Azərbaycan xalqının ümummilli lideri
Yüklə 4,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
84
etməyə çalışır, müdrik siyasət yürüdür, ağsaqqallığını göstərirdi. Xalqının, dövlətinin, torpağının naminə yüz ölçür, bir biçir. İşğalçılarla dil tapır, vətənini qətl və qarətlərdən sovuşdurmağı bacarırdı. O təkcə xarici düşmənlərlə deyil, daxildə də dövlətinin möhkəmlənməsini təmin etmək məqsədilə barışdırıcı mövqe tutur, əmin- amanlığı, sabitliyi qorumağa çalışırdı (11). 1387-ci ildə Əmir Teymurun ordusu Azərbaycana daxil olarkən Şirvanşah I İbrahim real vəziyyətin çətinliyini düzgün qiymətləndirərək Teymurla danışıqlar aparır, onun qəlbinə yol tapır. Teymurun görüşünə gedən I İbrahim özüylə qiymətli hədiyyələr aparır. Rəvayətə görə hədiyyələrin hamısı doqquz olduğu halda, bir hədiyyə səkkiz olur. Teymur səbəbini soruşur. I İbrahim cavabında: "Böyük hökmdar, biri də sizin qarşınızdadır" - deyir. Bu müdrik kəlamı, ağsaqqal düşüncəsilə Şirvanşah ölkəsini Teymurun yenilməz ordusunun hücumlarından xilas edir. Bununla Teymurla dostluq əlaqələri yaradır[12]. Beləcə I İbrahim qılınc-qalxanla, savaşıb vuruşmaqla, yeri gələndə isə sözlə, incə diplomatik gediş və tədbirlərlə əmin-amanlıq yaratmağa nail olmuşdur. Budur ağsaqqallıq, budur müdriklik səlahiyyəti. Xalqımızın əsrlərcə yaratdığı bir sıra məhəbbət və qəhrəmanlıq dastanları ənənəvi zənginliyi, qayəsi, siqləti, tərbiyəvi əhəmiyyəti və təsir gücü ilə bir-birindən fərqlənir. Bu dastanların hər birində ağsaqqallıq və ağbirçəklik institutunun izləri, arzu və əməlləri bu və ya digər çalarlarla özünü büruzə verməkdədir . Bu dastanların arasında problemlə bağlı mətləblər "Koroğlu" eposunda daha geniş
və daha qabarıq şəkildə özünü göstərir. XVII əsrin məhsulu olan "Koroğlu" dastanı ilk öncə qəhrəmanlıq dastanı, həm də
məktəbimizdir. İnsanlığın, kişiliyin, mərdliyin, mübarizliyin, ağsaqqallığın rəmzidir, nəsillərə əvəzsiz nümunədir. Xalqımızın yaratdığı tarixi həqiqətlərdən yoğurulub yapılan, əfsanələşən "Koroğlu" dastanı, Qafqaz, Yaxın Şərq və Mərkəzi Asiyanın xalq yaradıcılığına da təsir göstərmişdir. Deməli, "Koroğlu" daha geniş arealda türk dünyasında yaşayan çoxsaylı xalqların ağsaqqalı, uzaqgörəni, tədbir tökəni olmuşdur[13]. Cəlalilər hərəkatının başçısı Koroğlu, qeyrəti, cəsarəti və hünərilə zalımlara, zülmkarlara qarşı barışmaz mübarizə aparmış, xanlara, paşalara qənim kəsilmişdir. Həyata baxışı, alicənablığı, qəlb genişliyi, sadə və səmimiliyi onun şöhrətini artırmış, xalqın sevimlisinə çevirmişdir. Qoç Koroğlunun təbiətində bir yumşaqlıq, canıyananlıq vardı. Sözü bütöv idi, əhdinə-ilqarına sadiq idi. El aşığı, el məclisləri yaraşığıydı. Saz sazlayan, boy boylayan, hikmət söyləyəndi. İnsanları öz ətrafına toplayıb birlik yaradan, yoxsullara havadarlıq edən haqq-ədalət carçısı kimi çıxış etmişdir. Milli qəhrəman, el ağsaqqalı, uzaqgörən kimi. Çənlibel Koroğlunun məskəni, alınmaz qalası, basılmaz eliydi. O həmişə məsləhət verən, həm də söz eşidən, məsləhət dinləyən, dəlilərinin, ağbirçək Nigar xanımın fikirlərini öyrənən, düzgün qərar çıxarandı. Koroğlu yeddi min yeddi yüz 85
yetmiş yeddi dəlinin məsləkdaşı, havadarı, arxası idi. Bu igidlər isə Koroğlunun vuran qolu, döyünən ürəyi, arzusunu çin eləyənləriydi. Bu birlik, bu qarşılıqlı anlaşma yenilməzliyin, məğlubedilməzliyin rəmzi olmuşdur. Buradan doğurdu Koroğlu müdrikliyi, Koroğlu ağsaqqallığı, Koroğlu mərdliyi, mübarizliyi. Heç şübhəsiz, bu birliyin, əzmkarlığın qorunub-saxlanmasında Nigar xanımın analığı, ağbirçəkliyi və düzgün məsləhəti də böyük rol oynamışdır. Koroğluyam savaşanda, İgid dəlilər başımda, Nigar əyləşə qarşımda, Keçən cavan çağım ola! Mərdliyin, mübarizliyin rəmzi olan "Koroğlu həm də el ağsaqqalıdır. Çənlibeldə hər şey onun məsləhəti ilə olur. Bu da Koroğlunun sərkərdəliyindən, böyüklüyündən, ağsaqqallığından irəli gəlir. Koroğlu özünü ağsaqqal kimi göstərməyə çalışmır, ancaq hamı ona ağsaqqal kimi baxır. Koroğlu yoldaşlarının, məsləkdaşlarının da məsləhətlərinə qulaq asır"[14]. Koroğlu söz savaşında da döyüş savaşında olduğu kimi qəhrəmanlıq göstərmiş, qələbələr qazanmışdır. Koroğlu döyüş ərəfəsində, çoxsaylı düşmən ordusu ilə üzləşəndə dəlilərini sazla, sözlə ruhlandırır, onların qəlbində qələbəyə inam əzmini şölələndirirdi. Səf-səf düzülün, hay deyəndə, huy deyəndə qoşa gəlin - deyir. Hamı hazır, hamı əmrə müntəzir. Bu dəm Koroğlu bir dəli nərə çəkir, hünər qılıncını oynadır[15]. Hoydu dəlilərim, hoydu, Yeriyin meydan üstünə! Havadakı şahin kimi, Tökülün al-qan üstünə!
Misri qılınclar işləsin, Kimi tənab qılınclasın, Kiminiz düşmən üstünə[15]. Koroğlu ömrünün qürub, ixtiyar çağında da yenilməzliyini, ağsaqqallığını göstərir, müdrik qərar çıxarır. Xotkarlara, padşahlara, paşalara, xanlara qarşı mübarizəni davam etdirir. Üzünü dəlilərinə tutur. "Nə qədər ki, onlar var, biz də varıq! Koroğludan bu sözü eşidən dəlilər nərə çəkdilər. Atlar kişnədi, qılınclar oynadı. Qırat iki dal ayağının üstə qalxıb qızmış pələng kimi elə bir şeyhə çəkdi ki, dağ-daşlar titrədi... Hamı bir yerdən Çənlibelə qalxmağa başladılar"[15]. Mərd dayanar, namərd qaçar, Meydan gumbur-gumburlanı Düşmən gumbur-gumburlanı. Aşıq sənətinin tarixi xalqımızın tarixi qədər qədim olub, minilliklərdən xəbər verir. Saz-söz sənətinin sahibi aşıqlar zaman-zaman qoşmaqla, oxumaqla, çalmaqla,
Yüklə 4,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|