Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti
Yüklə 416,07 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.2. Ticarətə daxil olan polimer inşaat materiallarının bəzi istehlak xassələrinin tədqiqi və keyfiyyət göstəricilərinin standarta uyğunluğunun
35
mastiklər yaxılma temperaturu intervalında lazımi istifadə rahatlığını təmin etməlidir; mastiklər lazımi axıcılıq müqavimətinə malik olmalı və yaxılma və istismar prosesində qovşaqda dayanmalıdır; bərkidici mastiklər dağılma anında 0,1MPa-dan az olmayan şərti möhkəmliyə malik olmalıdırlar; dağılma anında nisbi uzanma 150-300%- dən az olmamalıdır; ikikomponentli bərkidici mastiklərin bərkimə müddəti iki saaydan az olmamalıdır; bərkidici olmayan mastikalar bircinsli olmalıdır; en kəsiyi 60-30 mm olan nümunədə ölçüsü 1mm-dən çox olan ikidən artıq qarışıq olmamalıdır; bərkiməyən mastiklərin minimal yol verilən istismar temperaturunda nisbi uzanması 7%-dən aşağı olmamalıdır. Quruyan mastiklər aşağıdakı tələblərə cavab verməlidirlər: tozdan quruma müddəti 60 dəqiqədən artıq olmayaraq təmin olunmalıdır; quru qalığın miqdarı 50%-dən artıq olmamalıdır; tərkibində zəhərli həlledicilər olmamalıdır. Poqonaj məmulatlar aşağıdakı tələblərə cavab verməlidirlər: calaq və qovuşaqların izolyasiyası üçün nəzərdə tutulan poqonaj məmulatlar istifadəyə hazır formada buraxılmalıdır. Yarıqlara yapışdı- rılması nəzərdə tutulan məmulatlar yapışqanla dəstləşdirilməlidir. Lakin istehlakçı ilə razılaşdırılmaya əsasən məmulatlar satışa yapışqansız da çıxarıla bilər; poqonaj məmulatlar yarıq, qovuşaq və calaqların mümkün ölçü variasiyalarını nəzərə almaqla müxtəlif tipik ölçülərdə buraxılır; poqonaj məmulatlar tərkibində kənar qarışıqlar olmamaq şərtilə bircinsli struktura malik olmalıdırlar; məsaməli aralıqlar bərabərsəviyyəli məsa- məliliyə və bütöv səthi örtük təbəqəsinə malik olmalıdırlar.
36
xassələrinin tədqiqi və keyfiyyət göstəricilərinin standarta uyğunluğunun yoxlanması
Polimer inşaat materialları onlara qoyulan istehlakçı tələbini ödəmək üçün istehlak xassələrinin kompleksinə malik olmalıdırlar. Polimer inşaat materiallarının istehlak xassələri göstəricilərinə sıxlıq, möhkəmlik, bərklik, konusteruksiya keyfiyyəti, temperatura davamlılıq, şaxtaya davamlılıq, kimyəvi təsirlərə qarşı davamlılıq, uzunömürlülük və s. aiddir. Aparılan təhlillər göstərir ki, polimer inşaat materialları bir çox xassə göstəricilərinə görə digər inşaat materiallarından üstündür. Bu müqayisəli təhlili aşağıdakı kimi xarakterizə etmək olar.
Polimer materiallarının ən qiymətli xassələrindən biri onların sıxlığının az olmasıdır. İnşaatda ən geniş tətbiq olunan plastiklərin, o cümlədən məsaməli plastiklərin sıxlığı 1-dən 2200kq/m 3 -ə qədər dəyişir. Xüsusi plastiklər, məsələn, rentgenkeçirməyən, barium-sulfat dolduruculu plastiklər daha yüksək sıxlığa malik ola bilirlər. Məsaməli plastikləri çıxmaq şərtilə plastik kütlələrin orta sıxlığı alüminiumla müqayisədə 2 dəfə, polad, mis və qurğuşunla müqayisədə isə 5-8 dəfə azdır. Buradan aydın görünür ki, hətta slikat materiallarının bir hissəsinin belə plastik kütlə ilə əvəz olunması bina və qurğuların kütləsinin əhəmiyətli dərəcədə azalmasına səbəb olur. Laylı doldurucuya malik plastik kütlələrin möhkəmlik xarakteristikası xüsu- silə yüksəkdir. Məsələn, şüşətekstolitin dartılma zamanı möhkəmlik həddi 280 kq/sm 2
2 ), ağacda 3500 kq/sm 2 və şüşə lifli anizotrop polimer materialında 4600 kq/sm 2 -dir. Qeyd olunanlardan göründüyü kimi, təbə- qəli plastiklər binaların yük düşən konustruktiv elementlərinin hazırlanmasında tətbiq edilə bilər. Bu materialların sıxılmada möhkəmlik həddi də kifayət qədər yüksəkdir, daha dəqiq desək, bu göstərici ağacda 200 kq/sm 2 , şüşətekstolitdə 1600 kq/sm 2 və
təbəqəli plastiklərdə isə 4000 kq/sm 2 -dir. 37
Beləliklə, plastik kütlə materiallarının dartılmada və sıxılmada möhkəmlik həddi göstəricisi əsas möhkəmlik xarakteristikası kimi silikat qrupuna daxıl olan bir çox inşaat materiallarından daha yüksəkdir. Məsaməli plastiklərdə möhkəmlik xarakteristikası o qədər də yüksək deyil, lakin, qoyulan tələbləri qane edir. Polimerdən olan konustruksiya materialları üçün vacib göstərici materialın konustruktiv keyfiyyəti, başqa sözlə materialın möhkəmliyinin onun sıxlığına olan nisbətindən alınan əmsaldır. Yüksək konustruksiya keyfiyyəti əmsalına malik olan materialların tikintidə geniş tətbiq olunması müasir inşaatın qarşısında duran əsas vəzifənin – bina və qurğuların kütləsinin azaldılması məsələsinin düzgün həll olunmasına şərait yaradır. Məhz bu baxımdan plastik kütlələrin göstəriciləri birinci yeri tutur. Konustrukiv keyfiyyət əmsalı kərpiclər üçün 0,02, adi markalı betonlar üçün 1,50-0,06, polad üçün 0,5, düralüminium üçün 1,6, təbəqəli polimer materialları üçün 2,2 və nəhayət ağac materialı üçün 2,5-dir. Beləliklə konustruktiv keyfiyyət əmsalına görə təbəqəli plastiklər əvəzedilməzdir, onlardan ən möhkəm və ən yüksək keyfiyyətli konustruksiyalar yaratmaq olar. Sıx plastik kütlələrin istilikkeçirməsi 0,2-0,6 kkal/msaat dər. hədlərində dəyişir. Ən yüngül məsaməli plastiklərin istilikkeçirmə əmsalı 0,026-dır, başqa sözlə onların istilikeçirmə əmsalı havanın istilikeçirmə əmsalına yaxındır. Tamamilə aydındır ki, plastik kütlələrin aşağı istilikeçirməyə malik olması onların inşaat texnikasında geniş istifadəsinə imkan verir. Polimer materiallarından inşaatda ən geniş tətbiq olunanlardan biri də üzvi şüşədir. Üzvi şüşələrin şəffaflığı maksimum qəbul olunmuş 100 vahidlə (almaz üçün) müqayisədə 83-94 hüdudlarında dəyişir. Üzvi şüşələr asan formaya düşməsi ilə də fərqlənir. Kifayət qədər möhkəmlik xarakteristikasına malik olması üzvi şüşələrin tikintidə tətbiqini daha da genişləndirir. Plastik kütlə materiallarının ən qiymətli xassələrindən biri də onların asan emal edilərək müxtəlif, hətta ən mürəkkəb formanı almasıdır. Bu materialların yonulmadan emal edilməsi hazırlanan məmulatın maya dəyərini də aşağı salır. Yüklə 416,07 Kb. Dostları ilə paylaş:
|