Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti
Yüklə 416,07 Kb. Pdf görüntüsü
|
32
Məlum olduğu kimi hazır polimer inşat materiallarının keyfiyyəti onun istehsalı üçün sərf edilən xammalın keyfiyyətindən, tərkib nisbələrinin düzgün seçilməsindən, emal zamanı texnoloji rejimin gözlənilməsindən, eləcə də qablaşdırılma, daşınma və saxlanma şərtlərindən asılıdır. Xam materialın tərkibi və keyfiyyəti standartın tələbinə əsasən nizamlanır. İstehsal imkanlarına uyğun məmulat konustruksiyasının seçilməsi, məmulatın təyinatına uyğunluğu ilə yanaşı. İstifadə zamanı rahatlığını və kifayət qədər xiodmət müddətini təmin etməlidir. Digər xalq istehlakı malları kimi polimer inşaat materiallarının da forması və konustruksiyası təsdiq olunmuş nümunəyə – etalona uyğun olmalıdır. Polimer materialları üçün texnoloji rejimin seçilməsi xammalın tərkibindən və xassələrindən asılıdır, əks halda polimer inşaat materiallarının keyfiyyətini aşağı sala bilən nöqsanlar yarana bilər, hətta məmulat yararsız olar. Polimer inşaat materiallarında rast gəlinən nöqsanlar müxtəlif obyektiv və subyektiv səbəblərdən əmələ gələ bilər. Əksər xarakterik nöqsanlar xammal tərki- binin düzgün nisbətdə götürülməməsindən, emal üsulunun düzgün seçilməmə- sindən, emal zamanı texnoloji rejimin düzgün aparılmaması səbəbindən əmələ gəlir. Polimer materiallarının xammal tərkibinin rolunu bilmək üçün sadə bir misal kifayətdir. Məsələn, polimerin tərkibində doldurucunun az olması, məmulat formaya salınan zaman böyük yığılma verməklə, onun mexaniki möhkəmliyini aşağı salır. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi polimer inşaat materiallarında rast gəlinən nöqsanların bir çoxları texnoloji proseslərin düzgün yerinə yetirilməməsi sayəsində əmələ gəlir. Məsələn, istehsal prosesində formaya salma zamanı temperaturun və təzyiqin düzgün olmaması nəticəsində düzgün olmayan konustruksiya və əyri forma yaranır. Texnoloji emal zamanı soyutma rejiminə də ciddi fikir verilmə- lidir.Əgər soyutma rejiminə düzgün əməl edilməzsə, məmulatda daxili gərginlik yaranar. 33
Polimer inşaat materiallarının istehsalı zamanı əsas şərtlərdən biri də mate- rialın presdə saxlanma müddətidir. Əgər məmulat pres-formada kifayət qədər sax- lanmazsa, onun forması dəyişə bilər. Presləmə üsulu ilə məmulat istehsal edərkən aşağıdakı nöqsanlar əmələ gələ bilər: a) məmulatın ölçüləri tam alınmır – presləmə materialının çəkisinin kifayət qədər olmaması, zəif axıcılığı və ya presləmə təzyiqinin aşağı olması bu nöqsana səbəb olur; b) məmulatın səthi parlaq və qabarıqdır. Bu presləmə qəlibinin həddən artıq qızdırılması nəticəsində baş verə bilər; c) məmulat çatlayır – nöqsanın bu növü də presləmə qəlibinin həddindən artıq qızdırılması nəticəsində baş verir; d) məmulatın səthində tutqun ləkələr – presləmə qəlibləri kifayət qədər qızdırılmamışdır və ya saxlama vaxtı az olmuşdur; e) məmulat yumşaq alınır və presləmə qəlibinə yapıışr. Bu nöqsan presləmə materialının nəmliyinin həddən artıq olması, presləmə qəlibinin hədən artıq qızdırılması və ya saxlama vaxtının az olması nəticəsində baş verir; f) məmulat qəlibdən çıxarıldıqda qırılır – bu nöqsan presləmə qəlibinin yaxşı cilalanmaması nəticəsində yaranır; g) məmulat müxtəlif rəngə çalır – temperatur həddindən artıq olmuş və ya presləmə qəlibinin ayrı-ayrı yerləri çox qızmışdir. Polimer inşaat materiallarının yekun bəzək əməliyyatları zamanı (cilalama zamanı) xüsusilə iri dənəli cilalayıcı materiallardan istifadə edən zaman, məmu- latın üzərində cizgilər əmələ gəlir. Bunlar da məmulatın xarici görünüşünə pis təsir göstərir. Polimer inşaat materiallarında rast gəlinən xarakterik nöqsanlardan biri də məmulatların qalınlığının qeyri-bərabər olmasıdır. Bu nöqsan isə avadanlıq və formanın dəqiq olmamasından əmələ gəlir.
34
Polimer inşaat materiallarının istismar zamanı lazımi istehlak tələblərini ödəməsi üçün onların kimyəvi tərkibi, fiziki-kimyəvi və sanitar-gigyenik xassə göstəriciləri standart tələblərinə uyğun olmalıdır. Hazırda ticarətə daxil olan polimer-inşaat materiallarının yuxarıda qeyd olunan xassə göstəricilərinə beynəlxalq normalara cavab verən dövlət standartları ilə nəzarət edilir. Qeyd etmək lazımdır ki, polimer inşaat materiallarının keyfiyyət göstəricilərinin təsdiq edilmiş standarta uyğun olmasına istehsaledici müəssisə təminat verməlidir. Hazırda respublikamızın ticarət sferasına daxil, olan Rusiyada istehsal olunan hermetikləşdirici və bərkidici polimer inşaat materiallarının keyfiyyət göstəriciləri ГОСТ 25621 – 2007 üzrə normalaşdırılır. Bu standartda qeyd olunan qrupa aid olan məmulatlar təsnifatlaşdırılır və onların keyfiyyətinə qoyulan tələblər öz əksini tapır. Həmin stadarta əsasən hermetikləşdirici və bərkidici polimer inşaat materialları konustruksiyada istismarı dövründə bütün növ mexaniki və iqlim təsirlərində calaq olunan detalların etibarlı izolyasiyasını təmin etməli və aşağıdakı tələblərə cavab verməlidir: -40
ο C – +70 ο C istismar intervalı temperaturunda sabit fiziki-mexaniki və adgeziya xassələrinə malik olmalıdırlar; atmosfer təsirlərinə və suyun təsirinə qarşı davamlı olmalıdırlar; binaların daxilində tətbiq olunan zaman ayrılan zərərli maddələrin konsentrasiyası polimer maddələri üçün yol verilən həddi aşmamalıdır; binaların konustruktiv elementlərinin odadavamlığının normalaşdırılan həddini aşağı salmamalıdır; bir ildən aşağı olmayan təminat verilmiş saxlanma müddətinə, bərkidici mastiklər üçün isə 6 aydan az olmayan saxlanılma müddətinə malik olmalıdırlar; birkomponentli mastiklər istifadəyə hazır formada, çoxkomponentli olanlar isə tərkib hissələri ilə birlikdə, dəst halında, rahat qablaşdırılmış formada satışa buraxılmalıdır. Mastiklər aşağıdakı tələblərə cavab verməlidirlər:
Yüklə 416,07 Kb. Dostları ilə paylaş:
|