Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90
davam etmişdir. Belə ki, 1951-1955-ci illərdə pambığın əkin
sahəsi 1945-ci ilə nisbətən iki dəfə artaraq 9278 hektara çatmış,
məhsul istehsalı isə 2,7 dəfə artmaqla, 19069 ton olmuşdur. Orta
hesabla məhsuldarlıq hektara 20,5 sentner olmuşdur ki, bu da
1941-ci illə müqayisədə 1,4 dəfə və ya 5,5 sentner çoxdur.
1954-cü ilin dekabrında 1955-1960-cı illərdə Naxçıvanda
kənd təsərrüfatının daha da inkişaf etdirilməsi haqqında
Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası Nazirlər Soveti və
Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi tərəfindən
xüsusi qərar qəbul edildi. Bu qərar muxtar respublikanın
mürəkkəb iqtisadi inkişaf problemləri qarşısında tam əhatəli
olmasa da, hər halda onun məhsuldar qüvvələrinin inkişafında
xeyli imkanlara malik olan suvarma əkinçiliyinin, bu əsasda kənd
təsərrüfatı məhsulları emalı sahələrinin genişlənməsinə müəyyən
təkan verməli idi. Həmin qərar əsasında bir neçə su anbarının və
başqa əhəmiyyətli suvarma obyektlərinin tikilməsi nəzərdə
tutulurdu ki, bu da iqtisadiyyatın bir qədər canlanmasına səbəb
olmalı idi. 1956-cı ildə istismara verilən Yuxarı Sovxoz kanalı
əsrlərdən bəri istifadəsiz qalan min hektardan çox yeni münbit
sahələrin əkilməsinə şərait yaratdı.
Həmin illərin əkin strukturunda ərzaq bitkiləri üstünlük
təşkil etsə də, sənaye əhəmiyyətli texniki bitkilərin əkilməsinə də
üstünlük verilmişdir. Belə ki, 1940-cı ildə muxtar respublikada
tütünün əkin sahəsi 500 hektar olduğu halda, 1961-1965-ci
illərdə bu göstərici 958 hektara yüksəlmişdir. Məhsul istehsalı
1940-cı ildə 450 ton, 1950-ci ildə 542,1 ton, 1960-cı ildə
1185,5 ton, 1965-ci ildə 1458,2 ton olmuşdur. Məhsuldarlıq
Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90
1940-cı ilə nisbətən 1945-ci ildə 62,2 faiz, 1950-ci ildə 150 faiz,
1955-ci ildə 2,2 dəfə, 1960-1965-ci illərdə isə 170 faiz artmışdır.
1965-ci ildə Naxçıvan MSSR-də kənd təsərrüfatı bitkilə-
rinin əkin sahəsi 27385 hektar olmuşdur. Ümumi əkin sahəsinin
60,5 faizini, yəni 16577 hektarını dənli-paxlalılar, 17,6 faizini,
yəni 4812 hektarını pambıq, 4,2 faizini, yəni 1154 hektarını
tütün, 1,4 faizini, yəni 377,4 hektarını bostan və tərəvəz, 16,3 fai-
zini, yəni 4464,6 hektarını isə yem bitkiləri əkini sahəsi təşkil
etmişdir.
Kənd təsərrüfatının inkişaf etdirilməsində mövcud kənd
təsərrüfatı texnikalarının böyük rolu olmuşdur. Belə ki, 1964-cü
ildə Naxçıvan MSSR-də kolxozlarda olan 570 ədəd traktorlardan
287 ədədi tırtıllı, 283 ədədi isə təkərli traktorlar olmuşdur.
Bundan başqa, taxılbiçən kombaynlar 154 ədəd, yük
avtomobilləri 316 ədəd olmuşdur. Bu texnikaların kənd
təsərrüfatı işlərinin aqrotexniki qaydaya uyğun vaxtında və
keyfiyyətlə
aparılmasında,
eyni
zamanda
məhsuldarlığın
yüksəldilməsində müstəsna əhəmiyyəti olmuşdur.
Sovetlər
Birliyi
dövründə
də
muxtar
respublika
iqtisadiyyatının əsasını kənd təsərrüfatı sahəsi təşkil etdiyindən
meliorasiya və su təsərrüfatı sahəsinin inkişafı həmişə ön planda
olmuşdur. Lakin 60-cı illərə qədər bu sahənin inkişaf tempi tələb
olunan səviyyədə olmamışdır. Muxtar respublikanın əsas su
mənbələri olan Araz, Arpaçay, Naxçıvançay, Əlincəçay və
Gilançay kimi çayların potensialından lazımınca istifadə
olunmamış, hidrotexniki qurğuların tikintisi prosesinin ləng
aparılması kənd əməkçilərini daima su çatışmazlığı ilə
üzləşdirmişdir. 1951-55-ci illərdə Batabat 0-1-2 göllərinin
Naxçıvan Muxtar Respublikası – 90
istifadəyə verilməsi irriqasiya sahəsində əlamətdar bir hadisə olsa
da, bu göllərdə yığılan su tələbatı ödəmirdi. 1961-1966-cı illərdə
Uzunoba, Nehrəm, Qahab göllərinin və bundan sonra da bir sıra
kiçik sututarlarının tikintisi başa çatdırıldı. Lakin buna
baxmayaraq, yenə də suvarma suyuna olan tələbat ödənilmirdi.
Həmin dövrdə ermənilərin Naxçıvan iqtisadiyyatına
vurduğu ən böyük zərbələrdən biri də Arpaçayın suyunun Göyçə
gölünə axıdılması oldu ki, bu da əsas kənd təsərrüfatı məhsulları
istehsalının mərkəzi olan Şərur rayonunda kəskin su qıtlığı
yaratdı.
Rabitənin inkişafı istiqamətində 1920-ci ildə Naxçıvan
Rabitə Şəbəkəsinin yaradılması haqqında layihə təsdiq edilmiş və
rabitə stansiyasının mərkəzi Naxçıvan şəhərində olmaqla,
Şahtaxtı, Culfa, Yaycı və Ordubadda rabitə məntəqələrinin
açılması qərara alınmışdır.
Naxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası Xalq
Komissarları Soveti tərəfindən 1926-cı il 17 mart tarixli
“Naxçıvan MSSR-nin telefonlaşdırılması haqqında” qərar qəbul
edilmiş və həmin qərara əsasən, ilk növbədə, Naxçıvan-Qıvraq-
Baş Noraşen və Naxçıvan-Cəhri-Şahbuz-Biçənək xətti, ikinci
növbədə isə Naxçıvan-Culfa-Ordubad-Parağa xəttinin çəkilməsi
nəzərdə tutulmuşdur.
1929-cu ildə Naxçıvan MSSR üzrə təkcə Naxçıvan
şəhərində 42 nöqtədə radio qovşağı mövcud idisə, 1932-1933-cü
illərdə bu göstərici 80-ə çatdırılmış, Ordubadda, Culfada, Şərur və
Şahbuzda 30 yerdə radio qovşağı quraşdırılmışdır. 1932-1934-cü
illərdə Culfada, Əbrəqunusda və Şahbuzda radio qovşağı
tikilərək istifadəyə verilmişdir. 1932-ci il aprelin 1-də Naxçıvan
Dostları ilə paylaş: |