Azərbaycan və avropa şurasi
Yüklə 1,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
38 mübadiləsinin aparılması, əlaqələrə konkret məzmun verilməsi üçün həmin ölkəyə yüksək səviyyəli səfərlər təşkil edilir. "Xüsusi dəvət olunmuş" statusunu əldə etdikdən sonra məruzəçilərin səfərləri daha da intensivləşir və maraqlı dövlətə ünvanlanmış "sorğu vərəqi" ilə nəzarət olunur. Bu sorğu vərəqinə cavablar məruzəçilər tərəfindən rəy layihəsinin hazırlanmasında önəmli rol oynayır və təklif olunan öhdəliklər sırasında öz əksini tapır. 1996-cı il iyulun 12-14-də Avropa Şurası Nazirlər Komitəsinin sədri, Estoniya Respublikasının xarici işlər naziri S.Kallas və Avropa Şurasının Baş katibi D.Tarşisin başçılıq etdiyi missiya səfər zamanı Azərbaycanın, demək olar ki, bütün hökumət üzvləri, habelə respublika Prezidenti Heydər Əliyevlə danışıqlar apardılar. Danışıqlar nəticəsində Şura üzvləri Azərbaycandakı demokratik islahatlar proseslərinin dönməzliyini müşahidə etdiklərini bildirdilər. Bu da, Avropa Şurası ilə Azərbaycan arasındakı əlaqələrin gələcək inkişafına müsbət təsir göstərdi. Bütövlükdə isə nümayəndə heyətinin səfəri Azərbaycan ilə Avropa Şurası arasında əməkdaşlıq əlaqələrini yeni səviyyəyə qaldırdı, ölkəmizin bu təşkilata tam hüquqlu üzvlərdən olması üçün perspektivlərini gücləndirdi. Ümummilli lider Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan diplomatiyasının məqsədyönlü fəaliyyəti nəticəsində ölkəmizdə baş verən proseslər, qarşılaşdığımız problemlər, Qarabağ münaqişəsi ilə əlaqədar Azərbaycanın mövqeyi, respublikamızda sosial həyat şəraitinin, əhalinin sosial rifahının aşağı səviyyəsi, bütövlükdə regionda vəziyyət Avropa Şurasının diqqətini daha çox çəkməyə başlayır. 1997-ci ilin yanvar ayında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Sədri M.Ələsgərovun başçılıq etdiyi nümayəndə heyətinin iştirakı ilə Avropa Şurası Parlament Assambleyasının Qafqaz problemlərinə dair seminarı keçirilir. Daha sonra Cənubi Qafqaz respublikalarına göndərilmiş komissiyaların məlumatları əsasında aprel ayında regionda vəziyyətə dair müzakirələr keçirilir. Avropa Şurasının nümayəndəsi J.Setlenjin hazırladığı hesabat əsasında Avropa Şurasının Parlament Assambleyası elə həmin gün "Zaqafqaziya münaqişələrinə dair" 1119 saylı qətnamə qəbul edir. On bir bənddən ibarət qətnamədə regionun başlıca təhlükə ocaqları olan Abxaziya və Dağlıq Qarabağ münaqişələrinin həlli yollarından bəhs olunur və qeyd edilir ki, "xüsusi dəvət olunmuş" statusu almış hər üç Qafqaz respublikası yalnız münaqişə nizamlandıqdan sonra Avropa Şurasının daimi üzvləri sırasına qəbul edilə bilərlər. Qətnamə hər iki münaqişənin nizamlanması üçün çıxış nöqtəsi kimi 1975-ci il Helsinki Yekun Aktının və 1990-cı il Paris Xartiyasının prinsiplərindən irəli gələn aşağıdakı müddəaların əsas götürülməsini irəli sürürdü: sərhədlərin toxunulmazlığı; regionun bütün xalqları üçün, əsasən, çoxmillətli sülhyaratma qüvvələri tərəfindən dəstəklənən təminatlı təhlükəsizlik; 39 cəlb olunmuş bütün tərəflərin Abxaziyaya və Dağlıq Qarabağa geniş muxtariyyət statusu verilməsi barədə razılaşması; qaçqınların və köçkünlərin geri qayıtmaq hüququ və insan hüquqlarına hörmət əsasında onların yenidən inteqrasiyası. Qətnamənin 9 və 10-cu bəndləri bilavasitə Ermənistan — Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı idi. 9-cu bənddə deyilirdi ki, Avropa Şurasının Parlament Assambleyası Ermənistan və Azərbaycanın parlament üzvləri arasında davam edən dialoqu, xüsusilə Avropa Şurasına üzv olmayan Avropa ölkələri ilə əlaqələr komitəsinin təşkil etdiyi 1996-cı il yanvarın 26-da Strasburqda keçirilmiş Cənubi Qafqazda münaqişələrə dair seminarı alqışlayır, habelə ATƏT-in Minsk qrupunun yenidən fəaliyyətə başlamasını, danışıqların dəstəkləndiyini bildirirdi. Qətnamənin X bəndində münaqişənin siyasi yollarla nizamlanmasının vacibliyi əks olunmuşdu. Burada işğal olunmuş Azərbaycan ərazilərinin azad edilməsi, qaçqın və köçkünlərin geri qaytarılması, Dağlıq Qarabağın hüquqi statusunun müəyyənləşdirilməsi kimi məsələlərin dinc vasitələrlə həlli öz əksini tapmışdı. Cənubi Qafqazda gedən inteqrasiya prosesləri, "Qafqaz evi" ideyasının inkişaf yolları haqqında kifayət qədər məlumata malik olan Avropa Şurasının Parlament Assambleyası qətnamənin II bəndində gələcəkdə Cənubi Qafqaz Dövlətləri Birliyi və Parlament Assambleyasının yaradılmasını arzu etdiyini bildirmişdi. Qətnamənin əhəmiyyətindən bəhs edən dövlət başçısı Heydər Əliyev 1997-ci il oktyabrın 11-də Strasburqda Avropa Şurasının üzvü olan ölkələrin dövlət və hökumət başçılarının zirvə toplantısındakı çıxışında xüsusi olaraq qeyd edirdi ki, 1119 (1997) saylı Qətnamədə Azərbaycan dövlətinin ərazi bütövlüyü, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin aradan qaldırılmasına dair Lissabon zirvə görüşünün prinsipləri təsdiq edilmişdir. Bu sənədlər hamı tərəfindən qəbul edilmiş beynəlxalq hüquq normaları əsasında sülhə nail olmaq üçün yaxşı zəmindir. Bununla belə, Avropa Şurası da, başqa beynəlxalq təşkilatlar kimi, münaqişəyə tarazlıq prizmasından yanaşır, təcavüzkarla təcavüzün qurbanlarını bir-birindən ayırmır, sülh danışıqlarına dair dünya dövlətlərinin və beynəlxalq təşkilatların çağırışlarına qoşulmaqla öz fəaliyyətini bitmiş hesab edirdi. Halbuki Parlament Assambleyasının 1994-cü il 10 noyabr tarixli 1047 saylı Qətnaməsində Avropa Şurası Ermənistanı müdafiə etdiyini dolayısı ilə bildirərək Türkiyəni və Azərbaycanı Ermənistanın blokadasını ləğv etməyə çağırırdı. 1988-ci ildən başlayaraq bölgədə genişlənən döyüş əməliyyatlarından narahatlığını bildirən Avropa Şurası öz qətnamə və qərarlarında Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddialarına münasibət bildirmədən, münaqişənin mahiyyətinə aydınlıq gətirmədən mücərrəd sülhə çağırırdı ki, bunun da mənasızlığı göz önündə idi. Yüklə 1,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|