Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ
Yüklə 5,13 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Pulun diktaturası
Pulun diktaturası
58 salınmasına yox, həm də onun istehlakına çağıraraq (dəvət ed ərək) istismarın aşkar məddahlığı ilə çıxış edirdi. İstehlak isə iqtisadiyyatın mühüm sabitləşdirici amilinə çevrildi 1 . Pol A.Samuelson v ə Vilyam D.Nordxaus qeyd edirdilər ki, iqtisadiyyat yalnız oyun deyil, məntiqdə, hesabda və riyaziy- yatda (m əharətdə, mənfəətdə) öz qüvvəsini sınamaqdan ötrü yal nız incə başsındırma deyil. Əgər iqtisadiyyat şəxsi xudpə- s əndlik nöqteyi-nəzərindən sizin üçün həyati cəhətdən mühüm olan m əsələlərlə və yaxşı cəmiyyət üçün nəzərdə tutulan insan üçün əhəmiyyətli məsələlərlə bağlı deyilsə, onda öz maraqlarını itirir 2
ərə inamsızlıq bir çox iqtisadçılar- da h
ər hansı bir siyasi təsirdən iqtisadi siyasətin formalaşması prosesini azad etm ək cəhdi doğurur 3 . Bir sıra iqtisadçılar hesab edirlər ki, iqtisadi siyasət bəzi m əsələləri siyasətçilərin sərəncamına buraxmaqdan ötrü kifayət q ədər mühüm sahədir. Belə bir fikir iqtisadi siyasətin rolunu qiym ətləndirmək üçün həlledici əhəmiyyətə malikdir, baxma- yaraq ki, o, iqtisadi xarakter ə nisbətən ən çox siyasi xarakter da şıyır. İnsanlar çəkinirlər ki, pul-kredit və büdcə-vergi siyasə- tinin güclü al ətləri səlahiyyətli və ya opportunist əhval-ruhiyyə- li siyas ətçilərin əlində oyuncaq ola bilər. İqtisadi siyasətdə səlahiyyətlilik və səlahiyyətsizlik bir neç
ə səbəblə izah olunur. Bir sıra iqtisadçılar hesab edirlər ki, siyas
ət müxtəlif qrupların spesifik maraqlarının təsiri altında ni- zamsız formalaşır. Bundan əlavə, makroiqtisadiyyat-mürək- k əb elmdir və siyasətçilər əsaslı qərarlar qəbul etməkdən ötrü b əzən onu kifayət qədər yaxşı dərk etmirlər. Siyasət- çil
ərin kifayət etməyən peşəkarlığı cəlbedici (aldadıcı), lakin düzgün olmayan mür əkkəb problemlərin həllini tələb edən fırıl- daqçılar üçün əlverişli zəmin yaradır. Siyasi prosesin gedişində
1 Bax: История экономических учений: Учебное пособие / Под.ред. В.А.Жамина, Е.Г.Василевского – М.: Изд-во МГУ, 1989, с.17. 2
«Лаборатория Базовых Знаний», 1999, с. 35. 3 Bax: Мэнкью Н.Г.Макроэкономика. Пер. с англ. – М.: Изд-во МГУ, 1994 , с. 497.
Pulun diktaturası
59 fırıldaqçıların məsləhətindən səlahiyyətli iqtisadçıların töv- siy ələrini qorumaq heç də həmişə mümkün olmur 1 .
iqtisadi siyas ət mükəmməl olar və onun həyata keçirilməsi sür ətlənər. İqtisadi siyasət elmi cəhətdən dürüst idarə edilmiş ideya v
ə müddəaların, uzunmüddətli və yaxın vəzifələrin, elə m əqsədyönlü fəaliyyətinin məcmusudur ki, onların köməyi ilə dövl ətin iqtisadiyyata rəhbərliyi həyata keçirilir. S.Bryu v ə K.Makkonnellin «Ekonomiks»in - də yazılır: «İqtisadi siyasətin düzgün əsaslandırılması iqtisadi prinsiplərə istinad etm əlidir. Məsələn, ən məşhur iqtisadi prinsiplərdən bi- rin
ə görə müəyyən hüquqlar daxilində xərclərin ümumi səviy- y əsi ilə ölkədə məşğulluq səviyyəsi arasında birbaşa əlaqə var- dır: “Xərclərin ümumi həcmi artdıqda işsizliyin səviyyəsi aşağı dü şür”. Bu prinsip iqtisadi siyasəti müəyyənləşdirərkən höku- m ətə çox böyük fayda verə bilər. Məsələn, hökumət iqtisadçıla- rın əldə olan statistik materiallardan xərclərin ümumi həcminin azaldığını gördükdə, göstərilən prinsip onlara arzu olunmayan işsizliyin yaranacağını qabaqcadan söyləməyə imkan verəcək. Bu xoşagəlməz nəticədən xəbər tutan dövlətin səlahiyyət sahib- l əri xərclərin ümumi həcminin artırılmasına və işsizliyin gözlə- nil ən səviyyəsinin qarşısının alınmasına, yaxud aradan qaldırıl- ma sına yönəldilmiş müəyyən hökumət siyasətini işə sala bilər- l ər. Qısaca desək, səmərəli idarəetmə üçün biz qabaqcadan gör- m ək qabiliyyətinə malik olmalıyıq. İqtisadi prinsiplər bu irəli- görm əni mümkün edir və sağlam iqtisadi siyasət üçün zəmin ya radır»
2 . Onlar eyni zamanda qeyd edirl ər ki, iqtisadi siyasət iqti- sa di davranışa və onun nəticələrinə nəzarət edir və ya onlara tə- sir göst ərir
3 . İqtisadi nəzəriyyə və praktikaya dair ensiklopedik
1 Bax: Мэнкью Н.Г. Макроэкономика. Пер.с англ. – М.: Изд – во МГУ, 1994, c. 496-497. 2
Bax: Макконнелл К.Р., Брю С.Л.Экономикс: Принципы, проблемы и политика. В. 2Т.: Пер. с англ. 11-го изд. Т.Т. – М.: Республика, 1992, с. 23. 3 Yen
ə orada, s. 20. Yüklə 5,13 Mb. Dostları ilə paylaş:
|