Azərbaycan xalqinin maddi VƏ MƏNƏVİ MƏDƏNİYYƏTİNİn qəDİm köKLƏRİ
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
63 “Eb-ev, ab-oba, eş-eşik, ed-get, zaqqin-yaxın, qulşe-gülüş, me-mən, qaş- quş, deş-deşik, uş-üç.” Ekranda yenidən Elməddin Əlibəyzadə görünür.Ekranın alt tərəfində onun adı,soy adı və elmi dərəcəsi yazılır.O deyir: “Hazırda elmi ədəbiyyatda çox-çox qədim və Şumerdən əzəli olan Kür- Araz mədəniyyətindən söz açılır.Kür-Araz mədəniyyəti,onun daha qədimliyi, inkişafı.əhatə dairəsi barədə tədqiqatlar aparılır,fikir və mülahizələr söylənilir. Azərbaycanın Kürlə Araz qoynuna sığınmış Qarabağında,bu ana torpağın dağlı - düzənli yerlərində miladdan öncə çox qədim mədəniyyətin nişanələri olan çoxsaylı kurqanlar məhz bu mədəniyyətin canlı yadigarları deyilmi?Bunlar bizim şumer- türk əcdadlarımızın məskəni,ocaqlarıdır.” Ekranda yazılır: “...Şumer dili ilə türk dillərinin tarixi əlaqəsinin mahiyyətini daha aydın duymaq üçün ilk növbədə bu dilləri müqayisə etmək və onları yaxınlaşdıran fonetik,leksik, və qrammatik eyniyyətlər bir tərəfdən Şumer dilinin genetik mənşəyini daha obyektiv şəkildə öyrənməyə şərait yaradırsa,digər tərəfdən də türk dillərinə məxsus sözləin tərkibində daşlaşmış bəzi köklərin arxetiplərini bərpa etməyə tutarlaı əsas verir. Aydın Məmmədov” Ekranda Aydın Məmmədovun şəkli görünür. Diktor mətni: “Görkəmli Azərbaycan dilçisi,mərhum Aydın Məmmədov özünün “Şumer- Türk leksik paralelləri” adlı məqaləsində dillərin yaxınlıq səviyyəsini müəyyənləşdirməkdə leksik qatın əvəzsiz rol oynadığını nəzərə alaraq, şumer dili ilə türk dillərinin genetik bağlılığını sübut edən 120 leksik paraleli misal gətirmişdir.Məsələn...” Ekrandakı təsviri aşağıdakı yazılar əvəz edir: Şumercə Türkcə -------------------------------------------- UZU OZAN UD ÖD (zaman) UŞ US, HUŞ (ağıl) UŞ UŞAQ İZİ İSTİ ARA ARA (orta) KAŞ QAÇ(maq) 64 AŞTAR AÇAR E DE UMA UMMAQ DURU DURU BAR BARDAQ PA BAĞIR(maq) PA BAĞ(lamaq) SA SÖZ DE DEMƏK BE BƏY BADARA BAYRAQ SA SAĞ SAA SAP (kəndir) QUM QUM SU SU Mİ MƏMƏŞ --------------------------------------------------- Diktor ekranda yazılanları oxuyaraq təkrar edir. Ekranda yenidən Aydın Məmmədovun şəkli görünür. Diktor mətni: “Maraqlıdırki,Aydın Məmmədovun müqayisəyə çəkdiyi sözlərin, bir neçəsi istisna olmaqla, heç biri Oljas Süleymenovun 60 sözü ilə üst-üstə düşmür.Yəni bu halda tamam başqa sözlər müqayisəyə çəkilmişdir.Bu deyilənlərlə kifayətlənməyən alim “Türk dillərində ilkin köklərin bərpasının nəzəri məsələləri” adlı digər məqaləsində müqayisələrdə daha da dərinə getmiş,bu dəfə ayrı-ayrı türk ləhcə və şivələrində rast gəlinən sözləri deyil,ümumtürk mahiyyəti daşıyan sözləri bütün semantik yuvalarına görə müqayisə etmiş və hər iki dilin genetik qohumluğunu təkzibolunmaz bir şəkildə ortaya qoymuşdur. Daha sonra prototürklərin,yəni əcdad türklərin Ön Asiyada təşəkkül tapdığı və oradan Avrasiyanın geniş ərazilərinə yayıldığı fikrini ifadə edən alim Azərbaycanın da həmin təşəkkül zonası ilə bağlı olduğunu qeyd etmişdir.” Ekranda mixi yazıların olduğu lövhə təsvirləri görüntülənir. Diktor mətni: Şumer-türk paralellərinin və bu paralellər əsasında genetik qohumluq əlaqələrinin üzə çıxarılması sahəsində professor Tofiq Hacıyevin əməyi də yüksək qiymətləndirilməlidir.İstər fonetika,istər leksika,istər morfologiya və istərsə də sintaktik quruluş baxımından böyük maraq doğuran paralelləri üzə çıxaran alim müqayisə edilən dil materiallarının fonetik qanunauyğunluqları barədə deyir...” Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|