Azərbaycan və avropa şurasi
Yüklə 1,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
32 Münaqişə ilə bağlı BMT Təhlükəsizlik Şurası 4 qətnamə (822, 853, 874 və 884 saylı), Təhlükəsizlik Şurasının sədri isə 6 bəyanat qəbul etmişdi. Avropa Şurası ilə Azərbaycan arasında işgüzar əlaqələrin qurulması 1993- cü ilin ortalarına aiddir. Hələ 1992-ci ilin oktyabr səfəri zamanı Azərbaycan nümayəndə heyəti Avropa Şurası ekspertlərini Azərbaycana dəvət etmişdi. 1993-cü il aprelin 28-30-da Avropa Şurasının ekspertləri, başda Baş Katibliyin Hüquqi Məsələlər üzrə Departamentinin direktoru E.Xerremus olmaqla Azərbaycanda oldular, hüquqi şəraiti öyrəndilər. Danışıqların gedişində milli qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi yolları, Azərbaycanın bir sıra konvensiyalara qoşulması məsələləri, Avropa Şurasının Azərbaycan qaçqınlarına ayıra biləcəyi humanitar yardım barədə ekspertlərin təklifləri geniş müzakirə edildi, maddi-texniki təminat məsələlərinə dair ilkin razılaşmalar əldə olundu. 1993-cü ilin sonundan ikinci mərhələyə qədər olan müddət tamamilə fərqli cəhətlərə malik olan dövrdür: 1993-cü ildən başlayaraq Azərbaycan xalqı müstəqil dövlətçiliyini inkişaf etdirərək öz tarixi seçimini etmiş, Avropa dəyərləri, normaları və standartları əsasında hüquqi, demokratik, dünyəvi dövlət quruculuğu və vətəndaş cəmiyyətinin formalaşdırılması yolunu tutmuşdur. Avropa Şurasının üzvü olan dövlətlərin yüksək səviyyədə ilk konfransı 1993-cü ildə Vyanada kcçirilmişdi. Vyana Konfransı Avropanın gələcək inkişaf perspektivlərinə dair tarixi bəyannamənin qəbulu ilə başa çatmışdı. Burada yeni tarixi şəraitlə bağlı Avropa Şurasının qarşısında duran məqsəd və vəzifələr də açıqlanmışdı. Məhz bu ildən etibarən Azərbaycanın xarici siyasətində Avropa Şurasına daxil olmaq istiqamətində həyata keçirilən kompleks tədbirlər, müstəqil Azərbaycanın dünyəvi dövlət quruculuğu sahəsində bu qurumdan öyrənmək meyillərini daha bariz şəkildə büruzə verirdi. Bu dövrdə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin beynəlxalq aləmdə cərəyan edən proseslərə incə və praqmatik yanaşma tərzi və Azərbaycanın vahid Avropa ailəsinə daxil olması istiqamətində apardığı məqsədyönlü siyasəti nəticəsində Azərbaycanın Avropa Şurasına tamhüquqlu üzv olması üçün zəmin yaradıldı. 1993-cü ilin ikinci yarısından sonra ölkəmizin beynəlxalq fəallığının güclənməsi, ictimai həyatın hərtərəfli demokratikləşdirilməsi sahəsində inamlı addımların atılması, Ermənistanla münaqişədə respublikamızın hərbi əməliyyatları dayandırılması və atəşkəsin əldə edilməsinə yönəlmiş fəaliyyəti Azərbaycanla Avropa Şurasının yaxınlaşması prosesinə zəruri impulslar verdi. 1994-cü ilin may ayında Ermənistan—Azərbaycan münaqişəsində atəşkəs əldə edilməsi Avropa Şurası ilə əməkdaşlıq üçün yeni üfüqlər açdı. Ötən illər ərzində Azərbaycanda demokratik dəyərlərin bərqərar və inkişaf etdirilməsi, insan hüquqlarının və əsas azadlıqlarının təmin olunması sahəsində nəzərəçarpan nailiyyətlər qazanılmışdır. Azərbaycan cəmiyyətinin irəliyə doğru 33 inkişafının bünövrəsini 1995-ci ildə referendum yolu ilə qəbul edilən, insan hüquq və azadlıqlarını özündə əks etdirmək baxımından ən yüksək norma və standartlara cavab verən Azərbaycanın ilk Konstitusiyası qoymuşdur. Belə ki, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 12-ci maddəsinə əsasən, insan və vətəndaş hüquqlarının və azadlıqlarının təmin edilməsi dövlətin ali məqsədi kimi göstərilir. Konstitusiyada təsbit edilmiş prinsipləri və dəyərləri həyata keçirmək məqsədilə ölkədə genişmiqyaslı islahatlara başlanılır. Bu mərhələnin tarixi hadisələrinin xronoloji ardıcıllığına diqqət yetirdikdə Avropa Şurası ilə Azərbaycan arasında daha sıx və intensiv əməkdaşlığın qurulması açıq-aşkar hiss olunur. 1993-cü ilin oktyabr ayında ermənilər tərəfindən əldə edilmiş atəşkəsin pozulması ilə əlaqədar Avropa Şurası 9 noyabr 1993-cü ildə Dağlıq Qarabağa dair verdiyi bəyanatda deyilirdi: "Avropa Şurası 1993-cü il oktyabrın 24-də Dağlıq Qarabağ bölgəsində atəşkəs haqqında sazişin pozulmasını pisləyir və bu yaxınlarda işğal olunmuş ərazilərdən bütün qüvvələri çıxarmağa çağırır. Avropa Şurası, ATƏM-in prinsiplərinə uyğun olaraq, Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünə və suverenliyinə əhəmiyyət verdiyini təsdiqləyir. Avropa Şurası silahlı toqquşmalardan qaçmaqla canını qurtaran on minlərlə mülki şəxsin taleyindən xüsusilə narahatdır. Həmin qaçqınların qəbulu və müdafiə edilməsi beynəlxalq birliyin üstün vəzifələrindən olmalıdır. Bundan əlavə, bu qaçqınların olması münaqişənin beynəlxalq miqyas alması təhlükəsini artırır və bütün regionun sabitliyi üçün qorxu törədir. Avropa Şurası zərər çəkmiş əhaliyə bundan sonra da humanitar yardım göstərəcəkdir. Bununla əlaqədar o, regionun bütün dövlətlərini yardımın çatdırılmasına kömək etməyə çağırır. Avropa Şurası Ermənistan—Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsini möhkəm siyasi vasitələrlə aradan qaldırmaq yolları axtarmaq məqsədilə ATƏM-in Minsk qrupunun göstərdiyi səyləri bütünlüklə dəstəklədiyini bir daha təsdiq edir. O, münaqişədə iştirak edən tərəfləri 1993-cü il oktyabrın 24-də pozulmuş atəşkəs vəziyyətini bərpa etməyə çağırır". Ekspertlərin aprel səfərindən sonra Avropa Şurası Parlament Assambleyasının Komissiyası Qarabağ münaqişəsinə dair müzakirələr və birbaşa görüşlər keçirilməsinə dair təşəbbüslə çıxış etdi, lakin görüşün keçirilməsinə dair ilk təşəbbüs baş tutmadı. Belə ki, 1994-cü il yanvarın 24-28-də Strasburqda D.Atkinsonun sədrliyi ilə komissiyanın görüşündə Azərbaycan nümayəndə heyəti iştirakdan imtina etdi, çünki görüşə — Strasburq şəhərinə Ermənistan nümayəndələri ilə yanaşı, tərəf müqabili kimi Dağlıq Qarabağ ermənilərinin də nümayəndələri dəvət olunmuşdular. Azərbaycan tərəfinin görüşdən imtina etməsinə baxmayaraq, Avropa Şurası Komissiyası görüş keçirilməsinə nail oldu. 1994-cü il iyul ayının 4-dən 11-dək Strasburqda, Avropa Şurasının qərargah-mənzilində Avropa Şurası Parlament Assambleyasının qeyri-üzv ölkələr üzrə komissiyasının iclası keçirildi. İclasda Ermənistan və Azərbaycan parlament nümayəndələri, həmçinin Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsinin erməni və Yüklə 1,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|