191-1.2. Əgər yeni mülkiyyətçi əşyanı əvəzli müqavilə əsasında üçüncü şəxsdən əldə
edibsə, bu Məcəllənin 191-1.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş tələb əmələ gəlmir. (
12
)
Maddə 192. Nəzarətsiz heyvanlar
192.1. Nəzarətsiz və ya otlamağa buraxılmış mal-qaranı və ya digər nəzarətsiz heyvanları
tutan şəxs onları mülkiyyətçisinə qaytarmalıdır, heyvanların mülkiyyətçisi və ya onun
olduğu yer bilinmədikdə isə, onları tutduğu andan ən geci üç gün keçənədək aşkar etdiyi
heyvanlar barədə polisə xəbər verməlidir; polis mülkiyyətçinin axtarılması üçün tədbirlər
görməlidir.
192.2. Heyvanları tutan şəxs mülkiyyətçinin axtarıldığı müddətdə onları özündə saxlaya
və istifadə edə bilər, yaxud saxlanmaq və istifadə üçün başqa şəxsə verə bilər. Nəzarətsiz
heyvanları tutan şəxsin xahişi ilə polis onları saxlamaq üçün lazımi şəraiti olan şəxsi
axtarır və heyvanları ona verir.
192.3. Nəzarətsiz heyvanları tutan şəxs, habelə saxlanmaq və istifadə üçün onların
verildiyi şəxs heyvanları lazımi qaydada saxlamalıdır. Həmin şəxslər heyvanların tələf
olmasında və ya azarlamasında təqsirli olduqda, onların dəyəri həddində məsuliyyət
daşıyırlar.
192.4. Nəzarətsiz ev heyvanlarının tutulması barədə xəbər verildiyi gündən altı ay
müddətində onların mülkiyyətçisi aşkar edilməzsə və ya özü onlara hüququnu
bildirməzsə, heyvanları saxlayan və onlardan istifadə edən şəxs onlara mülkiyyət hüququ
əldə edir. Həmin şəxs saxladığı heyvanları mülkiyyətə götürməkdən imtina etdikdə, onlar
dövlət mülkiyyətinə daxil olur.
192.5. Heyvanlar başqa şəxsin mülkiyyətinə keçdikdən sonra onların əvvəlki
mülkiyyətçisi gəldikdə, əgər həmin heyvanların ona bağlılığını saxladığını sübut edən
hallar olarsa, yeni mülkiyyətçi ilə razılaşma əsasında müəyyənləşdirilən şərtlərlə,
razılaşma əldə edilmədikdə isə məhkəmə yolu ilə heyvanların qaytarılmasını tələb edə
bilər.
192.6. Nəzarətsiz heyvanlar mülkiyyətçisinə qaytarıldıqda, onları saxlamış şəxs
heyvanlardan istifadə nəticəsində götürdüyü mənfəəti çıxmaq şərti ilə, onların saxlanması
ilə bağlı çəkdiyi zəruri xərclərin əvəzinin heyvanların mülkiyyətçisi tərəfindən
ödənilməsi hüququna malikdir. Nəzarətsiz heyvanları tutmuş şəxs bu Məcəllənin 186.3-
cü maddəsinə uyğun olaraq bəxşiş hüququna malikdir.
§ 3. Hüquqlara və tələblərə mülkiyyət hüququnun əldə edilməsi
Maddə 193. Hüquqlara və tələblərə mülkiyyət hüququnun əldə edilməsi anlayışı
193.1. Güzəşt edilməsi və ya girov qoyulması mümkün olan tələbi və ya hüququ onun
sahibi başqa şəxsin mülkiyyətinə verə bilər. Tələblər və hüquqlar yeni şəxsə köhnə
sahibində olduğu vəziyyətdə keçir.
193.2. Əvvəlki sahib tələblərə və hüquqlara aid öz sərəncamında olan bütün sənədləri və
həmin tələblərdən və hüquqlardan istifadə üçün zəruri olan bütün məlumatı yeni sahibə
verməlidir.
193.3. Əvvəlki sahib tələb əsasında bu hüququn və tələbin güzəşti barədə lazımınca
təsdiqlənmiş sənədi də əldə edənə verməlidir. Bu sənədin təsdiqlənməsi üçün zəruri
xərclər yeni sahibin üzərinə qoyulur.
Maddə 194. Tələbin güzəşti
194.1. Tələb sahibi (kreditor) borclunun razılığı olmadan tələbi üçüncü şəxsə güzəşt edə
bilər (tələbin güzəşti), bu şərtlə ki, həmin güzəşt öhdəliyin mahiyyətinə, onun borclu ilə
razılaşmasına və ya qanunvericiliyə zidd olmasın. Güzəştin yolverilməzliyi barədə borclu
ilə razılaşma yalnız borclunun üzrlü mənafeyi olduqda mümkündür.
194.2. Tələbin güzəşti tələbin sahibi ilə üçüncü şəxs arasında bağlanan müqavilə ilə
həyata keçirilir. Belə hallarda ilk sahibin yerini üçüncü şəxs tutur.
194.3. Kreditorun şəxsiyyəti ilə qırılmaz bağlı olan tələblərin, o cümlədən alimentlər
haqqında və həyata və ya sağlamlığa vurulan zərərin əvəzinin ödənilməsi haqqında
tələblərin güzəşt edilməsinə yol verilmir.
194.4. Sadə yazılı və ya notarial formada bağlanmış əqdə əsaslanan tələbin güzəşti
müvafiq yazılı formada həyata keçirilməlidir.
194.5. Orderli qiymətli kağız üzrə tələbin güzəşti həmin qiymətli kağız üzrə indossament
yolu ilə həyata keçirilir. (
12
)
Maddə 195. Tələbin güzəşti zamanı borclunun vəzifələri
Tələbin güzəşti barədə borcluya məlumat verilənə qədər o, tələbin ilk sahibi qarşısında
öhdəliklərini icra edə bilər.
Maddə 196. Kreditorun başqa şəxsə güzəşt edilən tələblərinin həcmi
Əgər bu Məcəllədə və ya müqavilədə ayrı qayda nəzərdə tutulmayıbsa, ilkin kreditorun
tələbi yeni kreditora hüququn keçdiyi məqamda mövcud olmuş həcmdə və şərtlərlə keçir.
Xüsusilə, öhdəliyin icrasını təmin edən hüquqlar, habelə tələblə bağlı olan digər
hüquqlar, o cümlədən ödənilməmiş faizlərə hüquq yeni kreditora keçir. Tələb güzəşt
edildikdə, yeni kreditora girov və ipoteka hüququ, habelə ona verilmiş zaminlik üzrə
hüquqlar keçir. Yeni kreditor məcburi icra və müflisolma halı üçün tələblə bağlı üstünlük
hüququnu həyata keçirə bilər. (
12
)
Maddə 197. Tələb sahiblərinin növbəliyi
Əgər tələb sahibi eyni tələbin güzəşti barədə bir neçə şəxslə şərtləşərsə, tələb onun
sahibinin daha əvvəl münasibətlər yaratdığı şəxsə keçir. Bunu müəyyənləşdirmək
mümkün olmadıqda, tələb, haqqında borcluya daha əvvəl məlumat verilmiş şəxsə keçir.
Eyni qayda gələcəkdə yaranan tələblərə də şamil edilir. (
12
)
Maddə 198. Yeni kreditorun tələblərinin sübutu
198.1. Borclu yeni kreditora öhdəliyi tələbin həmin şəxsə keçdiyinə dair sübutlar
ona təqdim edilənədək icra etməyə bilər.
198.2. Tələbi başqa şəxsə güzəşt etmiş kreditor ona tələb hüququnu təsdiqləyən
sənədləri təqdim etməyə və tələbin həyata keçirilməsi üçün əhəmiyyət daşıyan
məlumatları bildirməyə borcludur. (
12
)
Maddə 199. Yeni kreditorun tələblərinə qarşı borclunun etirazları
199.1. Borclu öhdəlik üzrə tələblərin yeni kreditora güzəşt edildiyi barədə
bildirişi aldığı məqamda ilkin kreditora qarşı malik olduğu etirazları yeni
kreditorun tələbinə qarşı irəli sürə bilər.
199.2. Əgər borclu borc öhdəliyi barədə sənəd vermişsə, borc
öhdəliyinintəqdim edilməsi üzrə tələbin güzəştli zamanı o, yeni kreditor
qarşısında buna istinad edə bilməz ki, öhdəlik münasibətlərinə girməsi və
onların təsdiqi yalnız görüntü yaratmaq üçün edilmişdir və ya ilkin
kreditorla razılaşmaya görə güzəşt istisna edilmişdir, amma güzəşt zamanı
yeni kreditorun işin təfsilatını bildiyi və ya bilməli olduğu hallar istisna
təşkil edir. (
12
)
Maddə 200. Yeni borclunun vəzifələri
Yeni borclu tələb sahibi ilə ilk borclu arasındakı münasibətlərdən irəli gələn bütün
qarşılıqlı tələbləri tələb sahibinə qarşı irəli sürə bilər. O, ilk borcluya mənsub olmuş
tələbləri hesaba ala bilməz. (
12
)
Maddə 201. Borc keçirildikdə təminat vasitələrinə xitam verilməsi
Borc keçirildikdə tələbin təminatı üçün nəzərdə tutulan zaminliyə və girova xitam verilir,
bu şərtlə ki, zamin və ya girov qoyan bu münasibətin davam etdirilməsindən imtina etsin.
Maddə 202. Qanuna, məhkəmənin və ya digər səlahiyyətli dövlət orqanının qərarına əsasən
tələbin güzəşti
Hüquqlara və tələblərə mülkiyyət hüququnun əldə edilməsi qaydaları qanuna,
məhkəmənin və ya digər səlahiyyətli dövlət orqanının qərarına əsasən həyata keçirilən
tələbin güzəştinə də müvafiq surətdə tətbiq olunur.