Azərbaycanda siyasi partiyalar: seçKİDƏN seçKİYƏ

AZƏRBAYCANDA SİYASİ PARTİYALAR: SEÇKİDƏN SEÇKİYƏ
114
Müsahibin vəzifəsi: sədr müavini
İdeologiyasının  əsasında  dövlətçilik  və  vətənpərvərlik 
ideyaları dayanır. Eyni zamanda, partiya millətçilik ideolo-
giyasını da təməl dəyər kimi ortaya qoyur. Siyasi sistemdə 
sağ-mərkəzçi mövqedə durur. Üzvlərinin sayı, 2009-cu ilin 
məlumatına görə, 20 000 nəfərdir. Partiyada üzvlük haqqı 
könüllülük  prinsipi  ilə  qurulmuşdur.  Büdcəsi  (2010-cu  ilin 
mart ayı üçün) 1000 AZN-dir. Partiyanın rayon və şəhərlərdə 
60 qərargahı var. Partiya 2010-cu ilə qədər 5 qurultay keçir-
mişdir. Qurultayları hər 5 ildən bir (son qurultayda 350 nəfər 
iştirak edib) 1/50-ə nisbətində kvota ilə həyata keçirilir. Par-
tiyada  seçkili  orqanlar  sədr,  Ali  Məclis,  Nəzarət-Təftiş  Ko-
missiyası, Mərkəzi Şura və rayon təşkilatlarının sədrləridir. 
Partiyanın üzvlüyündə gənclər 30%-lə kifayət qədər böyük 
saya sahibdirlər. Eyni zamanda, qadınlar partiya üzvlərinin 
17%-ni  təşkil  edirlər  (sədr  müavinlərindən  biri  qadındır). 
Son bir ildə partiyaya 200-ə qədər yeni üzvün qəbul edildiyi 
vurğulanır. Qeyd edək ki, ictimaiyyətlə əlaqələrdə partiyanı 
təmsil edən deputatlar xüsusi fəallığı ilə seçilir. Eyni zaman-
da, partiyanın internet səhifəsi də hazırlanmaqdadır. 
Partiya  sonuncu  prezident  seçkilərində  müşahidəçi 
qismində  çıxış  etmiş,  namizəd  İlham  Əliyevin  mövqeyi-
ni  dəstəkləmişdir.  Sonuncu  parlament  seçkilərində  14 
namizədlə (parlamentə 2 nəfər seçilmişdir) iştirak etmişdir. 
2009-cu  ilin  bələdiyyə  seçkilərində  440  namizəddən  215 
nəfəri seçilmişdir. Parlamentə təklif edilən layihələrdə par-
tiya olaraq deyil, məhz fərd olaraq təkliflər irəli sürülməsi 
müşahidə  edilmişdir.  2010-cu  ilin  parlament  seçkilərində 
partiyanın  başlıca  məqsədi  Milli  Məclisdə  təmsil  olun-
maqdır. İddia edilən parlament yeri 2 (mövcud millət vəkili 
mandatları)  +  1-dir.  Seçkilərə  qatılacaq  namizədlərin  sayı 

---

AZƏRBAYCANDA SİYASİ PARTİYALAR: SEÇKİDƏN SEÇKİYƏ
115
30  nəfərdir.  Partiya  seçki  bloklarına  qoşulmaq  barədə 
düşünməsə də, YAP-la koordinasiyalı şəkildə seçki taktika-
sını quracağını bildirmişdir. Partiya iqtidar-müxalifət dialo-
qu istiqamətində 1999-cu ildə real addımlar atmışdır. Lakin 
bu  addımlar  öz  müsbət  nəticələrini  verməmişdir.  Partiya-
nın siyasi sistemin təkmilləşdirilməsində əsas təklifi dövlət 
dəstəyi mexanizmlərinin işlənilməsi və yeni qanunvericiliyin 
qəbul edilməsidir. 
AZADLIQ PARTİYASI
Təsis tarixi: 1995-ci il
Qeydiyyat tarixi: 12 avqust 2005-ci il 
Partiya sədri: Əhməd Oruc
Müsahibin adı: Əhməd Oruc
Müsahibin vəzifəsi: sədr
İdeologiyasının  əsasında  dövlət  millətçiliyi  dayanır.  Si-
yasi sistemdə mövqeyi mərkəzçidir. Partiya üzvlərinin sayı-
nın 4800 olduğu bildirilir. Üzvlük haqqı sərbəstdir. Büdcəsi 
qeyri-sabitdir.  Şəhər  və  rayon  təşkilatlarının  sayı  33-ə  ya-
xındır.  Partiya  indiyə  qədər  3  qurultay  keçirmişdir.  Qurul-
taylar  5  ildən  bir  keçirilir.  Qurultayda  kvota  2006-cı  ildə 
130 nəfər olmuşdur. Partiya daxilində seçkili orqanlar sədr, 
Ali Məclis, Mərkəzi İcra Aparatı və rayon sədrləridir. Parti-
ya üzvü olan gənclər 50% təşkil edir, qadınlar isə, demək 
olar  ki,  yox  səviyyəsindədir.  Yeni  qəbul  edilmiş  üzvlərin 
sayı  2009-cu  ildə  50-100  nəfər  arasında  dəyişməkdədir. 
Partiyanın  ictimaiyyətlə  əlaqə  vasitələri,  əsasən,  müxalifət 
qəzetləri  hesab  olunur.  Sonuncu  prezident  seçkilərində 
partiya  iştirak  etməyib.  Sonuncu  parlament  seçkilərində 
4  namizədlə  iştirak  edib,  lakin  seçilən  namizəd  olma-
yıb.  Sonuncu  bələdiyyə  seçkilərində  partiya  olaraq  iştirak 

---

AZƏRBAYCANDA SİYASİ PARTİYALAR: SEÇKİDƏN SEÇKİYƏ
116
edilməyib.  2010-cu  ilin  parlament  seçkilərində  partiyanın 
başlıca  məqsədi  parlamentdə  təmsil  olunmaqdır.  Seçki 
proqramının  xüsusiyyəti  isə  daha  çox  orta  təbəqənin  hü-
quqlarının  müdafiəsidir.  Seçki  bloklarında  iştiraka  müsbət 
baxılır  və  Demokratiya  Uğrunda  İttifaqla  danışıqlar  aparı-
lır.  Mövcud  resursları  partiyanın  maddi-texniki  istəklərini 
həyata keçirməyə imkan vermir. 
AZƏRBAYCAN DEMOKRAT PARTİYASI
Təsis tarixi: 26 iyun 1991-ci il
Qeydiyyat tarixi: 1999-cu il
Partiya sədri: Sərdar Cəlaloğlu
Müsahibin adı: Həsrət Rüstəmov
Müsahibin vəzifəsi: sədr müavini
İdeologiyasının  əsasında  liberal-demokratik  dəyərlər 
durur.  Proqramının  hədəfi  demokratik  cəmiyyətin  qurul-
masıdır. Siyasi sistemdə sol mövqeyi təmsil edir. Üzvlərinin 
sayının 10 000-ə yaxın olduğu bildirilir. Üzvlük haqqı mini-
mum əmək haqqının 1%-i həcmindədir. Partiyanın büdcəsi 
600-700 AZN təşkil edir. Şəhər və rayon təşkilatlarının sayı 
55-ə  bərabərdir.  Keçirilmiş  qurultaylarının  sayı  6-dır  (so-
nuncu  qurultay  2007-ci  ildə  keçirilmişdir).  Qurultayların 
keçirilmə müddəti 2 ildən bir olmaqla 1/100-ə nisbətində 
kvota ilə Təşkilat Komitəsi tərəfindən müəyyən edilir və so-
nuncu qurultayda 300 nəfərin iştirak etdiyi bildirilir. Seçkili 
orqanlar sədr, Ali Məclis, Nəzarət-Təftiş Komissiyası və ra-
yon təşkilatlarının sədrləridir. Partiyada gənclər üzvlərin 10-
15%-ni (35 yaşa qədər), qadınlar isə 5%-ni (1 qadın Siyasi 
Şuranın üzvüdür) təşkil edirlər. Yeni qəbul edilmiş üzvlərin 
sayının  (son  bir  ildə)  1000  nəfər  olduğu  qeyd  edilir.  Par-
tiyanın ictimaiyyətlə əlaqələri mütəmadi yayıldığı bildirilən 

---