Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki biznes universiteti İslam İbrahimov

5. Meşə ehtiyatları 
 
 İnsan həyata qədəm qoyduqdan sonra ilk dəfə 
istifadə etdiyi təbii ehtiyatlardan biri meşə olmuş-
dur.
Əkinçiliyin keçmiş inkişaf tarixi meşələrin məhv 
edilməsi tarixi ilə bağlıdır. Sərvətlər içərisində meşə sər-
vətləri mühüm yer tutmaqla, xalq təsərrüfatında və in-
sanların həyatında mühüm əhəmiyyət kəsb edir. 
Meşə-
lər havanın təmizlənməsində, torpağın eroziyadan 

---

120
qorunmasında, yağış və qar sularının torpaqda top-
lanmasına 
kömək edir. 
Dünyanın yer səthinin 1/3-i 
meşələr təşkil edir.
Coğrafiyaçıların məlumatına görə 1990-cı ildə 
Qərbi Avropanın 70%-i meşə ilə örtülü olmuşdur, hazır-
da isə bu rəqəm 25%-dir.
Cədvəl 7. 
Dünyada meşələrin yerləşməsi aşağıdakı kimi 
olmuşdur 
 
Ərazilər 
Meşə 
sahəsi 
(mln ha) 
Bütöv meşə 
örtüyü 
(mln ha) 
Adambaşına 
(ha)
 
Ərazinin 
meşəliyi 
% 
Oduncaq 
ehtiyatı 
mlrd m
3 
MDB 
940 
755 
2,2 
35 
84 
Avropa 
195 
150 
0,3 
27 
19 
Asiya 
660 
500 
0,2 
19 
55 
Afrika 
1140 
545 
0,9 
18 
56 
Şimali Amerika 
750 
455 
1,7 
25 
53 
Cənubi 
Amerika 
1260 
970 
2,2 
48 
110 
Avstraliya və 
Okeaniya 
180 
70 
0,5 
9 
7 
Dünya üzrə 
5125 
3445 
0,6 
27 
348 
Yer kürəsində qarışıq və sıx yarpaqlı meşələrin sa-
həsi 50-60%-dən də artıq, Aralıq dənizi kserofil tipli 
meşələr 80%,musson meşələri isə 90%- dan da çox 
azalmışdı. Dünyada tropik meşələrin dəqiqədə 20 ha-ı 
məhv olur. Meşələrin qorunması üçün həyəcan təbili ça-
lınır: oksigen, torpağın əmələ gəlməsi, su rejiminin ni-
zamlanması üçün ciddi tədbirlər həyata keçirilməsi va-
cibliyi ön plana çəkilir. 
Azərbaycanda 1 mln ha meşə sahəsi vardır (11%). 
Hər il 30-32 min m
3
oduncaq qırılır. Hazırda dünyada 

---

121
5,1 mld ha meşə sahəsi vardır. 
Meşələrin qırılması ilə su rejimi dəyişir, səthi axım 
artır. Bu isə çox vaxt ərazinin bataqlıqlaşmasına ,ot ör-
tüyünün dəyişməsinə səbəb olur.