Azərbaycan respublikasi prezidenti yaninda döVLƏT İdarəSİNİn akademiyasi abduləli abdullayev malik səLİmov müqayiSƏLİ İNZİbati HÜquq
Yüklə 1,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- §2. Dövht dmlakmm mühafizəsi qaydaları
- § 3. Administrasiya qulluqçularının vəzifahri anlayışı, məzmunu və xüsusiyyətləri
nnm hədələrdən, ağır təhqirlərdən, təhqiramiz ifadələrdən və yaxud böhtanlardan, habelə onların şəxsən özlərinin və ya əmlaklarının məruz qala biləcəyi qəsdlərdən müdafiəsini təmin etməyə borcludur. Elə hallar olmuşdu ki, vergi idarəsinin məmurlarına qarşı vergi verənlər tərəfindən məhkəmə iddiaları, habelə Hind-Çində və Əlcəzairdə müharibələr dövründə dövlət qulluqçularının əmlakı ilə əlaqədar iddialar irəli sürülmüşdü. Belə hallarda administrasiya öz qulluqçularını müdafiə etmiş, qulluqçular tərəfindən onlara vurulmuş zərərə görə cərimə ödəməli olmuşdur. Azərbaycan Respublikasının inzibati hüququnda dövlət qulluqçularına həvalə edilmiş vəzifələrin yerinə yetirilməməsi və yaxud lazımi şəkildə yerinə yetirilməməsi, həmçinin müəyyən edilmiş məhdudiyyətlərə əməl olunmaması, qanunda başqa qayda nəzərdə tutulmayıbsa, inzibati məsuliyyətə səbəb olur. Dövlət qulluqçularına qarşı aşağıdakı inzibati tənbeh tədbirləri tətbiq oluna bilər: töhmət; bir il müddətinədək vəzifə maaşının 5 faizindən 30 faizinədək azaldılması; həmin dərəcədən olan, lakin vəzifə maaşı aşağı olan işə keçirilməsi; daha aşağı dərəcəli işə keçirilməsi; ixtisas dərəcəsinin aşağı salınması; ixtisas dərəcəsindən məhrum edilməsi; dövlət qulluğundan azad edilməsi. Dövlət qulluqçularının məsuliyyət növləri aşağıdakılardır: intizam; inzibati; maddi və cinayət. İntizam məsuliyyəti o vaxt meydana çıxır ki, dövlət qulluqçusu xidməti nizam-intizamı pozsun, inzibati xəta törətdiyinə görə, maddi ziyan vurmağa görə və nəhayət cinayət məsuliyyəti o vaxt baş verə bilər ki, şəxs vəzifə cinayəti törətsin. Fransa inzibati hüququndan fərqli olaraq Azərbaycan Respublikasının qulluqçuları tərəfindən vurulmuş ziyanı özləri ödəyirlər. Dövlət qulluqçusu öz hərəkətlərinin qanuniliyi üçün cavabdehdir. Rəhbər işçinin göstərişini qanunsuz sayan dövlət qulluqçusunun etirazına baxmayaraq, həmin rəhbər işçi öz göstərişini qüvvədə saxlayarsa və ondan yuxarı vəzifəli rəhbər işçi həmin göstərişi ləğv etmirsə, dövlət qulluqçusu məsuliyyətdən azad olunur. 110 §2. Dövht dmlakmm mühafizəsi qaydaları Dövlət tikililəri, dövlət mülkiyyəti və dövlət idarəetmə orqanlarının əmlakı xüsusi metodla müdafiə olunurlar. ■ Dövlət tikililəri (yollar, körpülər, bəndlər) görülən ictimai işlərin nəticəsidir. İdarəetmə orqanının bu tikililərlə əlaqədar səlahiyyəti aşağıdakı kimi ifadə edilmişdir: «Pis planlaşdırılmış ictimai tikililər sökülə bilməz». Xüsusi sahədə, həmin sahə sahibindən icazəsiz və müvafiq qaydalara əməl olunmadan yerləşdirilmiş və yaxud inşa edilmiş tikili dağıdıla bilməz; o, ictimai baxımdan faydalı olduğu üçün saxlanmalıdır, nəticədə sahənin sahibinə dəymiş zərər ona cərimə ödənilməklə kompensasiya edilməlidir. Ümumi mülki hüquq münasibətlərinə nisbətən idarəetmə sistemində bu mənada köklü fərq vardır, çünki əgər xüsusi şəxs digər şəxsin sahəsində qurğu və ya bina yerləşdirərsə, sahə sahibi tikilinin uçu- rulmasını tələb etmək hüququna mallikdir. Lakin burada faktiki və hüquqi cəhət arasında fərq qoyulmalıdır. Aydın məsələdir: əgər Mon- parnasm uca qülləsində bir binanın dövlət tikilisi deyil, xüsusi tikili olduğu və ya namünasib yerləşdirildiyi aşkara çıxarsa, hər halda təsəvvürə gətirmək çətindir ki, məhkəmə onu uçurmaq barədə qərar qəbul etsin, polis isə bu əməlİ 3 ^atın yerinə yetirilməsinə kömək göstərsin. Lakin prinsip etibarilə hüquq təminetmə tədbirlərindəki fərqlər tamamilə açıq-aşkar müəyyən edilmişdir. ■ Dövlət mülkiyyəti ilk növbədə onun toxunulmaz və özgəninki- ləşdirilə bilməz olması ilə səciyyələnir. Onun toxunulmazlığı bununla təzahür edir ki, xüsusi şəxs həmin mülkiyyətin istehlakı üzrə mürur-müddətlə əlaqədar olaraq mülkiyyət hüququnu əldə etməmişdir. Dövlət mülkiyyətinin özgəninkiləşdirilə bilməməsi o deməkdir ki administrasiya onu sata və yaxud kiməsə güzəşt edə bilməz. O, dövlət mülkiyyətinin qiymətinin aşağı salınması və yaxud kiməsə onun məqsədli təyinatının dəyişdirilməsi məqsədilə qabaqcadan tədbirlər gördüyü və xüsusi prosedurlar həyata keçirdiyi hallardan başqa, heç bir halda dövlət mülkiyyətinə öz mülahizəsi üzrə sərəncam vermək hüququna malik deyildir. Beləliklə, özgəninkiləşdiriləbilməz- lik əmlakı dövlət administrasiyanın özbaşına sərəncamından qoruyur, toxunulmazlıq isə onun xüsusi şəxslər tərəfindən iddialardan müdafiə olunmasını təmin edir. Bundan başqa, dövlət əmlakı xüsusi olaraq cinayət hüququ xarakterli tədbirlərlə qorunur. Yol hərəkəti qaydala- nna əməl edilməməsinə və avtonəqliyyatın hüquq pozuntularına görə 111 idarə edənlərin məsuliyyəti həmin tədbirlərdəndir. ■ Dövlət idarəetmə orqanlarının əmlakı - mülkiyyətindən asılı olmayaraq, istər inzibati binalar, istərsə də digər tikililər cərimələrdən azaddır, çünki administrasiyaya qarşı əmlak xarakterli iddialar irəli sürülə bilməz. Əgər vətəndaş məhkəmənin digər vətəndaş tərəfindən ona cərimə ödənilməsi barədə qərar qəbul etməsinə nail olmuşdursa, borclu isə həmin qərarı yerinə yetirməkdən boyun qaçırırsa, kreditor tənbehi onun əmlakı, hətta əmək haqqının məlum hissəsini öz üzərinə keçirmək hüququna malikdir. Dövlət əmlakına, dövlət maliyyə vəsaitlərinə, yəni administrasiyanın sərəncamında olan dövlət idarəetmə orqanlarının əmlakı üzərinə cərimə qoymaq olmaz. Dövlət əmlakını və dövlət maliyyə vəsaitlərini cəriməyə cəlb etməyin qeyri-mümkünlüyü haqqında qayda Münaqişələr üzrə Tribunal tərəfindən işlənib hazırlanmışdır. O, sahibkar birliklərinin dövlət təsisatları olmasını qeyd edərək, bunun əsasında belə bir nəticə çıxarmışdı ki, onların əmlakı cəriməyə məruz qala bilməz və qərarın icrasının icbari üsulları ona şamil olunmur. Bu o demək deyil ki, idarəetmə orqanına münasibətdə qərarın icrasını təmin etmək üçün heç bir vasitə yoxdur, lakin bu o deməkdir ki, dövlət idarəetmə orqanına münasibətdə ümumi hüquqdan irəli gələn tələblər mövcuddur. Lakin həmin prinsip sənaye və kommersiya xarakterli dövlət xidmətləri ilə əlaqədar problemlər yaradır, çünki o, dövlət müəssisələrinin ticarət hüququnun ümumi normalannın təsirindən - məsuliyyətdən xilas edərək, onları xüsusi müəssisələrlə müqayisədə nisbətən imtiyazlı vəziyyətdə saxlayır. Bu misallarda idarəetmə orqanlarına inzibati hüquq çərçivəsində verilən və onlar üçün sıravi vətəndaşlarla müqayisədə olduqca imtiyazlı vəziyyət yaradan mühüm səlahiyyətlər əks etdirilmişdir. Lakin ümumi hüquq xarakterli, geniş səlahiyyətlər medalın bir üzünü təşkil edən müvafiq vəzifələrlə uzlaşdırılır. § 3. Administrasiya qulluqçularının vəzifahri anlayışı, məzmunu və xüsusiyyətləri Vəzifələrin hüquqi formada təsbit edilməsi problem xarakterli bir neçə vəziyyətin qaydaya salınması zərurəti ilə bağlıdır. Əvvələn, belə vəzifələr aşağıdakı ən müxtəlif nöqteyi-nəzərlər və mənafelər üzrə ümumi məqsədlərin təmin edilməsi naminə müəyyənləşdirilir: qanunlaırn tətbiq edilməsində və müdiriyyətin hüquq normalarına uyğun fəaliyyət göstərməsində ümumiyyətlə marağı olan və- 112 Yüklə 1,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|