1270.3. Ölmüş vərəsənin bir neçə vərəsəsinin hər biri yalnız öz miras payından imtina
edə bilər.
Maddə 1271. Mirası qəbul etməkdən nümayəndə vasitəsi ilə imtina
Mirasdan nümayəndə vasitəsi ilə imtina tapşırıqda (etibarnamədə) imtina səlahiyyətinin
xüsusi nəzərdə tutulduğu halda mümkündür.
Maddə 1272. Mirasın qəbulu və ya ondan imtina barəsində mübahisə açılması müddəti
Mirasın qəbul edilməsi və ya qəbulundan imtina edilməsi barəsində mübahisə maraqlı
şəxsin bundan ötrü müvafiq əsas olduğunu bildiyi gündən iki ay ərzində açıla bilər.
Maddə 1273. Mirasın qəbulunun hüquqi nəticələrinin baş verməsi vaxtı
Mirasın qəbulunun və ya qəbulundan imtinanın hüquqi nəticələri mirasın açıldığı andan
baş verir.
Maddə 1273-1. Vərəsənin susması
Vərəsə bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş müddətlər daxilində mirası qəbul etmədikdə və ya
ondan imtina etmədikdə, müvafiq olaraq bu Məcəllənin 1262-ci və 1263-cü maddələri
tətbiq edilir. (
12
)
71-ci f
əsil. Mirasın bölüşdürülmə
si
Maddə 1274. Mirasın bölüşdürülməsi anlayışı
Miras onu qəbul edən vərəsələrin razılaşması üzrə onlardan hər birinə qanun və ya
vəsiyyətnamə üzrə düşən paya uyğun bölüşdürülür.
Maddə 1275. Miras qoyan tərəfindən mirasın bölüşdürülməsi qaydasının müəyyənləşdirilməsi
Miras qoyan vəsiyyətnamədə mirasın bölüşdürülməsi qaydasını müəyyənləşdirə bilər, o
cümlədən mirası bölüşdürməyi üçüncü şəxsə etibar edə bilər. Üçüncü şəxsin qərarı aşkar
ədalətsizdirsə, vərəsələr üçün məcburi deyildir. Bu halda bölgü məhkəmənin qərarı ilə
aparılır.
Maddə 1276. Mirasdan payın naturada ayrılması
Hər bir vərəsə həm daşınar, həm də daşınmaz əmlakdan öz payının naturada ayrılmasını
tələb edə bilər, bir şərtlə ki, bu şəkildə ayırma mümkün olsun və ya qanunla qadağan
edilməsin.
Maddə 1277. Hədiyyənin vərəsənin payına daxil edilməsi
Miras bölüşdürülərkən hər bir vərəsənin payına onun miras açılanadək iki il ərzində miras
qoyandan hədiyyə kimi aldığı əmlakın dəyəri də daxil edilir. (
12
)
Maddə 1278. Miras şəriklərinin razılaşması üzrə mirasın satılması
Miras şəriklərinin razılaşması üzrə bütün mirasın satılmasına və pulların vərəsələr
arasında onların paylarına uyğun bölüşdürülməsinə yol verilir.
Maddə 1279. Mirasın bir miras şərikinə keçməsi
Miras şəriklərinin razılaşması üzrə bütün mirasın bir miras şərikinə keçməsi mümkündür.
Öz növbəsində o, digər miras şəriklərinə müvafiq kompensasiya verməyə borcludur.
Maddə 1280. Mirasın bölüşdürülməsinin dayandırılması
Miras şərikləri razılığa gələ bilərlər ki, mirasın bölüşdürülməsi müəyyən müddətə
dayandırılsın.
Maddə 1281. Bölünməz əmlaka paylı mülkiyyət
Əgər mirası qəbul edən bütün vərəsələrin razılaşması ilə ayrı qayda
müəyyənləşdirməyibsə, bölünməsi təsərrüfat təyinatının itirilməsinə və ya zəifləməsinə
səbəb olacaq əmlak bölüşdürülmür və vərəsələrin paylarına uyğun onların ümumi
mülkiyyəti olur.
Maddə 1282. Kənd təsərrüfatı təyinatlı torpağın vərəsələr arasında bölüşdürülməsi
1282.1. Əgər kəndli təsərrüfatının yerləşdiyi kənd təsərrüfatı təyinatlı torpağın
mülkiyyətçisi vəsiyyətnamə ilə onu bir neçə vərəsəyə qoymuşdursa və ya vəsiyyətnamə
qoyulmamışdırsa və qanun üzrə bir neçə vərəsə vardırsa, kənd təsərrüfatı təyinatlı torpaq
orada yerləşən kəndli təsərrüfatı ilə birlikdə vərəsələr arasında bölüşdürülə bilər, bu şərtlə
ki, bölgü nəticəsində vərəsələrdən hər birinə keçən torpaq sahəsi həyat qabiliyyətli
təsərrüfatın mövcudluğunu təmin etsin.
1282.2. Bölgüyə yalnız vərəsələrin özlərinin təsərrüfatla məşğul olmağa hazırlaşdıqları
halda yol verilir. Əgər vərəsələrdən heç biri təsərrüfatla məşğul olmaq istəməzsə, onların
razılaşması üzrə torpaq orada yerləşən təsərrüfatla birlikdə satıla bilər və vərəsələr öz
paylarını pul şəklində ala bilərlər.
Maddə 1283. Kənd təsərrüfatı təyinatlı torpağın bölüşdürülməsinin yolverilməzliyi
Əgər kənd təsərrüfatı təyinatlı torpağın bölüşdürülməsi mümkün deyildirsə, torpaq kəndli
təsərrüfatında yaşayan və miras qoyanla birlikdə təsərrüfatı aparmış vərəsəyə, belə vərəsə
olmadıqda isə təsərrüfat aparmağa iqtidarı və arzusu olan şəxsə verilməlidir.
Maddə 1284. Payın kompensasiyası
Torpaq sahəsini ala bilməyən vərəsə başqa əmlakdan müvafiq pay, belə əmlak kifayət
etmədikdə isə müəyyənləşdirilmiş qaydada müvafiq kompensasiya alır.
Maddə 1285. Kəndli təsərrüfatının vərəsəlik üzrə keçməsi
1285.1. Əgər kəndli təsərrüfatı həyət təsərrüfatıdırsa və həyətin sonuncu üzvü
vəsiyyətnamə qoymamışdırsa, həyətin ümumi əmlakı qanun üzrə vərəsələrə həyət
təsərrüfatının dağılmaması şərti ilə keçir.
1285.2. Həyətin sonuncu üzvünün vəsiyyətnamə ilə bir neçə vərəsə təyin etdiyi halda,
ümumiyyətlə, torpaq təsərrüfatına aid olan qayda tətbiq edilməlidir.
Maddə 1286. Kəndli təsərrüfatına ümumi mülkiyyət
Miras şəriklərinin razılaşması üzrə torpaq və orada yerləşən kəndli təsərrüfatı onların
ümumi mülkiyyətində qala bilər.
Maddə 1287. Mayası bağlanmış vərəsənin miras bölgüsündə payı
1287.1. Əgər vərəsənin mayası bağlanmışdırsa, lakin o hələ doğulmamışdırsa, mirasın
bölüşdürülməsi yalnız həmin vərəsənin doğumundan sonra mümkündür.
1287.2. Əgər mayası bağlanmış, lakin hələ doğulmamış vərəsə sağ doğularsa, qalan
vərəsələr mirası yalnız ona düşən payı ayırmaqla bölüşdürə bilərlər. Yeni doğulanın
mənafelərinin müdafiəsi məqsədi ilə onun nümayəndələri bölgüdə iştiraka dəvət
edilməlidirlər.
Maddə 1288. Borc tələblərinin vərəsələrdən birinin öhdəsinə qoyulması
Miras şəriklərinin razılaşması üzrə bütün borc tələblərinin tam ödənilməsinin
vərəsələrdən birinin öhdəsinə qoyulmasına, bunun əvəzində ona mirasdan müvafiq
surətdə artırılmış pay verilməsinə yol verilir.
Maddə 1289. Pay almağın təmin edilməsi öhdəliyi
Hər bir miras şəriki digər miras şəriklərinin müvafiq payları almasını təmin etməyə
borcludur. Miras şəriki bölgü nəticəsində tələb hüququ əldə etdikdə, digər miras şərikləri
borclunun ödəniş qabiliyyətinə bölgü məqamında, bu cür öhdəliyin icra müddəti
çatmadıqda isə öhdəliyin icrası məqamında öz paylarına uyğun kömək göstərməlidirlər.
Maddə 1290. Payın mütənasib azaldılması
Əgər vəsiyyətnamə ilə müəyyənləşdirilmiş payların cəminin bütün mirasdan çox olduğu
aşkara çıxarsa, hər bir vərəsənin payı mütənasib surətdə azaldılır.
Maddə 1291. Əmlakın bölüşdürülməsi zamanı mübahisələrə baxılması
Miras şərikləri arasında mirasın bölüşdürülməsi haqqında ixtilaflar olduqda, mübahisəyə
məhkəmə baxır. Əmlakın bölüşdürülməsi zamanı məhkəmə bölüşdürülməli əmlakın
xarakterini, miras şəriklərindən hər birinin fəaliyyətini və digər konkret halları nəzərə
almalıdır.
Maddə 1292. Paya dair sərəncam vermək hüququ
1292.1. Hər bir miras şəriki öz miras payına dair sərəncam verə bilər. Miras şəriklərindən
birinin öz payına dair sərəncam verməsi barədə müqavilə notarius tərəfindən
təsdiqlənməlidir.
1292.2. Miras şəriki öz payından olan ayrı-ayrı predmetlərə dair sərəncam verə bilməz.
1292.3. Miras şəriki öz payına dair sərəncam verərkən digər miras şəriklərinin satın
almaqda üstünlük hüququ vardır. Satın almaqda üstünlük hüququ iki ay ərzində həyata
keçirilməlidir. Bu hüquq vərəsəlik üzrə keçir.
Maddə 1293. Satın almaqda üstünlük hüququna xitam verilməsi
Pay miras şərikinə verildikdən sonra satın almaqda üstünlük hüququna xitam verilir.
Maddə 1294. Pay özgəninkiləşdirilərkən kreditorların təmin edilməsi
Payın özgəninkiləşdirildiyi halda kreditorun tələbini təmin etmək vəzifəsi payı əldə edənə
həmin payın miqdarına uyğun olaraq keçir.
Maddə 1295. Payın bərabərləşdirilməsi
Vərəsəliyə çağırılmış vərəsələr miras onların arasında bölüşdürülənədək öz paylarını
bərabərləşdirmək üçün, əgər miras qoyan ayrı qayda müəyyənləşdirməyibsə, miras
qoyanın sağlığında ondan valideynlərin əmlakından ayırma şəklində aldıqlarının hamısını
mirasa aid etməlidirlər. (
12
)
Maddə 1296. Övladın sıradan çıxmasının nəticələri
Əgər vərəsə kimi payı bərabərləşdirməyə borclu olan övlad miras açılanadək və ya
açıldıqdan sonra sıradan çıxarsa, payı bərabərləşdirmək vəzifəsi onun payını almalı olan
vərəsənin öhdəsinə qoyulur. (
12
)
Maddə 1297. Miras payı bərabərləşdirilərkən xüsusi töhfənin nəzərə alınması
Ailə təsərrüfatında əməyi ilə, miras qoyanın peşə və kommersiya fəaliyyətində iştirakla,
özünün çəkdiyi xeyli xərclərlə, yaxud başqa şəkildə miras qoyanın əmlakının
qorunmasına və artırılmasına xüsusi töhfə vermiş övlad (enən xətt üzrə qohum) miras
qoyanın əmlakı bölüşdürülərkən onunla birlikdə qanun üzrə vərəsə sayılan və miras tələb
edən qohumlarla bərabərləşdirilməsini tələb edə bilər.
Maddə 1298. Miras payını bərabərləşdirməyi tələb etməyin yolverilməzliyi
Əgər qohum xidmətləri üçün muzd almışdırsa və ya muzd qabaqcadan
müəyyənləşdirilmişdirsə və ya qohum göstərdiyi xidmətlər əsasında digər hüquqi əsaslar
üzrə hər hansı tələb irəli sürə bilərsə, miras payının bərabərləşdirilməsi tələb edilə bilməz.
Maddə 1299. Ədalətli bölgü tələbi
1299.1. Miras payının bərabərləşdirilməsi göstərilmiş xidmətlərə və mirasın həcminə
uyğun olaraq ədalətlə aparılmalıdır.
1299.2. Əmlak bölgüsü zamanı miras payının bərabərləşdirilməsi məbləği mirasın ümumi
məbləğindən çıxılır və bərabərləşdirmə tələbinə hüququ olan miras şərikinin payına əlavə
edilir.
Maddə 1300. Vərəsənin olduğu yeri müəyyənləşdirmək vəzifəsi
Əgər vərəsələr arasında olduqları yer məlum olmayan şəxslər vardırsa, qalan vərəsələr
onların olduqları yerin müəyyənləşdirilməsi və vərəsəliyə çağırılması üçün ağalabatan
tədbirlər görməyə borcludurlar.
Maddə 1301. Vərəsənin gəlməməsinin nəticələri
1301.1. Əgər vərəsəliyə çağırılmış, yerində olmayan, lakin olduğu yer
müəyyənləşdirilmiş vərəsə mirasdan üç ay ərzində imtina etməzsə, digər vərəsələr mirası
bölüşdürmək niyyətləri barəsində ona bildiriş göndərməlidirlər.
1301.2. Əgər bu cür vərəsə bildirişdən sonra üç ay ərzində özünün əmlak bölgüsü
haqqında razılaşmada iştirak etmək arzusu barəsində digər vərəsələrə məlumat verməzsə,
digər vərəsələr qarşılıqlı razılaşma üzrə əmlakı bölüşdürə bilər və yerində olmayan
vərəsənin payını ayıra bilərlər.
1301.3. Əgər miras açıldıqdan sonra altı ay ərzində qaib vərəsənin olduğu yer
müəyyənləşdirilməzsə və mirasın qəbulundan imtina barəsində ondan bir xəbər
alınmazsa, digər vərəsələr bu Məcəllənin 1301.2-ci maddəsində müəyyənləşdirilmiş
qaydada əmlakı bölüşdürə bilərlər.
Maddə 1302. Vərəsəlikdə üstünlük hüququ
Miras qoyanla birlikdə əmlaka ümumi mülkiyyət hüququ olan vərəsələrin ümumi
mülkiyyətə daxil olan əmlaka vərəsəlikdə üstünlük hüququ vardır.
Maddə 1303. Yaşayış evini almaqda üstünlük hüququ
Miras açılanadək azı bir il miras qoyanla birlikdə yaşamış vərəsənin əmlak bölgüsü
zamanı mirasdan yaşayış evini, mənzili və ya digər yaşayış otağını, habelə ev müxəlləfatı
predmetlərini almaqda üstünlük hüququ vardır.
Maddə 1304. Vərəsələrin əmlak mənafelərinin nəzərə alınması
Üstünlük hüququnun həyata keçirilməsi zamanı miras bölgüsündə iştirak edən digər
vərəsələrin əmlak hüquqları nəzərdə tutulmalıdır. Əgər əmlak onlara çatası payı almağa
kifayət etməzsə, üstünlük hüququnu həyata keçirən vərəsələr onlara müvafiq pul və ya
əmlak kompensasiyası verməlidirlər.
Maddə 1305. Kompensasiyaya möhlət verilməsi
Üstünlük hüququnu həyata keçirən vərəsələrin tələbi ilə məhkəmə kompensasiyanın
həcmini nəzərə almaqla, ona on ildən çox olmayan müddətə möhlət verə bilər.
72-ci f
ə
sil. V
ə
r
ə
s
ə
l
ə
r t
ə
r
ə
find
ən kreditorların
t
ə
min edilm
ə
si
Maddə 1306. Vərəsələrin kreditorlar qarşısında məsuliyyəti
1306.1. Vərəsələr miras qoyanın kreditorlarının mənafelərini alınmış aktivdə özlərindən
hər birinin payına mütənasib surətdə birgə borclu kimi tam ödəməyə borcludurlar.
1306.2. Əgər miras qoyan vərəsələrə keçmiş borclar üzrə birgə borclu olmuşdursa,
vərəsələr birgə məsuliyyət daşıyırlar.
1306.3. Məcburi pay almış vərəsələr də miras qoyanın borcları üçün məsuliyyət
daşıyırlar. (
12
)
Maddə 1307. Vərəsələr tərəfindən kreditorların təmin edilməsi zamanı sübutetmə yükü
Mirasın notarius tərəfindən siyahıya alındığı haldan başqa, vərəsə miras qoyanın
borclarının mirasdan çox olduğunu sübut etməlidir.
Maddə 1308. Borcun ödənilməsinin vərəsəyə həvalə edilməsi
Vəsiyyət edən bütünlüklə borcun və ya onun bir hissəsinin ödənilməsini bir və ya bir
neçə vərəsəyə həvalə edə bilər.
Maddə 1309. Mirasın açılması barədə kreditorlara məlumat vermək vəzifəsi
Vərəsələr, əgər ölənin borcları onlara məlumdursa, mirasın açılması barədə miras
qoyanın kreditorlarına məlumat verməyə borcludurlar.
Maddə 1310. Kreditorların tələblərinin irəli sürülməsi müddəti
1310.1. Miras qoyanın kreditorları mirasın açıldığının onlara məlum olduğu gündən altı
ay ərzində mirası qəbul etmiş vərəsələrə qarşı tələblərini, bunların müddətinin çatıb-
çatmamasından asılı olmayaraq, irəli sürməlidirlər.
1310.2. Əgər vərəsələrin kreditorları mirasın açıldığını bilməmişlərsə, vərəsələrə qarşı
tələbi onun müddətinin çatdığı gündən bir il ərzində irəli sürməlidirlər.
1310.3. Bu qaydalara riayət edilməməsi kreditorların tələb hüququnu itirməsinə səbəb
olur. (
12
)
Maddə 1311. Ümumi iddia müddətlərinin tətbiqi
1311.1. Kreditorların tələbləri irəli sürməsi müddəti miras qoyanın sonuncu xəstəliyi
zamanı ona qulluq edilməsi və onun müalicəsi, əmək haqqı verilməsi, dəfn, mirasın
mühafizə və idarə edilməsi ilə bağlı xərclər haqqında tələblərə, habelə üçüncü şəxslərin
əmlaka mülkiyyət hüquqlarının tanınması və onlara mənsub əmlakı tələb etmək haqqında
tələblərinə şamil edilmir.
1311.2. Bu Məcəllənin 1311.1-ci maddəsində göstərilmiş tələblər barəsində ümumi iddia
müddətləri tətbiq edilir. (
12
)
Maddə 1312. İcra müddətinin təxirə salınması
Əgər kreditor tələbi icra müddəti çatanadək irəli sürmüşdürsə, vərəsə icranı müddət
çatanadək təxirə sala bilər. Müddət çatdıqda kreditor ümumi iddia müddəti ərzində icranı
tələb edə bilər.
Maddə 1313. Miras qoyanın kreditorlarının üstünlüyü
Tələblərin ödənilməsi zamanı miras qoyanın kreditorları vərəsənin kreditorları qarşısında
üstünlüyə malikdirlər.
Maddə 1314. Dövlətin kreditorlar qarşısında məsuliyyəti
Vərəsələri olmayan əmlak dövlətə keçdikdə, miras qoyanın borcları üzrə o, vərəsə kimi
məsuliyyət daşıyır.
Maddə 1315. Mirasın kreditor tərəfindən alınmasının nəticələri
Əgər miras qoyan öz əmlakını kreditora vəsiyyət etmişdirsə, bu, kreditorun tələb
hüququnun əvəzləşdirilməsi sayıla bilməz.
Maddə 1316. Kreditorların təmin edilməsi qaydası
Kreditorların tələblərini vərəsələr, əgər onların arasında razılaşmada ayrı qayda
müəyyənləşdirilməyibsə, birdəfəlik ödənişlər yolu ilə ödəməlidir. (
12
)
73-cü f
əsil. Mirasın qorunması
Maddə 1317. Mirasın qorunması anlayışı
1317.1. Mirasın qəbul edilməsinə qədər mirasın açıldığı yerdəki notariat orqanı, zərurət
olarsa, mirasın qorunması üçün tədbirlər görür. Həmin qayda vərəsənin məlum olmadığı
və ya onun mirası qəbul edib-etməməsinin bilinmədiyi hala da şamil edilir.
1317.2. Notariat orqanı mirasın qorunması üçün mirası siyahıya ala bilər. (
12
)
Maddə 1318. Vərəsələrin axtarılması
Notariat orqanı mirasın açıldığı yerdə olmayan vərəsələrin axtarılması üçün tədbirlər
görür. (
12
)
Maddə 1319. Əmlak idarəçisinin təyin edilməsi
Bu fəsildə nəzərdə tutulmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi üçün notariat orqanı əmlak
idarəçisini təyin edə bilər. (
12
)
Maddə 1320. Bu fəsildə nəzərdə tutulmuş tədbirlərlə bağlı xərclər
Bu fəsildə nəzərdə tutulmuş tədbirlərlə bağlı xərclər mirasın passivinə aid edilir. (
12
)
74-cü f
ə
sil. V
ə
r
ə
s
əlik şə
had
ə
tnam
ə
si
Maddə 1321. Vərəsəlik şəhadətnaməsi anlayışı
1321.1. Vərəsəliyə çağırılmış şəxslər mirasın açıldığı yerdəki notariat orqanından
vərəsəlik şəhadətnaməsi tələb edə bilərlər.
1321.2. Qanunda nəzərdə tutulmuş hallarda vərəsəlik şəhadətnaməsinin alınması
məcburidir.
1321.3. Vərəsəlik şəhadətnaməsində vərəsə kimi qeyd olunan şəxsin həmin
şəhadətnamədə göstərilən hüquqa malik olması qəbul edilir. Bu, vərəsəlik
şəhadətnaməsində vərəsə kimi qeyd olunan şəxsdən onun miras payına aid olan hər hansı
bir predmeti, belə predmetlə bağlı hüququ və ya miras payına daxil olan hər hansı bir
hüquqdan azad etməni əldə edən şəxsin xeyrinə də qüvvədədir, bir şərtlə ki, əldə edən
vərəsəlik şəhadətnaməsinin düzgün olmadığını bilməmiş olsun. (
12
)
Maddə 1322. Vərəsəlik şəhadətnaməsinin verildiyi müddət
Vərəsəlik şəhadətnaməsi vərəsələrə mirasın açıldığı gündən altı ay keçdikdən sonra
istənilən vaxt verilir. Əgər notariat orqanında şəhadətnamə tələb edən şəxslərdən savayı,
başqa vərəsələrin olmadığı barədə məlumat vardırsa, vərəsəlik şəhadətnaməsi altı aydan
da tez verilir. (
12
)
Maddə 1323. Şəhadətnaməyə yazılmağa razılıq
Bu Məcəllə ilə müəyyənləşdirilmiş müddətdə mirası qəbul etməyən vərəsələr mirası
qəbul etmiş vərəsələrin hamısının razılığı ilə vərəsəlik şəhadətnaməsinə yazıla bilərlər.
Razılıq vərəsəlik şəhadətnaməsi verilənədək yazılı surətdə ifadə edilməlidir.
Maddə 1324. Vərəsənin vərəsəsinə vərəsəlik şəhadətnaməsi verilməsi
Əgər mirası qəbul etməyə çağırılmış vərəsə miras açıldıqdan sonra onu
müəyyənləşdirilmiş müddətdə qəbul etməyə macal tapmadan ölərsə, onun vərəsələri ilkin
miras qoyanın ölümündən sonra qalmış əmlaka vərəsəlik şəhadətnaməsi ala bilərlər.
Maddə 1325. Miras şəriklərinə vərəsəlik şəhadətnaməsi verilməsi
Vərəsəlik şəhadətnaməsi həm bütün miras, həm də onun bir hissəsi üçün verilə bilər.
Şəhadətnamə həm bütün vərəsələrə birlikdə, həm də ayrılıqda hər birinə arzularına uyğun
olaraq verilir. Vərəsələrdən birinə mirasın bir hissəsi üçün vərəsəlik şəhadətnaməsinin
verilməsi digər vərəsələri mirasın qalan hissəsi üçün şəhadətnamə almaq hüququndan
məhrum etmir.
«Azərbaycan» qəzetində dərc edilmişdir (Xüsusi buraxılış, 19 may 2000-ci il, № 1).
«Qanunvericilik Toplusu»nda dərc edilmişdir (30 aprel 2000-ci il, № 4, maddə 250)
(«VneshExpertService»).
Dostları ilə paylaş: |