Azərbaycan respublikasi prezidenti yaninda döVLƏT İdarəSİNİn akademiyasi abduləli abdullayev malik səLİmov müqayiSƏLİ İNZİbati HÜquq
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
tivlərə görə həmrəylik nümayiş etdirmək qadağan edilir. Kommunanm təşəbbüsünə qarşı ikinci qrup məhdudiyyətlər xüsusi təşəbbüslər üçün ayrılmış konununalann sənaye və kommersiya fəaliyyəti problemi ilə əlaqədar olmasıdır. 2 mart, 1982-ci il tarixli qanunla kommunalara iqtisadi və sosial sahədə fəaliyyətlərini həyata keçirərkən şərait yaradılması nəzərdə tutulmuşdur. Məsələn: kommunalar iqtisadi inkişafa təkan vermək məqsədilə digər kommunalara dolayı yollarla köməklik və yaxud kənd yerlərində əhalinin ehtiyaclarını ödəyə bilmək qabiliyyətində olmaq üçün çətinliyə düçar olmuş müəssisələrə yardım göstərə bilərlər. Həqiqətən, kommunalar, xüsusən böhran şəraitində əhalinin işə cəlb olunmasında, ərazilərin abadlaşdırılmasmda fəaliyyət göstərir və köməklik edirlər. Kommunaların təşkilində iki başlıca qurum təşkilati tədbirlərin həyata keçirilməsində nəzərə çarpır: bir tərəfdən bələdiyyə şurası, digər tərəfdən isə mer və onun müavinləri. Fransa Konstitusiyasına uyğun olaraq bələdiyyə şuraları seçkili orqandır. Əhalinin sayından asılı olmayaraq, bələdiyyə şurasının üzvləri seçki yolu ilə seçilirlər. Seçkilər, kommuna ərazisində daimi yaşayan əhali arasında aparılan ümumi seçki hüququna əsasən əhalinin az və çoxluğundan asılı olmayaraq müəyyən fərqlərlə aparılır və ikinci turda majoritar səsvermə sistemi tətbiq edilir. 27 iyun, 1964-cü il tarixli qanununa uyğun olaraq, əhalisi 30 mindən artıq olan şəhərlərdə təcridetmə hüququ ilə siyahı üzrə səsvermə sistemi yaradılır. Bu sistem üzrə seçkilərdə səsvermənin birinci və ikinci turlan arasındakı dövrdə dövlət si- yahılarındakı adlar və tərkib dəyişdirilə bilməz və nə də ora əlavə, dəyişiklik edilməsinə yol verilmir. Seçkilər aşkar siyasi xarakter daşıyır və ümummilli siyasi təşkilatların iştirakı ilə keçirilir. Bu seçkilər qanunvericilik orqanları və Prezident seçkiləri ilə eyni vaxtda aparıla bilməz, onların seçkiləri başqa günlərdə həyata keçirilir. Bütün bələdiyyə şuraları da eyni qaydada formalaşdırılır, lakin onların buraxılması bir neçə üsulla həyata keçirilir. Onların fəaliyyətinə 6 il səlahiyyət müddəti başa çatdıqda, bəzi hallarda isə səlahiyyət müddəti başa çatmadıqda xitam verilə bilər. Belə hallar çox təsadüfi hallarda baş verir. Seçki nəticələrinin ləğv edilməsi bələdiyyə şurasının vaxtından qabaq buraxılmasına əsas verir. Bələdiyyə şurasına seçkilər inzibati hakimin nəzarəti altında keçirilir. Maraqlı burasındadır ki, hər bir 6 57 ildə keçirilən seçkilər zamanı seçkilərin gedişində sui-istifadə halları ilə əlaqədar, şikayət verənlərin sayı eyni olur. Şikayətlərin əsasında seçkilərin nəticələrinə yenidən baxılması məsələsi qoyulur. Bəzi verilən şikayət hallarında bələdiyyə üzvlərinin istefa verməsi ilə əlaqədar olaraq, bu məsələlərə bələdiyyə şurasında baxılır. Bələdiyyə şuraları bəzi hallarda Nazirlər Şurasının əsaslandırılmış dekretinə uyğun olaraq buraxıla bilər. Bələdiyyələrin buraxılması barədə verilmiş şikayətlərə məhkəmə nəzarəti ilə baxıla bilər. Dövlət Şurası tərəfindən bələdiyyə şurası yalnız o halda buraxıla bilər ki, həqiqətən, o, öz fəaliyyətini yerinə yetirməyə qadir deyil. Bütün bunlarla yanaşı, bələdiyyə şurasının buraxılması haqqında qərarlar siyasi motivlərlə bağlı olduqda, onda dövlət siyasi qərarları ləğv etmək hüququna malikdir. Bələdiyyə şurasının işinə müasir dövrdə sayı artmış komissiyalar kömək edirlər. Bələdiyyə şurasının tərkibinə daxil olmayan bu komissiyalar yerli idarəetmədə əhalinin bu sahəyə yönəldilməsinə köməklik göstərir. Fransada bu cür komissiyalar hüquqi funksiyaları yerinə yetirmirlər, bunlar faktiki olaraq könüllü surətdə yaradılmışdır. Bələdiyyə şurası və mer arasında səlahiyyətlər bölüşdürülür, bu bölüşdürmə milli səviyyədə parlament və hökumət arasında səlahiyyət bölgüsü prinsipi üzrə həyata keçirilir. Kollegial orqan olan bələdiyyə şurası ən mühüm problemləri müzakirə edir, qərarlar qəbul edir və merin fəaliyyətinə nəzarəti həyata keçirir. Mer bələdiyyə şurasının çıxardıqları qərarların icrasını təmin edir. İri miqyaslı məsələlərin əksəriyyətini bələdiyyə şuraları icra edirlər, o, kommunanm illik büdcələrini təsdiq edir, borcların qaytarılması barədə qərarlar qəbul edir, qulluqçuların ştatını müəyyən edir. Bundan da başqa o, bir sıra məsələlərə dair öz rəyini verir. Bələdiyyə sıralarının çıxardıqları qərarların icrası məcburidir. 2 mart, 1982-ci il tarixli qanuna əsasən, bələdiyyə şurasının çıxartdıqları qərarlardan yalnız inzibati tribunal dövlət nəzarəti orqanı kimi protest verə bilər. Mer və onun müavinləri icra orqanıdır. Mer bələdiyyə şurası tərəfindən, şura üzvləri arasından seçilir. Bələdiyyə şurasının qərarlarının icrası zamanı, mer həmçinin özünə məxsus səlahiyyətlərə, o cümlədən asayişin qorunmasına dair məsələlərdə mühüm səlahiyyətlərə malikdir. Mer, eyni zamanda, dövlət məmurudur, bu baxımdan onun səlahiyyətləri qoşalaşır. Gah bu, gah da digər qismdə çıxış edən mer ya dövləti, ya da yerli hakimiyyəti təmsil edir. Məhkəmədə polis zabiti qismində çıxış edərkən mer həm 58 də ədliyyə orqanları tərəfindən həyata keçirilən tədbirlərə cəlb edilə bilər. Kommunanm ştat vahidi merdən və onun müavinlərindən ibarətdir. Lakin bələdiyyə şuralarının olmasına baxmayaraq, onlar hətta xırda kommunalarda belə idarəetmə üzrə vəzifələri yerinə yetirə bilmirdilər, çünki onun göstərişləri bəzi hallarda yerinə yetirilmirdi. Bununla əlaqədar əlavə ştatlar ayrılır və onların say tərkibləri hədsiz müxtəlif olurdu. Məsələn: əhalinin sayı 150-dən çox olan kiçik kənd kommuna- larında yarımçıq iş günü ilə işləyən bələdiyyə katibi bu vəzifənin icra edilməsi üçün müəllim tuturdu, başqa kiçik kommunalarda da bir sıra ştatlar mövcud idi ki, onların fəaliyyəti diqqəti cəlb etmirdi. Bunlara kilsə zəngçalanı, qüllə saatlarının təmiri üzrə usta və teleqram daşıyan xidmətçi vəzifələri daxil idi. Onların əmək haqları akkord qaydada ödənilirdi. İri şəhərlərdə isə vəziyyət başqa cür idi. Ştat cədvəli üzrə baş bələdiyyə idarəsində baş katib ştatı olmaqla yanaşı, çoxsaylı ixtisaslı və texniki xidmət işçiləri mövcud idi. İri kommunalarm iş günü və xidmətləri, onların hüquq və vəzifələri dövlət qulluqçularının hüquqi statusuna uyğun müəyyənləşdirilmişdi. Problemlərdən biri kommunanm muxtariyyətinin reallaşdırılması ilə bağlı idi. Bu ondan irəli gəlirdi ki, merlər çox zaman ştat cədvəllərinə görə işçilərin qəbulunun apanimasının onların sərəncamına verilməsini tələb edirdilər. Buna görə də mer və bələdiyyə şurası arasında daimi münaqişələr baş verirdi. Digər problem isə ondan ibarət idi ki, 6 illik müddət başa çatdıqdan sonra onlar tutduqları vəzifəni tərk edir və onları səriştəsi olmayan şəxslər əvəz edirdilər. Buna görə də, kommunalar tərəfindən bağlanan müqavilələr kommuna qulluqçularının milli statusunun, yerli muxtariyyətdə qulluqçular tərəfindən intizama nəzarət edilməsi sahəsində onların fəaliyyətinin məhdudlaşdırılmasına gətirib çıxartdı. 13 iyul, 1972-ci il tarixli qanuna əsasən, bu sahədə bir kommunanm digərinə keçməsi məsələsi kommunarası icraetmə səbəbindən bu xidmətdə xeyli dəyişikliklər yaratdı. Digər tərəfdən isə, qanunla müəyyən edilmiş qaydada dövlətin kommunalannm xidmətlərini idarə edən «kommuna işçiləri hazırlayan mərkəz» yaradıldı. Bu yeni qanuna əsasən, dövlət qulluqçularının statusu üç hissədən ibarətdir; ümumi müddəalar, dövlət qulluqçularına aid edilən müddəalar və ərazi xidmətlərinə aid edilən müddəalar. 59 Yüklə 1,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|