Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Bakı Biznes Universiteti pedaqogika
Yüklə 2,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 3.9.
İbtidai təhsilin əhəmiyyəti (I-IV siniflər) İbtidai təlim ümumtəhsil məktəbinin çətin və məsul bir dövrüdür. Bu dövrdə şagirdlərə bir sıra sadələşdirilmiş biliklər, ümumpedaqoji bacanqlar aşılanır. Onlar təbiətdə, cəmiyyətdə baş verən hadisələrlə tanış olur, mənəvi-əxlaqi, əmək, fiziki, estetik, iqtisadi, ekoloji tərbiyə sahəsində ilkin vərdişlər qazanırlar. Uşaqlann əqli və fiziki qabiliyyətlərinin hərtərəfli inkişafı, onların dünyagörüşünün, habelə davranışla bağlı bütün mənəvi keyfiyyətlərinin formalaşdınimasının əsası məhz ibtidai siniflərdə qoyulur. 166 Ana dili ibtidai siniflərdə tədris fənlərinin əsası hesab edilir. Ana dili dərslərində şagirdlər oxu və yazı vərdişlərinə yiyələnirlər. Bu vərdişlər olmadan digər təlim fənlərini başa düşmək, dilimizin incəliklərinə bələd olmaq, müstəqil düşünmək mümkün deyil. İbtidai siniflərdə riyaziyyatın tədrisi şagirdlərə kəmiyyət fərqlərini müəyyən etməyə imkan verir, onlar hesablama, ölçmə, biçmə vərdişlərinə yiyələnirlər. Bu siniflərdə şagirdlər ictimai mühit, həyat hadisələri, təbiət haqqında ilk təsəvvürlərə, anlayışlara yiyələnir. Vətənimiz, onun tarixi, adət- ənənələri haqqında sadə biliklər əldə edirlər. Təbiətşünaslıq dərslərində şagirdlər Vətənimiz, onun təbiəti, təbiətdə baş verən dəyişikliklərlə, ayn-ayn fəsillərin əlamətləri ilə tanış olurlar. Müşahidələr, ekskursiyalar, əşya dərsləri, tədris-təcrübə sahəsində praktik işlər, heyvanlar və bitkilərə qulluq edilməsi bu fənnin daha canlı, maraqlı tədrisinə səbəb olur. Bu isə uşaqlarda müşahidəçilik, tədqiqatçılıq bacarığını inkişaf etdirir. Şagirdlər təbiətin qorunması, ona qayğı ilə yanaşmaq barədə məlumata və məhz bu fənnin vasitəsi ilə nail olurlar. Əmək təlimi vasitəsilə şagirdlər özünəxidmət və məişət əməyi, kənd təsərrüfatı əməyi, kağız, karton və plastilin üzərində işləyir, əmək vərdişləri qazanırlar. Onlarda əməyə, xarüqələr yaradan əmək adamlanna hörmət, məhəbbət hissi formalaşır. Təlimin ibtidai pilləsində uşaqlann estetik tərbiyəsinə böyük diqqət yetirilir. İbtidai siniflərdə keçilən təsviri incəsənət, müsiqi və nəğmə dərslərində şagirdlərdə Vətən təbiətinin gözəlliyinə sevgi hissləri oyadılır, onlara musiqini dərk etmək, qiymətləndirmək üzrə bacanq və vərdişlər aşılanır. İbtidai təlim uşaqlarda biliklərə qarşı müntəzəm maraq və sevgi yaradır, onların əqli qabiliyyətlərini inkişaf etdirir. Uşaqlar predmetləri və ətraf aləmdə baş verən hadisələri müşahidə etməyi, bu predmet və hadisələrdə oxşarlığı və fərqi tapmağı, predmetləri xarakterik əlamətlərinə görə 167 qruplaşdırmağı, hadisələr arasında adi əlaqələri müəyyənləşdirməyi, yaşlanna uyğun olaraq müşahidə elədiyi faktlardan nəticələr və ümumiləşdirmələr aparmağı öyrənir. İbtidai sinif şagirdləri ilə aparılan təlim işi onlann diqqətinin, təxəyyülünün, məntiqi təfəkkürünün, yaddaşının inkişafına kömək edir. I-IV sinif şagirdləri təlim prosesində əxlaqı və mədəni davranış vərdişləri sayəsində adi anlayışlan mənimsəyirlər, onlarda vətənə qarşı sevgi, onun düşmənlərinə qarşı nifrət hissi, dostluq və yoldaşlıq, kollektivçilik, vicdanlılıq və düzgünlük, intizam vərdişləri tərbiyə olunur. İbtidai siniflərdə şagirdlərin mənəvi tərbiyəsi diqqət mərkəzində olur. Onlar Azərbaycan xalqının döyüş və əmək ənənələri ilə tanış olur və bu ruhda tərbiyə alırlar. Şagirdlər dərsliklərdə çoxlu ədəbi-mətnlərlə tanış olurlar. Bu materiallarda Vətənimizin keçmişi, yadelli işğalçılara qarşı mübarizəsi. Vətən övladlannın öz azadlıq və müstəqilliyi uğrunda mübarizəsi əks olunur. Dərsliklərdə verilən belə mətnlər, ədəbi-bədii parçalar uşaqlan birliyə, kollektivçiliyə çağınr. İbtidai təlim uşaqlann fiziki qabiliyyətlərini inkişaf etdirərək, onların sağlamlığım möhkəmləndirir, kiçik yaşlı məktəblilərin gimnastika ilə müntəzəm möşğul olması, onlara düzgün oturmağı, gəzməyi, qaçmağı, tullanmağı, adi gimnastika məşğələlərini yerinə yetirməyi öyrədir, uşaqlan adi sanitariya-gigiyenik biliklər və vərdişlərlə silahlandırır. İbtidai təlimin qarşısında duran bu vəzifələr onlann bir vətəndaş- şəxsiyyət kimi yetişməsinə güclü təsir göstərir. Yüklə 2,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|