Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏt pedaqoji universiteti

METODİKA VƏ TƏCRÜBƏ 
 
Təhsildə İKT 
118 
                                  GƏNC NƏSLƏ “YAŞIL PAKET”    
                                 LAYİHƏSİ ÜZRƏ EKOLOJİ  
                                  BİLİKLƏRİN VERİLMƏSİ 
 
PM..Qafarova 
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti, müəllim 
XÜLASƏ 
Məqalədə  biologiyanın  tədrisində  “  Yaşıl  paket”  vəsaitindən  istifadə  edilməsinin  şagirdlərdə 
ekoloji  təfəkkür  və  mədəniyyətinin  formalaşdırılması,  ekoloji  mühitlə  bağlı  bacarıqlarının  inkişaf 
etdirilməsi  imkanları  verilmişdir.  “Yaşıl  paket”  müəllimlərin  ekoloji  biliklərin  verilməsi  işini 
asanlaşdırmaqla yanaşı, dərslərdə vaxta qənaət etməsinə, bilik keyfıyyətinin yüksəldilməsinə kömək edir. 
 
ABSTRACT 
 In  this  article  is  spoken  about  the  text-book    “  Green  pocket”  Which  is  used  in  the  process  of 
teaching biology. 
 Given  text-book  gives  opportunity  to  formulate  in  the  students  ecological  considers  and  culture 
and develops in them capability in ecological sphere. 
 
РЕЗУМЕ 
 
В статье говорится о пособии « Зелёный пакет», которое используется в процессе 
преподавание биологии.  
Данное пособие позволяет  формировать у студентов экологическое сознание и культуру. 
Развивает у них способности в экологической среде 
           Ekologiya  problemi  heç  vaxt  indiki  qədər  ciddi  şəkil  almamışdr.  Ekoloji  böhranım 
dərinləşdiyi və kəskinləşdiyinə dair informasiyalar günü-gündən artır. Gənc nəsil informasiya 
bolluğundan  baş  çıxarmaqda  çətinlik  çəkir.  Onlara  bu  işdə  yalnız  ekoloji  təfəkkürə, 
mədəniyyətə malik müəllimlər kömək edə bilərlər. 
Ekoloji anlayışların gənc nəslə aşılanmasında bir sıra vasitələrdən istifadə edilməlidir. 
Bu  vəzifələrdən  biri  və  ən  əsası  müxtəlif  ölkələrdə  həyata  keçirilən  «Green  Pack»  layihəsi 
üzrə  hazırlanmış  «Yaşıl  paket»  tədris  vəsaitidir.  Vəsaitin  hazırlanmasmda  məqsəd  mək-
təblərdə ekoloji biliklərin verilməsi prosesində müəllimlərə əsash metodik yardım göstərmək 
olmuşdur. 
«Yaşıl paket» ətraf  mühitin qorunması  və cəmiyyətin  inkişafi sahəsindəki  mürəkkəb 
problemlərə  dair  yeni,  yoxlanılmış  material  və  metodların  komplektini  təklif  edir.  Orada 
ekoloji  problemlərin  mahiyyəti  ümumplanet,  Avropa  və  yerli  səviyyələrdə  izah  edilir. 

---

METODİKA VƏ TƏCRÜBƏ 
 
Təhsildə İKT 
119 
Planetin hər bir sakininin ətraf mühitdə təkrarolunmaz «yerimiz» olmasını və fəaliyyətimizin 
ətraf  mühitə  necə  təsir  etməsini  asan  vasitələrlə  nümayiş  etdirir.  «Yaşıl  paket»  -  bütün 
bunların  müəllim  və  şagirdlərin  yaxşı  başa  düşməsi  və  dərk  etməsi  üçün  faydah  metodik 
vəsaitdir. 
«Yaşıl  paket»  kitabmda  dərslərdə  biliyin  verilməsi,  situasiyanın  qiymətləndirilməsi 
vərdişinin inkişafi və qərann qəbul edilməsi, məsuliyyətli davranışın əsasının qoyulması kimi 
vəzifələrin həyata keçirilməsi əsas götürülmüşdür. 
Ekoloji təhsil təbii və antropogen təsirlərə məruz qalrmş ətraf mühitin tarazhğını bərpa 
etməyə  kömək  etməli,  mövcud  olan  qarşılıqlı  münasibətləri  dərk  etməyə,  onlanın  mürək-
kəbliyini  və  kompleksliyini  başa  düşməyə  şərait  yaratmalıdır.  Bir  daha  xatırlatmalıdır  ki, 
təbiətlə əlaqə qırılmazdır, planetin və insanlığım yaşaması üçün zəruridir. 
Gənc  nəslin  ekoloji  maarifləndirmə  işində  «Yaşıl  paket»  ekoloji  vəsaitlər  komplekti  çox 
önəmli  bir rol oynamalıdır. Vəsaitdən orta məktəblərdə ekologiya,  biologiya,  təbiətşünaslıq, 
həyat bilgisi, coğrafıya kimi fənlərin tədrisində geniş istifadə edilməlidir. 
Vəsaitin  birinci  dərəcəli  vəzifəsi  ətraf  mühit  və  davamlı  inkişaf  sahəsində  yeni  bili-
klərin  əldə  edilməsi  və  möhkəmləndirilməsi  ilə  yanaşı,  şagirdlərdə  yeni  dəyərlərin  və  etik 
yanaşmalarm, məktəbdə, evdə, ictimai yerlərdə yeni davranış mödelinin formalaşdırılmasıdır. 
Bu  məqsədlə  gənc  nəsil  müxtəlif  fəaliyyət  növlərinin  təşkilində,  disskussiyaların  aparıl-
masmda,  rollu  oyunlarda,  qərarlarm  qəbulunda  müəllimin  fəal  həmkarları  kimi  ç ıx ış  
etməlidirlər.  Vəsaitin  əsas  ideyasının  həmin  tədbirlər  vasitəsilə  şagirdlərin  ailə  üzvlərinə  və 
bütövlükdə cəmiyyətə ötürülməsi əsas şərtlərdəndir. 
Vəsaitdə  ətraf  mühitin  və  davamlı  inkişafm  bir  sıra  məsələlərinin  öyrənilməsi  üçün 
yanaşmalar təklif edilmişdir. Müəlliflər dərslikdən «Yaşıl paket»in videokasset, CD-ROM və 
«Problemlər  və  dilemmalar»  kimi  vəsaitlərini  də  hazırlamış  və  onlardan  birgə  istifadə 
edilməsini tövsiyə etmişlər. 
Vəsait modul struktura malik olub beş hissədən ibarətdir: 
■
 
Təbii mühit: hava, su, torpaq, biomüxtəliflik. 
■
 
Əlverişsiz təsir: urbanlaşma, səs-küy, tullantı, kimyəvi maddələr. 

---

METODİKA VƏ TƏCRÜBƏ 
 
Təhsildə İKT 
120 
■
 
İqtisadiyyat və ətraf mühit: energetika, nəqliyyat, sənaye, kənd təsərrüfatı, meşə 
təsərrüfatı, turizm. 
■
 
Qlobal problemlər: iqlim dəyişkənliyi, ozon qatmm dağılması, turşulaşma, dəniz 
və okeanlar. 
■
 
Dəyərlər: istehlakçı cəmiyyət, sağlamlıq və ətraf mühit, vətəndaş hüquqları, bizim 
planet gələcəkdə. 
Mövzularla  bağlı  əlavə  məlumatları  isə  «Yaşıl  paket»ə  daxil  olan  CD-ROM-un 
müvafiq bölməsindən əldə edilə bilər. 
Hər bir hissənin sonunda şagirdlər üçün işçi vərəqləri vardır ki, materi-allar sonradan 
çoxaldılıb  dərsdən  əvvəl  və  ya  dərsin  gedişində  şagirdlərə  paylamaq  üçün  nəzərdə 
tutulmuşdur. 
Vəsaitin  sonunda  məlumatlandırıcı  cədvəldə  «Yaşıl  paket»in  bütün  mövzularmm 
məktəb  fənləri  ilə  uyğunluğu  və  hər  bir  mövzu  üzrə  tövsiyə  ol-unan  videomateriallar 
göstərilmişdir. 
Biologiyadan  cansız  təbiət  komponentlərinə  hava,  su  və  torpaqla  bağlı  məsələlərin 
öyrədilməsində  vəsaitin  birinci  bölməsinin  materialarından  daha  geniş  şəkildə  istifadə 
olunmalıdır. Canlılarm həyatında havanm rolunu izah etməzdən əvvəl müəllim onun tərkibinə 
dair məlumat verməlidir. Havanm canlılarm yaşamasmm əsas amili olduğu qeyd edilməli və 
onun təmizliyinə dair  söhbət aparılmalıdır. Havanın çirklənməsinin səbəbləri təyin edilməli, 
çirklənmiş  havanın  canlılara  mənfı  təsiri,  onun  təmizliyinin  qorunması  məsələləri  izah 
olunmalıdır. Havanın çirkləndiricilərinin şagirdlərə tanıdıl-ması üçün havanm çirklənməsi və 
onun qorunmasma dair işçi vərəqlərindən istifadə edilərək müstəqil işlər həyata keçirilməlidir. 
Həyatm  əsası  olan  su  haqqmda  da  materiallar  ardıcıllıqla  suyun  tərkibi,  təbiətdə  su 
dövranı,  ona  qənaətin  yolları,  çirklənmə  mənbələri  və  onların  azaldılması,  çirkli  sularm 
təmizlənməsi  məsələləri  şagirdlərə  öyrədilməsli  və  işçi  vərəqlərdəki  müstəqif  tapşırıqların 
həlli ilə ekoloji bilikləri daha da möhkəmləndirilməlidir. 
Torpaqla bağlı materiallar da həmin ardıcıllıq üzrə öyrədilməli, cansız təbiət kom- 

---