metodologiyaları işləyib hazırlamaq məqsədi ilə “Tədrisin və öyrənmənin
innovasiya metodları” formuləsində üçüncü prinsip təqdim olunur. “Alınmış
təhsilin qiymətləndirilməsi üzrə yeni sistem” prinsipi təhsil fəaliyyətinin tanınması
və nəticələrinə yanaşmanı köklü surətdə dəyişdir-mək (xüsusilə də qeyri-formal və
informal təhsil sahəsində) məqsədini hədəfləyir. Beşinci prinsip təlimatçılığın və
məsləhət vermənin inkişaf etdirilməsi ilə bağlıdır. Tədris və məsləhət məntəqələri
şəbəkəsinin kö-mə-yilə, eləcə də informasiya texnologiyalarından istifadə etməklə
təhsil im-kanlarını evə yaxınlaşdırmaq məqsədilə “Təhsilin evə yaxınlaşdırılması”
prinsipi irəli sürülür. Sonuncuda nəzərdə tutulur ki, hər cür hərəkət sərbəstliyi və
onun təmin etdiyi üstünlüklər olduğu halda, keyfiyyətli təhsil almaq üçün insanlar
öz doğma şəhərlərini və ya qəsəbələrini tərk etməyə məcbur olmamalıdırlar. Bu
xüsusilə əlillərə və əhalinin aztəminatlı qru-plarına münasibətdə əhəmiyyətlidir.
İnformasiya texnologiyaları bu plan-da böyük xərc çəkmədən və istənilən ucqar
yerdə keyfiyyətli təhsilin əldə edilməsi üçün böyük imkanlar yaradır. Distant
təhsildən istifadə edərək insanlar öz təhsillərini harada və nə vaxt davam etdirmək
haqqında qərar qəbul etmələrindən asılı olmayaraq təhsilə günün istənilən
vaxtında daimi çıxış imkanı əldə edə bilərlər.
Göründüyü kimi, təhsil sahəsində Azərbaycanın dövlət siyasətinin əsas
prinsipləri (bax: 6-cı mövzuda 3-cü yarımbaşlıq) ilə fasiləsiz təhsilin
problemlərinə dair ümumavropa səviyyəsində müzakirələrin aparılmasına
təşəbbüs kimi dəyərləndirilən memorandumun məzmununda yer alan “Fasiləsiz
təhsilin altı əsas prinsipi” arasında ziddiyyət yoxdur. Əksinə, Avropa Birliyi
dövlətlərində fasiləsiz təhsilin həyata keçirilməsi ilə bağlı mövcud təcrübənin
Azərbaycan gerçəkliyinə uyğun yaradıcılıqla tətbiqinə dövlət siyasətinin əsas
prinsipləri hüquqi baza yaradır
4
.
8.9. Təhsil subyektlərinin hüquqları, vəzifələri
və sosial müdafiəsi
8.9.1. Təhsil sahəsində dövlətin vəzifələri
Təhsil sahəsində dövlətin vəzifələri “Təhsil haqqında Azərbaycan
Respublikasının Qanunu”nda aşağıdakı kimi müəyənləşdirilmişdir:
təhsil sahəsində vahid dövlət siyasətini müəyyənləşdirmək və onun həyata
keçirilməsini təmin etmək;
milli təhsil sisteminin inkişaf konsepsiyasını və əsas prioritetlərini müəyyən
etmək;
milli təhsil sisteminin inkişafı üçün müxtəlif istiqamətli dövlət proqramlarını
təsdiq etmək və onların icrasına nəzarəti həyata
keçirmək;
kadr hazırlığının prioritetlərini və istiqamətlərini, yüksək dərəcəli elmi-
pedaqoji kadr hazırlığı proqramlarını müəyyən etmək;
4
Daha ətraflı məlumat üçün bax: “Yaşlıların təhsili” mövzusunda keçirilmiş beynəlxalq və milli konfransların
bəyannamələri. Bakı: Borçalı, 2005, 44 səh.
təhsil sahəsində dövlət siyasətinin və dövlət proqramlarının həyata
keçirilməsinin monitorinqini aparmaq;
milli təhsil sisteminin dünya təhsil sisteminə inteqrasiyasını, beynəlxalq
standartlara cavab verən təhsil şəraitinin və mühitinin yaradılmasını təmin etmək;
təhsil sahəsinin inkişafına ayrılan dövlət büdcəsi vəsaitlərinin həcmini və
dövlət təhsil qrantlarının məbləğini müəyyən etmək və dövlət təhsil müəssisələrinin
müəyyənləşdirilməsini həyata keçirmək;
hər büdcə ili üzrə dövlət təhsil sisteminin maliyyələşdirilməsi məqsədilə hər
bir təhsilalana (şagirdə, tələbəyə, doktoranta və s.) düşən təhsil xərclərinin
miqdarını və maliyyə normativlərini müəyyən etmək;
ilk peşə-ixtisas, ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrinə tələbə qəbulu planını
müəyyənləşdirmək;
müəyyən edilmiş qaydada abituriyentlərin biliyinin qiymətləndirilməsini
həyata keçirmək;
“tələbə-məzun” dövlət elektron məlumat sistemini yaratmaq və ondan
istifadəni təmin etmək;
təhsil pillələri üzrə dövlət təhsil standartlarını və proqramlarını
(kurikulumları) təsdiq etmək və təhsilin müvafiq dövlət standartlarına uyğun
təşkilinə nəzarəti həyata keçirmək;
dövlət təhsil müəssisələrinin rəhbərlərini qanunvericiliklə müəyyən edilmiş
qaydada vəzifəyə təyin etmək və vəzifədən azad etmək;
dövlət təhsil müəssisəsində çalışan professor-müəllim heyəti üçün akademik və
inzibati vəzifə tutmanın yaş həddini müəyyən etmək;
təhsil səviyyəsinə uyğun olaraq təhsil müəssisələrinin nümunəvi
nizamnamələrini təsdiq etmək;
dövlət təhsil müəssisələrinin nizamnaməsini təsdiq etmək, bələdiyyə və özəl
təhsil müəssisələrinin nizamnamələrinə rəy vermək;
təhsil prosesinin təşkilinə dair ümumi tələbləri müəyyən etmək;
təhsil sahəsində dövlətlərarası, regional və beynəlxalq inkişaf proqramlarının
həyata keçirilməsini təmin etmək;
təhsil sahəsində vahid statistik məlumat sisteminin yaradılmasını təmin
etmək;
təhsil haqqında dövlət sənədlərinin nümunələrini və onların verilməsi
qaydalarını təsdiq etmək;