Azərbaycanda Azad Sözə Basqı Davam Edir
Yüklə 280,68 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qısa Xülasə: Seçkiqabağı təqib kampaniyası
- Fəsil 1: Jurnalistlərə qarşı zorakılıq, şantaj və təzyiq
- Rafiq Tağı
- Emin Hüseynov
2013-cü ilin Birinci Rübünü Əhatə Edən İfadə Azadlığı Hesabatı
Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutu 6 Media qurumlarına sahiblik strukturunda şəffaflıq təmin olunsun.
qaydada bölüşdürülməsini təmin edən müstəqil nəzarət orqanı yaradılsın.
RATİ media təşkilatlarını qabaqlayıcı tədbirlər görməklə, habelə tibbi xərcləri qarşılamaq üçün yardım göstərməklə öz fiziki təzyiqə məruz qala biləcək əməkdaşlarına lazımi qayğı göstərməyə çağırır. RATİ jurnalistlərə və media nümayəndələrinə peşə etikasına əməl etməyi, şəxsi təhlükəsizliklə bağlı hər hansı təhlükə yarandıqda isə RATİ-nin qaynar xəttinə (+99412 408 75 30, +99450 398 48 38 və ya +99 455 398 48 38), digər vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarına, mətbuata, xarici və beynəlxalq diplomatik nümayəndəliklərə dərhal məlumat verməyi tövsiyə edir. Son olaraq, RATİ beynəlxalq ictimaiyyəti Azərbaycanda ifadə azadlığı ilə bağlı vəziyyətə biganə yanaşmamağa çağırır. RATİ beynəlxalq ictimaiyyəti aşağıdakı tövsiyələrə diqqət yetirməyə çağırır:
İkitərəfli və çoxtərəfli müstəvidə bütün imkanlardan istifadə edilməklə, Azərbaycan hökumətindən ifadə azadlığı və insan hüquqları ilə bağlı üzərinə götürdüyü öhdəliklərini sözdə deyil, əməli şəkildə yerinə yetirməsi tələb olunsun.
Azərbaycan hökuməti və hüquq-mühafizə orqanları jurnalistlərə qarşı zorakılıq əməllərinə görə cəzasızlığa son qoyulmasına, bütün cinayət işlərinin lazımi şəkildə araşdırılmasına və cavabdeh şəxslərin hüquqi məsuliyyətə cəlb olunmasına çağırılsın.
Azərbaycan hökuməti ifadə azadlığı hüququnu həyata keçirmələri ilə bağlı olaraq tutulmuş və ya həbs olunmuş jurnalistlərin, bloqçuların və hüquq müdafiəçilərinin dərhal azad olunmasına çağırılsın.
2013-cü ilin Birinci Rübünü Əhatə Edən İfadə Azadlığı Hesabatı
Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutu 7
Qısa Xülasə: Seçkiqabağı təqib kampaniyası
2013-cü ilin birinci rübündə, Oktyabrda keçiriləcək prezident seçkiləri ərəfəsində, hökumət tənqidçi jurnalistləri, bloqçuları, hüquq müdafiəçilərini, siyasi fəalları və QHT-ləri susdurmaq və nüfuzdan salmaq üçün misli görünməmiş təzyiqlərə əl atdı.
Ölkədə ifadə azadlığının onsuz da narahatlıq doğuran durumu Prezident Administrasiyası rəhbəri Ramiz Mehdiyevin dövlət mediasına verdiyi müsahibəsində xarici donorları Azərbaycan QHT-lərini "qanunsuz" maliyyələşdirməkdə ittiham etməsi ilə daha da pisləşdi.
RATI hesab edir ki, bu çıxış və son zamanlar baş verən digər narahat edici məqamlar hökumətin “ölkədə sabitliyi pozmağa çalışan xarici qüvvələrlə əlbir fəaliyyətdə” ittiham etdiyi müstəqil QHT-lərə qarşı daha sərt addımlar atacağının göstəricisidir. Ramiz Mehdiyevin QHT-lər əleyhinə bu “tarixi” çıxışı Qərbə və rejimin daxili opponentlərinə qarşı ədavəti daha da gücləndirdi.
Mehdiyevin məlum çıxışının ardınca prezident “QHT haqqında Qanun”a QHT-lərin maliyyə fəaliyyətini ciddi şəkildə nəzarət etmək imkanı verən reqressiv dəyişiklikləri imzaladı. Bu dəyişikliklər hökumətə fəaliyyətini bəyənmədiyi QHT-ləri sıxışdırmaq və hətta bağlamaq imkanı yaradır.
2013-cü ilin birinci rübündə müstəqil və müxalif qruplara qarşı müxtəlif qarayaxma metodlarından istifadə olunmaqla sərt kampaniya aparılıb. Ayrı-ayrı tənqidçi şəxslər ağır və mütəşəkkil cinayətlərdə ittiham olunmuş, barələrində dövlət nəzarətində olan media şəbəkəsindən istifadə olunmaqla yanlış məlumat yayılmışdır.
Rejim siyasiləşdirilmiş və korrupsiyaya uğramış məhkəmə sistemindən istifadə etməklə, hakimiyyət tərəfindən törədilən qanun pozuntuları barədə yüksək səslə danışmağa cəsarət edən azsaylı müstəqil jurnalistləri və media qurumlarını cinayət və diffamasiya ittihamları ilə təqib edir.
Ötən ilin noyabrında Bakıda keçirilmiş İnternet İdarəçilik Forumundan sonrakı dövrdə ölkədə internet azadlığının durumu da pisləşib. Onlayn medianın sürətlə inkişaf etdiyi və ölkə əhalisinin üçdə bir hissəsinin internetdən istifadə etdiyi bir vaxtda hökumət sosial şəbəkələrdən istifadəni tənzimləmək səylərini daha da gücləndirib. Paralel olaraq kəşfiyyat orqanlarında vətəndaşların onlayn fəaliyyətinə ciddi nəzarət olunur- bir çox halda Facebook sosial şəbəkəsində yazdıqları yazılara görə fəallar təqib və həbs olunublar.
2013-cü ilin Birinci Rübünü Əhatə Edən İfadə Azadlığı Hesabatı
Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutu 8
təzyiq Azərbaycanda ifadə azadlığına əsas maneələrdən biri jurnalistlərə və media nümayəndələrinə qarşı zorakılıq hallarının intensivliyi və bu əməlləri törədən şəxslərə qarşı cəzasızlığın hökm sürməsidir. Başqa sözlə desək, Azərbaycanda “cəzasızlıq böhranı” yaşanmaqdadır.
Hüquqları ciddi şəkildə pozulmuş jurnalistlər və media nümayəndələri üçün ədalətin təmin olunması və günahkarlın məsuliyyətə cəlb olunması demək olar ki, qeyri-mümkün bir hala çevrilib. Bu cür cəzasızlıq mühitinin hakim olması ölkədə özünü-senzuranın geniş vüsət almasına səbəb olmuşdur. Jurnalistlərin çoxu “tabu” hesab olunan müəyyən mövzularda, məsələn korrupsiya və ya prezident ailəsinin biznes maraqları barədə yazmaqdan çəkinirlər.
Oktyabrda keçiriləcək prezident seçkiləri ərəfəsində, hökumət tənqidçi jurnalistləri, bloqçuları, hüquq müdafiəçilərini, siyasi fəalları və QHT-ləri susdurma və nüfuzdan salma kampaniyasını həyata keçirib. Ötən 3 ay müddətində hətta fərqləndirici jurnalist gödəkçələri geyinmələrinə rəğmən jurnalistlər mitinq və kütləvi iğtişaşlardan reportajlar hazırlayarkən polisin zorakılığına və kobud rəftarına məruz qalıblar. Öz peşə fəaliyyətini yerinə yetirən jurnalistlərlə qəsdən bu cür sərt rəftar edilməsi rejimin ifadə azadlığına dözümsüzlüyünün aşkar göstəricisidir.
Jurnalistlərə qarşı polis zorakılığı ilə bağlı edilmiş onlarla rəsmi şikayət hökumət tərəfindən cavablandırılmayıb. Jurnalistlərin peşə fəaliyyətinə müdaxilə etmiş polis işçilərindən heç biri intizam tədbiri ilə üzləşməyib. Bu əməllər Azərbaycan Konstitusiyasının 50-ci (məlumat azadlığı), İnsan Hüquqları üzrə Avropa Konvensiyasının isə 10-cu (ifadə azadlığı) maddələri ilə təmin olunan informasiya əldə etmək hüququnun pozulmasını təşkil edir. Jurnalistin peşə fəaliyyətinə mane olma ən azı Cinayət Məcəlləsinin 163-cü maddəsi ilə cinayət məsuliyyəti yaradır.
Hakim rejimin maraq dairəsinə aid məsələləri araşdıran jurnalistlərin susdurulması vasitəsi kimi onların qətllərinin, onlara qarşı fiziki və mənəvi təzyiqlərin cəzasız qalmasına görə rejim özü məsuliyyət daşıyır.
Martın 2-də Azərbaycanda və dünyanın bir çox yerində jurnalistlər 2005-ci ildə yaşadığı binanın qarşısında odlu silahla qətlə yetirilmiş “Monitor” jurnalının baş redaktoru Elmar Hüseynovun hələ də üstü açılmamış qətlinin səkkiz illiyini qeyd edib. Elmarın ölümü ilə Azərbaycan xalqı həqiqəti cəsarətlə yazan bir jurnalistini itirdi. Elmarın jurnalist fəaliyyəti və qətli media mənsublarına araşdırmaçı jurnalistikanın nə qədər cəsarət tələb etdiyini və bu işdə jurnalistin hansı risklərlə üzləşə biləcəyini göstərdi.
E.Hüseynovun qətlindən bəri Azərbaycanda 2011-ci ilin noyabrında tanınmış yazıçı-jurnalist Rafiq Tağının da qətli daxil olmaqla jurnalistlərə qarşı 200-dən zorakılıq hadisəsi baş verib. 2013-cü ilin ilk üç ayında jurnalistlərə qarşı 15-i peşə fəaliyyətini yerinə yetirərkən olmaqla 16 fiziki təzyiq faktı qeydə alınıb. Bundan başqa, hökumət tərəfindən jurnalistlərə təzyiqlərin və onların işinə digər formada müdaxilələrin baş verməsi ilə bağlı bir çox məlumatlar yayılmışdır.
Jurnalistlərin məruz qaldığı aşağıda qeyd olunmuş hücum faktları, ümumiyyətlə, Elmar Hüseynovun qətlindən bəri jurnalistlərə qarşı cinayət əməllərinin demək olar ki heç biri hökumət tərəfindən lazımınca araşdırmamış və əsl günahkarlar cəzalandırılmamışdır. Bu isə media ictimaiyyəti arasında qorxu hissinin, tənqidi fikirləri zor tətbiq etməklə boğmaq niyyətində olan şəxslər üçün isə cəzasızlıq mühitinin yaranmasına gətirib çıxarmışdır.
Yanvarın 12-də Bakının mərkəzində əsgər ölümlərinə son tələbi ilə keçirilmiş icazəsiz etiraz aksiyası hökumət tərəfindən zor tətbiq edilməklə dağıdıldı. Aksiyada təxminən 10-dək jurnalist, əyinlərindəki “Press” gödəkçələri və kameraları ilə fərqlənmələrinə baxmayaraq, polisin təzyiq və zorakılığı ilə üzləşiblər. RATİ sədri Emin Hüseynov da aksiya zamanı xəsarət alanlar arasında idi. Polis tərəfindən qəsdən itələnən Hüseynov yerə yıxılmış, başı arxada olan iri daş parçasına dəymiş və kiçik beyin silkələnməsi xəsarəti almışdı. Hadisə anbaan videokameraların lentinə alınmışdır.
Yüklə 280,68 Kb. Dostları ilə paylaş:
|