Azərbaycan və Avropa Birliyi: Siyasi Dilemma
Yüklə 219,46 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Avropa Komissiyasının prezidenti Xose Manuel Barrozo 3
- Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev 4
Giriş “Azərbaycan, əlbəttə ki, bizim tərəfdaşımızdır. Mən, hesab edirəm ki, bütün mümkün vasitələrin cəlb olunması ilə aparılan açıq müzakirələr problemləri həll etmək üçün ən yaxşı yoldur. Əlbəttə ki, demokratik islahatlara dəstək vermək vacibdir. Mən şəxsən düşünürəm ki - bu mənim şəxsi baxışımdır - prezident Əliyev, suveren Azərbaycanın başçısı olaraq, ölkənin demokratikləşdirilməsi yoluna sadiqdir. O, ölkənin imici və etibarlılığına xüsusi diqqət yetirir.” -
3 “Cənab prezident, demokratiyanın inkişafı, insan haqlarının müdafiəsi və siyasi islahatlar sahəsində Azərbaycana verdiyiniz davamlı dəstəyə görə mən şəxsən sizə və sizin Komissiyaya öz təşəkkürümü bildirirəm. Sizin təklifləriniz və tövsiyələriniz, həmçinin bizim aramızda başlanmış sazişlər həddən artıq mühümdür. Onlar Azərbaycanda dəyişikliklərə öz töhfəsini verir.” -
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev 4 Azərbaycanla AB arasında əlaqələrin başlanğıcı 1990-cı illərin əvvəlinə təsadüf edir. Həmin vaxtlar Avropa Komissiyası “Müstəqil Dövlətlər Birliyinə Texniki Yardım” (TACIS) proqramı çərçivəsində Müstəqil Dövlətlər Birliyinə (MDB) dəstək göstərib. 5 1999-cu və 2003-cü illərdə qüvvəyə minmiş Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişi (TƏS) vasitəsi ilə, Avropa Birliyi Avropa Qonşuluq Siyasəti çərçivəsində Azərbaycan ilə əlaqələri daha da genişləndirdi. 6 2009-cu ilin mayında Azərbaycan Şərq Tərəfdaşlığına qoşulduqda bu əlaqələr daha da gücləndi. 7
Enerji sektorunda Azərbaycan AB üçün həm istehsalçı, həm də tranzit ölkə olaraq mühüm strateji tərəfdaşdır. 2006-cı il 7 noyabrda Brüsseldə imzalanmış və Azərbaycanla Avropa Birliyi arasında enerji üzrə tərəfdaşlıq yaradılmasına yönəlmiş Anlaşma Memorandumunda (AM) aydın qeyd olunduğu kimi, “Enerji sektoru AB-Azərbaycan ikitərəfli münasibətlərində mühüm elementlərdən biri olaraq qalır”. 8 Sözügedən Anlaşma Memorandumunda insan hüquqları barədə heç bir qeyd yoxdur. AB və Azərbaycan arasında əməkdaşlığın əsas məqsədi ölkədə islahatların həyata keçirilməsini dəstəkləmək və əsasən 1999-cu il iyun tarixli Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişində 9
10 müəyyən edilmiş siyasət məqsədləri çərçivəsində getdikcə daha yaxın əlaqələr qurmaqdır. Avropa Komissiyası tərəfindən maliyyələşdirilən sorğu olan AB-nin Qonşuluq Barometrinə 11
yetərli hesab edir. Rəy sorğusunda iştirak edənlərdən əksəriyyəti AB-nin demokratiya (59%) və insan haqları (51%) sahəsində, daha az qismi isə iqtisadi inkişaf (48%) və ticarət (47%) sahəsində rolunun daha da artırılmasına istəklərini ifadə ediblər.
3 Azərbaycan Respublikasının prezidenti İlham Əliyev və Avropa Komissiyasının prezidenti Xose Manuel Barrozonun birgə mətbuat konfransı, Brüssel, 21 iyun 2013, http://bit.ly/18dRj5s
4
5 Tacis proqramı (2000-2006), http://bit.ly/1dcvXe2
6 Daha ətraflı məlumatı buradan əldə edə bilərsiniz: http://eeas.europa.eu/enp/index_en.htm
7
http://bit.ly/17Wcb52
8 Azərbaycan və Aİ arasında strateji tərəfdaşlıq haqqında Anlaşma Memorandumu: http://ec.europa.eu/energy/international/doc/mou_azerbaijan_en.pdf
9
http://eeas.europa.eu/delegations/azerbaijan/documents/eu_azerbaijan/eu-az_pca_full_text.pdf
10 AB-Azərbaycan münasibətlərinin icmalı: http://bit.ly/163TQi2
11
göstərən, və AB Qonşuluq Siyasəti və onun əməkdaşlıq fəaliyyəti və proqramları barədə bilik və qavrayışı qiymətləndirən rəy sorğusu və media monitorinqi alətidir. http://eastbook.eu/en/2013/05/country-en/poland-en/enpi-barometer- taking-the-eu-pulse-in-the-eastern-neighbourhood/
Avropa Komissiyasının illik “qonşuluq paketi” olan və AB-yə qonşu dövlətlərin hər birində AB ilə razılaşdırılmış islahatların həyata keçirilməsi istiqamətində əldə etdiyi inkişafı qiymətləndirən “Daha Güclü Tərəfdaşlıq Naminə” 12 nəşrinin bildirdiyinə görə, Azərbaycan “əsas tövsiyələrdən yalnız az bir qisminə diqqət yetirib”. Hesabatda Azərbaycan tərəfinin siyasi məhbus məsələsini müzakirə etmək niyyətində olmaması, jurnalistlər və vətəndaş cəmiyyəti fəallarının təqib olunması, söz azadlığı və seçki ilə bağlı qanunvericiliyin beynəlxalq standartlara uyğun olmaması və məhkəmə sisteminin müstəqil olmaması qeyd olunur. AB-nin Azərbaycanla bağlı qərarlarına ən çox təsir edən faktorlar- iqtisadi tərəqqi və nisbi sabitlik Azərbaycanın getdikcə pisləşən insan hüquq durumuna diqqət yetirilməsi və vətəndaşlar üçün fundamental azadlıqların təmin olunması məsələlərini arxa plana keçirib. Vəd olunmuş islahatları yerinə yetirməyin əvəzinə, Əliyev rejimi sərt qanunlar qəbul etməklə və tənqidi fikirlər səsləndirməyə cəsarət edən şəxsləri təqib etmək və qorxutmaq üçün yeni tədbirlərə əl atmaqla ictimai həyata öz avtoritar nəzarətini daha da gücləndirib. Bu hesabat AB-nin Azərbaycanda demokratiyanın təşviqi prosesindəki rolunu, xüsusilə də avtoritar kontekstdə enerji resursları və insan haqları məsələlərini nəzərdən keçirir. Hesabat Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişində (TƏS) və AQS Fəaliyyət Planında yer alan AB öhdəliklərinin statusunu araşdırır. Bu isə öz növbəsində Azərbaycanda demokratik təcrübənin və insan haqlarının təşviqində AB-nin necə fəal rol oynaya biləcəyi barədə təsəvvür yaradır.
12 “Avropa Qonşuluq Siyasəti: Daha Güclü Tərəfdaşlıq Naminə İş”, Avropa Komissiyası və Avropa Birliyinin Xarici Əlaqələr və Təhlükəsizlik Siyasəti üzrə ali nümayəndəsi, 20 mart 2013-cü il: http://ec.europa.eu/world/enp/docs/2013_enp_pack/2013_comm_conjoint_en.pdf
Yüklə 219,46 Kb. Dostları ilə paylaş:
|