Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti
Yüklə 416,07 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 1.1 Elektrik çıxışı gücü
29
üçün bir sestem qəbul etmək mümkün deyildir, belə ki, xassə göstəriciləri və onların qiymətləndirilməsi arasında müxtəlif asılılıq mövcuddur. Hər hansı bir xassənin göstəricilərinin qiymətləndirilməsi üçün analoji məmulatlar üzrə onların dəyişmə intervalını bilmək lazımdır. Məsələn, döşə- mələrin müxtəlif tozsoranlarla təmizlənmə dərəcəsi 50% ilə 98% arasında dəyişir. Adətən normativ-texniki sənədlərdə xassə göstəricilərinin aşağı və ya yuxarı hədləri göstərilir. Buna görə də standart tələblərinin öyrənilməis vacibdir, amma xassə göstəricilərinin absalyut interval dəyişməsinin təyini qənaətbəxş deyildir. Adətən xassə göstəricilərinin mümkün intervalını təyin etmək üçün bircinsli məhsulun geniş tədqiqatı aparılır. Xassə göstəricilərinə absalyut qiymət verərkən eksperimental psixologiya- psixofizioloji qanun olan Veber-Fexner qanununun əsas tələblərini nəzərə almaq lazımdır. Bu qanuna görə xassə göstəricilərinin absalyut qiyməti ilə onların qəbulu arasında mütənasiblik deyil, loqorifmik asılılıq mövcuddur. Məlumdur ki, insan qulağı səsi onu intensiv yüksəlməsinin nisbəti kimi qəbul etmir. Səsin intensivlik göstəricisinin 10-a qədər dəyişməsi qulaq tərəfindən, səsin çıxış səviyyəsindən asılı olmayaraq, səsin yüksəkliyinin ikiqat dəyişməsi kimi qəbul edilir. Məsələn, məişət maşını tərəfindən 75-ə qədər əmələ gələn səs, 65-ə qədər olan səsə nisbətən iki dəfə güclü qəbul edilir. Xassə göstəricilərinin absalyutu və bu göstəricilərinin bütün intervalda qiymətləndirilməsi arasında xətti asılılıq olduqda, qəbul edilmiş qiymət şkalası və hər bir interval altı qiymət demək olar ki, kəsilir. Belə halda göstərici üçün ən yüksək qiymət o zaman alınır ki, bu məmulatın göstəricisi etalona uyğun olsun. Amma nəzəri olaraq xassə göstəriciləri ilə onun qiyməti arasında düz xətti nisbi asılılığı təsəvvür etmək çox çətindir, xassə göstəricilərinin intervalaltı hissələrə bərabər bölünməis kvalimetriyanın təcrübəsində çox istifadə olunur. Qiymət və göstərici arasında qeyri-xətti asılılıq zamanı bütün intervallarda xassə göstəricilərinin dəyişməsi kəsirlər və intervalaltı hissələrdə qeyri-bərabər bölünərək uyğun qiymətlər alınır. 30
Məsələn, tədqiqatçıların birində maqnitafonların çıxış gücünün 10 ballı şkala üzrə qiymətləndirilməsi aşağıdakı kimi təklif olunur: Cədvəl 1.1 Elektrik çıxışı gücü 0,3
0,5 1 2 4 6
0 2
7 9 10 Başqa hallarda xassə göstəricilərinin optimal əhəmiyyəti onların hədləri arasında olur. Belə hala misal olaraq parça və trikotaj dəyişikliklərinin hava ke- çirməsini misal göstərə bilərik. İnsanın özünü normal hiss etməsi, hava keçirməni mütləq qiymətinə uyğun olur. Hava keçirmənin artıb azalması insanın vəziyyətinin diskamfortluğununa səbəb olur. Buna görə də bulə halda ən yüksək qiymət hava keçirmə göstəricilərinin ən optimal vəziyyətinə təltif olunur. Havakeçirmə göstə- ricisinin optimal vəziyyətindən aşağı və yuxarı hədləri başqa qiymətlərlə ifadə olunur. Xassə göstəricisi və onun qiymətləndirilməis arasında, həmçinin başqa əlaqələr də vardır. Belə hallarda xassələrin vahid keyfiyyət göstəriciləri tutuş- durulan növlərlə müqayisə vasitəsilə təyin olunur. Hazırki dövrdə xalq istehlakı mallarının xassələrinin vahid keyfiyyət göstəriciləri əsasən ekspert metodu vasitəsilə qiymətləndirilir və malların keyfiyyət səviyyəsinin qiymətləndirilməsi metodu ilə ifadə olunur. Bunun üçün müxtəlif qiymət şkalaları qəbul edilmişdir, məsələn, 0, 1, 2, 3, 4; 0, 3, 4, 5, 10, 20 və 40 ballı. Yüngül sənaye məhsulları üzrə absolyut qiymətləndirmə üçnü zərurilik hiss olunur, belə ki, xassə göstəricilərinə görə bu mallar üzrə instrumental metodla təyin olunan hər bir keyfiyyət kateqoriyası qradiasiyası mövcuddur. Əksər xassə göstəricilərindən biri qeyri-kafi qiymət olarsa, onda keyfiyyət bütövlükdə qeyri-kafi hesab edilir və bu halda kompleks göstəricilərin təyininə zərurət ön plana keçir.
31
2.1. Polimer inşaat materiallarının keyfiyyətinə qoyulan ümumi istehlak və standart tələbləri Polimer inşaat materiallarının keyfiyyətinə qoyulan tələblər ümumi və spesifik tələblərə bölünür. Bunların ən əsasları onların tərkibinin, konustruk- siyasının, xarici görünüşünün, bəzək xarakterinin, habelə fiziki-kimyəvi və sanitar- texniki göstəricilərinin standart tələblərinə uyğun gəlməsidir. Qeyd etmək lazımdır ki, bu qrup məmulatların keyfiyyəti məmulatın hazırlandığı polimerin növündən, tərkibindən, konustruksiyasından, texnoloji rejimin düzgün yerinə yetirilməsindən bəzək əməliyyatlarının standarta uyğun aparilmasından asılıdır. Bunların hamısı qüvvədə olan normative-texniki sənədlərə uyğun olmalıdır. Polimerdən olan hər bir inşşat təyinatlı məmulatın forması, konustruksiyası, ölçüləri və xarici görünüşü təsdiq olunmuş nümunəyə, texniki tələblərə və eləcə də standart tələblərinə uyğun olmalıdır. Polimerdən olan inşaat materiallarının keyfiyyətini təyin edərkın həmin məmulata aid olan sahə standartları, texniki şərtlər və sınaq üsulları göstərilən standartlar əldə rəhbər tutulmalıdır. Polimer inşaat materiallarının keyfiyyətinə qoyulan tələbləri düzgün qiymət- ləndirmək üçün birinci növbədə məmulatın növünü, istehsal üsulunu, təyinatını müəyyənləşdirmək lazımdır. Belə ki, istismar şəraitini və təyinatını nəzərə almadan bütün polimer inşaat məmulatlarına eyni dərəcədə keyfiyyət tələbləri vermək düzgün deyildir. Praktika göstərir ki, polimer inşaat materiallarına verilən tələblərin payı onun təyinatından və tətbiq sahəsindən asılı olaraq müxtəlif ola bilər. Məsələn, tətbiq sahəsindən asılı olaraq bəzi polimer inşaat materiallarından çürüməyə qarşı yüksək davanlılıq, bəzilərindən zərbəyə və digər mexaniki təsirlərə qarşı yüksək davam- lılıq tələb olunduğu halda, yaşayış binalarının daxili interyerində ttətbiq olunan materiallardan isə digər xassələrlə yanaşı həm də yüksək gigyeniklik tələb olunur.
Yüklə 416,07 Kb. Dostları ilə paylaş:
|