Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ
Yüklə 5,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
MÜNDƏRĠCAT Ön söz ..................................................................................... ....................... 3 I Bölmə. Məktəbdə tarix təlim metodikası-pedaqoji fənlərdən biri kimi ............................................................................................. ... ....................... 7 § 1. Azərbaycan Respublikasının təhsil sahəsində dövlət siyasətinin əsas prinsipləri. Tarix təlimi metodikası pedaqoji fənlərdən biri kimi, onun obyekti, predmeti, məqsədləri, təlim-tərbiyəvi vəzifələri. Tarix təliminin məqsədlərinin işlənib hazırlanmasının ümumi prinsipləri ......................... ... ....................... 7 § 2. Tarixin təlimi metodikasının mənbələri, pedaqoji-psixoloji və başqa elmlərlə əlaqəsi. Tarix təlimi metodikasının komponentləri və tədqiqat metodları ............................................................................................. ... ....................... 16 II Bölmə. Tam orta təhsildə tarix təhsilinin inkiĢaf mərhələləri. Tarixin təlimi metodikası elminin inkiĢafı .................................... ... ....................... 29 § 1. Tam orta təhsildə tarix təhsilinin inkişafı .................... ... ....................... 29 § 2. Tam orta təhsildə tarixin təlimi metodikası elminin inkişafı ................... 41 III Bölmə. Tam orta təhsil səviyyəsində tarix təhsilinin müasir sistemi .. 50 § 1. Təhsil. Təhsilin məzmunu və sistemi, təhsilalma formaları. Tam orta təhsilin şəbəkəsi ................................................................................ ........................... 50 § 2. Təhsilin məzmununu əks etdirən sənədlər .................... ........................... 55 § 3. Məktəb tarix təhsilinin müasir quruluşu. Azərbaycan tarixi və ümumi tarix kurslarının öyrənilməsi qaydası. Tarixdən müasir məktəb proqramlarının məzmunu. Proqramların quruluşu və əsas tərkib hissələri . ........................... 63 IV Bölmə. Məktəbdə tarix təlimi prosesi ........................ ........................... 71 § 1. Məktəbdə tarix təlimi prosesinin mahiyyəti və onun planlaşdırılması. Tarix təliminin didaktik prinsipləri və funksiyaları. Məktəb tarix təlimi prosesinin qanunauyğunluqları ............................................................ ........................... 71 § 2. Tarix təliminin təşkilat formaları. Dərslərin səciyyəvi cəhətlərinə görə tipləri və onların təsnifatı .................................................... ........................... 76 § 3. Tarix təliminin məzmunu anlayışının mahiyyəti. Şagirdlərin elmi dünyagörüşünün formalaşdırılmasında tarixi biliklərin rolu. Tarix təliminin məqsədləri ilə məzmunu arasında uyğunluq. Tarixdən təlim materiallarının məzmununun quruluşu ......................................................... ........................... 85 V Bölmə. Məktəb tarix dərsliyi ........................................ ........................... 91 § 1. Tarix dərsliyi. V-XI siniflərin tarix dərsliklərinin təhsil-tərbiyəvi və inkişafetdirici vəzifələrinin xarakteristikası – onlar arasında ardıcıllıq və varislik ................................................................................. ........................... 91 VI Bölmə. Tarix təliminin idrakı, psixoloji və didaktik əsasları .............. 115 § 1. Tarix təliminin idrakı əsasları ...................................... ........................... 115 § 2. Biliklərin mənimsənilməsində şagirdlərin qavrayış və təfəkkürünün rolu ............................................................................................. ........................... 119 § 3. Şagirdlərin tarixi qanunauyğunluğu başa düşməyə gətirilib çıxarılması 124 § 4. Tarix təliminin psixoloji əsasları ................................. ........................... 126 § 5. Tarix təlimi-tarixi həqiqətlərin dərk edilməsi prosesi kimi...................... 132 § 6. Tarix təliminin didaktik əsasları .................................. ........................... 137
VII Bölmə. Tarix təlimi prosesində müəllim və Ģagirdlərin fəaliyyəti. Təlim vasitələri və Ģagirdlərdə formalaĢdırılacaq bacarıqlar . ........................... 139 § 1. Təlim prosesində müəllim və şagirdlərin fəaliyyəti ..... ........................... 139 § 2. Təlim vasitələrinin ümumi xarakteristikası .................. ........................... 144 § 3. İnkişafetdirici təlim. Təfəkkürün, bacarıq və vərdişlərin mahiyyəti və inkişafına dair metodik ədəbiyyatda fikir müxtəlifliyi ........ ........................... 146 § 4. Təlim prosesində formalaşdırılan əsas bacarıqların təsnifatı ................. 152 § 5. Şagirdlərdə tarixi materialları analitik təhlil və sintez etmək bacarıqlarının formalaşdırılması ................................................................ ........................... 154 § 6. Tarixi hadisə və təzahürləri müqayisə etmək bacarıqlarının formalaşdırılması ................................................................ ........................... 160 § 7. Nəticələri qısa ifadə etmək, əsaslandırmaq, sübut etmək bacarıqlarının formalaşdırılması ................................................................ ........................... 174 § 8. Şagirdlərin nitqinin inkişaf etdirilməsi, onlarda tarixi materialı şərh etmək bacarığının formalaşdırılması ............................................ ........................... 179 VIII Bölmə. ġagirdlərdə tarixi təsəvvürlərin yaradılması – tarixi biliklərin mənimsədilməsinin əsas vasitəsidir ................................. ........................... 186 § 1. Tarixi təsəvvürlər haqqında ümumi anlayış. Tarixi təsəvvürlərin yaradılması üsulları ............................................................ ........................... 186 § 2. Miqdar, ardıcıllıq və zaman haqqında təsəvvürlərin yaradılması ......... 188 § 3. Şagirdlərdə məkan təsəvvürlərinin formalaşdırılmasında xəritənin rolu 193 IX Bölmə. Tarix təlimində anlayıĢların formalaĢdırılması ....................... 213 § 1. Tarix təlimində anlayışların yeri və rolu ..................... ........................... 213 § 2. Tarix təlimində abstraktlaşdırma və ümumiləşdirmə anlayışların formalaşmasının mühüm vasitəsidir ................................... ........................... 219 X Bölmə. Tarixi proses və ictimai inkiĢaf qanunauyğunluqlarının mənimsədilməsi .................................................................. ........................... 232 § 1. Tarixi prosesin səciyyəvi xüsusiyyətləri ....................... ........................... 232 § 2. Şagirdlərdə ―tarixi prosesin qanunauyğunluğu‖ anlayışının forma- laşdırılması .......................................................................... ........................... 240 § 3. Tarix təlimində tarixi proseslərin dövrləşdirilməsi anlayışının mənim- sənilməsi .............................................................................. ........................... 244 XI Bölmə. Tarix təlimi metodları .................................... ........................... 247 § 1. Tarix təhsili və təlimi, onların əsas kateqoriyaları. Təlim metodlarının təsnifatı ................................................................................ ........................... 247 XII Bölmə. ġifahi Ģərh metodu ......................................... ........................... 254 §1. Tarixi materialın şifahi şərhinin funksiyaları və əhəmiyyəti .................... ..... ........................................................................................... .. ........................... 254 § 2. Şifahi şərhin formaları: tarixi hadisələrin nəql edilməsi və onlar haqqında məlumat verilməsi, təsvir və mühakimə, izah və məktəb mühazirəsi .............. 256 § 3. Müəllimin nəqli ilə dərsliyin mətni arasında qarşılıqlı əlaqənin nisbəti . 263 § 4. Şərhin obrazlığı və konkretliyinin yüksəldilməsinin vasitə və priyomları ............................................................................................. ... ....................... .264 § 5. Tədris materialının şərhinə verilən başlıca tələblər .... ... ....................... 266
§ 6. Tarix dərslərində müsahibə. Müsahibə tarixin təliminin dialoji şərh üsuludur ............................................................................... ... ....................... 270 XIII Bölmə. Əyani təlim metodu ..................................... ... ....................... 275 § 1. Əyani təlimin funksiyaları və əhəmiyyəti ..................... ... ....................... 275 § 2. Tarix təlimində texniki təlim vasitələrindən istifadə .... ... ....................... 278 § 3. Tarix dərslərində tədris şəkilləri ilə iş üsulları ............ ... ....................... 283 § 4. Xəritə ilə işin təşkili ...................................................... ... ....................... 291 XIV Bölmə. Tarix təlimində nəĢr edilmiĢ mətnlərlə iĢ .. ... ....................... 304 § 1. Dərsliklə şagirdlərin tanış edilməsi. Dərsliyin mətni üzərində iş ............ 304 § 2. Tarixi sənədlə iş ........................................................... ... ....................... 311 § 3. Tarix təlimində bədii ədəbiyyatdan istifadə ................. ... ....................... 321 XV Bölmə. Tarix təlimində fənlərarası və fəndaxili əlaqələrdən istifadə 331 XVI Bölmə. Tarix dərsi ..................................................... ... ....................... 335 XVII Bölmə. Yeni təlim üsullarının tətbiqinin zəruri Ģərtləri. Fəal/interaktiv təlimin mahiyyəti və mexanizmləri .................................... ... ....................... 357 § 1. Müasir həyatın tələbləri və təlimin məqsədləri ............ ... ....................... 357 § 2. Müasir təlimin prinsipləri ............................................ ... ....................... 360 § 3. Fəal/interaktiv təlimin mahiyyəti və mexanizmləri ...... ... ....................... 363 XVIII Bölmə. Fəal dərsin ümumi quruluĢu. Öyrədici mühit və onun növləri ............................................................................................. ... ....................... 374 § 1. Fəal dərsin mərhələləri. Dərsin birinci mərhələsi: Motivasiya – problemin qoyuluşu ............................................................................... ... ....................... 374 § 2. İnteraktiv təlim üsullarının tətbiqi prosesində öyrədici mühitin təşkili və onun növləri ......................................................................... ... ....................... 381 XIX Bölmə. Fəal/interaktiv təlimin üstünlükləri. Fəal dərsin planlaĢdırılması. Fasilitasiya bacarığı ............................. ... ....................... 389 § 1. Fəal/interaktiv təlimin üstünlükləri .............................. ... ....................... 389 § 2. Fəal dərsin planlaşdırılması. Fasilitasiya bacarığı ..... ... ....................... 390 XX Bölmə. Fəal/interaktiv dərsin mərhələlərinin həyata keçirilməsi qaydaları və yolları ............................................................ ... ....................... 400 § 1. Fəal/interaktiv dərsin mərhələlərinin həyata keçirilməsi qaydaları ....... 400 § 2. ―Ata yurdu‖ kursunda ―Qüdrətli Azərbaycan dövləti‖ mövzusunun beyin həmləsi üsulu ilə təlimi nümunəsi ....................................... ... ....................... 415 § 3. VIII sinifin ―Azərbaycan tarixi‖ kursunda ―Qaraqoyunlu dövlətinin yaranması‖ mövzusunun məntiqi təfəkkür prosesinin inkişafına yönəlmiş iş üsulları ilə təlimi nümunəsi ................................................. ... ....................... 420 § 4. VIII sinifin ―Azərbaycan tarixi‖ kursunda ―Şah Abbasın islahatları‖ mövzusunun beyin həmləsi üsulu ilə təlimi nümunəsi ......... ... ....................... 424 § 5. IX sinfin ―Azərbaycan tarixi‖ kursunda ―Azərbaycan xanlıqlarının xarici siyasəti‖ mövzusunun beyin həmləsi üsulu ilə təlimi nümunəsi...................... 430 XXI Bölmə. Fəal/interaktiv təlimin üsulları, iĢ formaları və texnikaları 439 XXII Bölmə. Müzakirə, rollu oyunlar və təqdimat qrupu üzrə iĢ üsulları ............................................................................................. ... ....................... 459 § 1. Müzakirə üsulları ......................................................... ... ....................... 459
§ 2. Rollu oyunlar (rollu dialoq) ......................................... ... ....................... 470 § 3. Təqdimat qrupu üzrə iş üsulları ................................... ... ....................... 475 XXIII Bölmə. Tədqiqatın aparılması – problemin həllinə yönəldilmiĢ iĢ üsulları ................................................................................ ... ....................... 478 XXIV Bölmə. Məntiqi təfəkkür, tənqidi təfəkkür və yaradıcılığa yönəldilmiĢ üsullar və texnikalar.......................................................... ... ....................... 493 § 1. Məntiqi təfəkkür problemlərinin inkişafına yönəldilmiş proseslərinin inkişafına yönəldilmiş texnikalar ........................................ ... ....................... 493 § 2. Tənqidi təfəkkür proseslərinin inkişafına yönəldilmiş texnikalar ............ 507 § 3. Yaradıcılığa yönəldilmiş texnikalar ............................. ... ....................... 510 XXV Bölmə. TəĢkilati üsullara əsaslanan texnikalar .... ... ....................... 517 § 1. Ziqzaq və mozaika ........................................................ ... ....................... 517 § 2. Qruplara bölünmə texnikaları...................................... ... ....................... 520 § 3. Fəallaşdırma texnikaları .............................................. ... ....................... 521 XXVI Bölmə. Tarix təlimində yeni texnologiyalardan istifadə ................ 525 § 1. Tarix təlimində multimediya texnologiyalarından istifadə ...................... 525 § 2. Tarix təlimində kompyuter texnologiyasından istifadə ... ....................... 533 § 3. Modul təlimin texnologiyası ......................................... ... ....................... 545 § 4. Problemli təlimin texnologiyası ................................... ... ....................... 547 § 5. Tarix təlimində oyun texnologiyalarından istifadə ...... ... ....................... 552 § 6. Tam orta təhsil səviyyəsində tarixin məsafədən təlimi ... ....................... 557 XXVII Bölmə. Tarix təlimində Ģagirdlərdə mənəvi tərbiyənin formalaĢdırılması .............................................................. ... ....................... 569 § 1. Mənəvi tərbiyənin mahiyyəti və onun komponentləri .. ... ....................... 569 § 2. Tarix təlimində şagirdlərdə mənəvi tərbiyəni formalaşdıracaq mövzuların imkanları ............................................................................. ... ....................... 577 § 3. Tarix təlimində şagirdlərdə mənəvi tərbiyənin formalaşdırılmasının metodları və üsulları ........................................................... ... ....................... 579 XXVIII Bölmə. Tarix təlimi nəticələrinin yoxlanılması və qiymətləndirilməsi ............................................................. ... ....................... 583 § 1. Şagirdlərin biliklərinin yoxlanılması və qiymətləndirilməsi .................... 583 § 2. Şagirdlərin bilik və bacarıqlarının yoxlanılması formaları, növləri və üsulları ................................................................................. ... ....................... 585 § 3. Sorğu zamanı müəllimin fəaliyyətinin istiqamətləri .... ... ....................... 588 § 4. Testlə sorğu .................................................................. ... ....................... 589 § 5. Şagirdlərin təlim müvəffəqiyyətlərinin qiymətləndirilməsi sistemi .......... 590 § 6. Fəal/interaktiv təlimdə şagirdlərin nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsi .. 603 XXIX Bölmə. Məktəbə tarix kabineti ............................. ... ....................... 621 XXX Bölmə. Tarix üzrə sinifdənxaric iĢlər .................... ... ....................... 629 § 1. Sinifdənxaric iĢlərin mahiyyəti ................................. ... ....................... 629 § 2. Tarix üzrə sinifdənxaric iĢlərin əsas formaları ....... ... ....................... 631 XXXI Bölmə. Tarix müəllimi. Müəllimlərin dərs klinik müĢahidəsi ....... 641 Tarixin təlim metodikasında işlədilən terminlər lüğəti ....... ... ....................... 676 Fənn üzrə proqram materiallarının təxmini bölgüsü .......... ... ....................... 691
706 Müəllif haqqında ................................................................. ... ....................... 693
707 Mübariz Əmirov Pedaqogika üzrə elmlər doktoru TAM ORTA MƏKTƏBDƏ TARĠXĠN FƏAL/ĠNTERAKTĠV TƏLĠMĠ METODĠKASI (Ali məktəblərin tarix fakültəsi tələbələri üçün vəsait) Техники редактору вя компüтер дизайнери: Elnarə Qarayeva
Чапа имзаланмыш. Шярти чап вяряги 18. Сифариш № Каьыз форматы 60х84 1/16. Тираж Yüklə 5,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|