Turşuya davamlı polirezistent mikobakteriyalara qarşı yüksək aktivlik göstərir. Rifabutin vərəm mikobakteriyalarının insan, quş tipləri və qarışıq-atipik formaları ilə yoluxmuş xəstələrin müalicəsində yüksək effekt göstərir. Preparat kapsul şəklində 12
150 mq dozada buraxılır. Qəbuldan 2-4 saat sonra qanın plazmasında yüksək konsentrasiyası müşahidə olunur. Qəbulundan 30 saat sonra orqanizmdən xaric olunur. Vərəmin ilkin aşkar edilmiş formalarında preparat daxilə gündə bir dəfə 6-24 ay müddətində qəbul olunur. Xroniki polirezistent kliniki formaların müalicəsində isə vərəm çöplərinin itdiyi andan 6 ay müddətində gündə 300-450 mq (2-3 kapsul) təyin edilə bilər. Uzun müddət qəbulu zamanı mədə-bağırsaq pozğunluqları (ürəkbulanma, qusma), sarılıq, qanda leykopeniya, eozinofiliya, trombositopeniya, artralgiya və ya mialgiyalar, bədəndə səpkilər, bronxospazm və s. müşahidə edilə bilər. Xəstələrdə bəzən çətin müalicə olunan uveit baş verir. Belə hallarda flukonazol təyin etmək məsləhətdir. Preparatın qəbulu zamanı qara ciyərin funksional probalarına daim nəzarət edilməlidir. Etambutol (E) – mikobakteriyaya qarşı bakteriostatik təsirə malikdir. Mədə- bağırsaq sistemindən sorulur. Preparat ancaq çoxalıb artan hüceyrədən xaricdə və hüceyrə daxilində olan vərəm mikobakteriyaları üçün aktivdir. Digər vərəm əleyhinə dərmanlarla yanaşı təyini mikobakteriyaların davamlığının yaranmasını tormozlayır. Etambutolun aktivliyi vərəm mikobakteriyalarının artıb-çoxalmasına təsir edən faktorlara, xüsusilə də RNT -nun sintezinə qarşı yönəlmişdir. Etambutol 13 yaşına qədər uşaqlara təyini əks göstərişdir. O cümlədən, görmə qabiliyyətini yoxlamaq mümkün olmadıqda da təyin olunmur. Preparat 200, 400, 600, 800 mq tabletlərdə buraxılır. 15- 25 mq/kq hesabından təyin olunur. Yaşlılarda birdəfəlik doza 0,4 qr olmaqla sutkada 2, 3 tablet təyin olunur. Qida qəbulu dərmanın sorulmasına təsir etmədiyinə görə onu istənilən vaxt qəbul etmək olar. Elə güman edilir ki, optimal qəbul etmə vaxtı gunorta yeməkdən 2 saat sonra hesab olunur. Belə qəbulu yeməkdən sonra qəbul etməklə müqayisə etdikdə preparatın qanda konsentrasiyası 1,5 dəfə azalır. Müalicədə etambutolun əks təsiri özünü görmə sinirinin nevriti şəklində göstərir. Belə ki, 2%-ə qədər hallarda görmə sinirinin retrobulbar nevriti yarana bilir. Bəzi hallarda bu, bir ilə qədər çəkə bilər. Çox nadir hallarda isə bu, qayıtmayan proses ola bilər. Rəngi seçməmək qabiliyyəti bəzən çox uzun müddət davam edir. Etambutolu qəbul edərkən yaşlı xəstələrdə rəng seçmə qabiliyyəti, xüsusən yaşıl və qırmızı rənglərin seçilməsi, görmə sahəsinin daralması, bəzi hallarda, görmə itiliyinin zəifləməsi, görmə sinirinin nevriti, kataraktanın yaranması və inkişafı kimi əlavə təsirlər yarana bilər. Nəzərə almaq lazımdır ki, etambutol bu preparat üçün depo-hüceyrə rolunu oynayan eritrositlərdə toplanır. Bu səbəbdən preparatın qəbulunu kəsdikdən sonra da onun patoloji təsiri davam edə bilər. Buna görə də, xüsusən yaşlı xəstələrə etambutolu təyin etməzdən əvvəl görmə qabiliyyəti, görmə sahəsi, rəng seçmə qabiliyyəti yoxlanılmalıdır. Eyni zamanda preparatın təyinindən Yüklə 0,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|