117
Tut qabını, kəndir ilə bağlamış,
Boynuna salmış, əli asudə, boş.
Tutları cütcüt qoparır əlləri,
Ağzına qəndab aparır əlləri.
Ancaq, odur, üstübaşı tərtəmiz...
Boşqaba mirvari yığıb Aybəniz.
Boşqabı kimçün aparır bilsəniz!
İlk nübarı siz dadınız, ay baba,
Bağbanı bar şad eləyər şübhəsiz!
1978
QARA CÖNGƏ
Enər qara nər kimi
Dağlardan qara cöngə.
Saymazyana yeriyər,
Düşsə də qara, cöngə.
Sinəsi alatala
Quzeydəki qar kimi.
Beli də alqırmızı,
Qızıl şüalar kimi.
Yatanda köyşək çalar,
Bu ahəngə uyarsan.
Çəmənlərin ətrini
Nəfəsindən duyarsan.
1979
118
XƏLİL RZA ULUTÜRK
SEÇİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ
ARAXÇIN
Özbək şairi
Abdulla Arif
Bizə xoş gəlib,
Səfa gətirib.
Bəxşiş gətirib –
Bir cüt araxçın.
Biri atamçın,
Biri anamçın.
Bəs bacım Aysel?
Bəs dostum Günel?
Yox, ata, bunlar
Sizinçün deyil!
1980
MARALLAR DA DUZ YEYƏRMİŞ
Bəli, maral duz istəyər,
Ceyran özü sevər duzu.
Duz tabağı dolan kimi
Yalar duzu qoyunquzu.
O dağ sənin, bu dağ mənim,
Tapar duzu maral haçaq?
Duz tabağı boşaldımı,
Dada çatar buzlu bulaq.
Aslan əmi atla gedir,
O, minməmiş ancaq ata.
Sıldırımın başındadır,
Gərək yavaş addım ata.
119
Bəzən onu külək döyür,
Bəzən onu yağış, dolu.
At belində xurcuna bax,
Duzla dolu, duzla dolu.
Gah təpədən aşıb keçir,
Gah dərədən düşür yolu.
İldırıma, gürşada bax,
Sel aparır sağı, solu.
Təknələrə duz tökəcək,
Şadlanacaq maral, təkə.
Yaş duza bax, daş duza bax.
Xırdairi parçatikə...
Yağış yağır, sellər axır,
Gedir, cilov qolunda o.
Dözür qara, yağışlara
Maralların yolunda o.
1980
QIŞ GÜNÜ BAĞDA
Soyuq qış günü
Gəlmişik bağa.
Atam bel vurur
Qarlı torpağa.
Qarlı yel əsir,
Şaxta bərk kəsir.
Əlində qayçı
Atam tələsir...
120
XƏLİL RZA ULUTÜRK
SEÇİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ
Kəsir tənəyin
Qızıl zoğunu.
Saxlayır ancaq
Üç, dörd buğumu.
Tənək zoğları
Sığmır qucağa.
Apardım, atdım
Yanar ocağa.
Dəmlədim çayı,
Dedim: Ata, gəl!
Ocaq başında
Bir azca dincəl!
1980
ANA TORPAQ
Nə qədər zənginsən, ey ana torpaq,
Qoynunda nə qədər ərən, ər yatır.
Səndən aldığını sənə qaytaran
Alimlər, şairlər, igidlər yatır.
Bəlkə buna görə tufanlar qopur,
Bununçün püskürür bəlkə vulkanlar.
Çevrilib yüz qollu şəlalələrə,
Uca zirvələrdən tökülür onlar.
122
XƏLİL RZA ULUTÜRK
SEÇİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ
HEYDƏR DƏDƏ – ATATÜRK
Azadlıq allahı tək əyləşib öz yerində,
Yeringöyün nuru var peyğəmbər gözlərində.
Sadəliyi nur saçır, əzəməti dərində.
Gedir, polad çiynində
Kəpəz, Qoşqar boyda yük.
Dədə Heydər – Atatürk!
Dərin mavi gözləri sakit yanan odocaq,
Alovunda satqınlar yanacaq, kül olacaq.
Qaranlıqda işıqdır – o işığa yol açaq.
Məsləki varlığından böyükdür, min qat böyük.
Böyüklük heykəlidir Dədə Heydər – Atatürk!
Dörd tərəf qarqiyamət, sərt qış... O, güllü yazdır,
Dinc, mülayim səsi də qaynar bir ehtirasdır.
Ərzurumdan Xəzərə şığıyan Xan Arazdır.
Dalğasında dönüklər ağ köpükdür, boz köpük.
Dalğalanır nəhr tək Dədə Heydər – Atatürk!
Sədərək körpüsünə
qanadlandı bu səhər,
Üç addımda Türkiyə... Hər çınqılı bir gövhər.
Azərbaycan, Türkiyə... Daş qala – qoşa səngər.
Bütün qasırğalara birləşməklə sinə gər.
Bu birlik qarşısında düşmən tük salacaq, tük...
Qucur iki sahili Heydər Dədə – Atatürk!
Ümid korpüsü üstə dayanıbdır inamla.
Dədə Heydər – Atatürk!
1992
123
GÖYLƏRDƏN GƏLƏN KİŞİ
Şah İsmayıl Xətaiyə
Xalqın yaman günündə, qan qaraldan günündə,
Məhəbbət qıtlaşanda, sədaqət qıtlaşanda,
Hiyləgərlik, tülkülük öz həddini aşanda,
Bazarda balla şorun qiyməti bir olanda,
Məhkəmədə caniylə hakim əlbir olanda,
Alimi susduranda bir nadanın öyüdü,
Qorxaq ələ salanda qəhrəmanı, igidi,
Qara ağdan, namərdlər mərddən seçilməyəndə,
Mənliyi olmayanlar “mənəm! mənəm” deyəndə,
Namus qızıl taxtından, qeyrət gözdən düşəndə,
Odu, közü hər yetən öz önünə eşəndə,
Qızıl gülün yerində qaratikan bitəndə,
Sözün, şeirin meyarı ilimilim itəndə,
Lapdan çıxar ortaya, gəlişi möcüzəli
Şah İsmayıl Xətai, ya Məhəmməd Füzuli!
Başında ağ çalması sanki Savalan qarı,
Varlığında Vətənin iqtidarı, vüqarı.
Qılınc yaxud qələmlə zamanı silkələyər,
Xalqına, millətinə “Dur! Qalx! Ya da öl!” deyər.
“Qalx!” sözünün içində “Xalq” sözünü görənlər,
“Xalq” sözünün içində “Qalx!” sözünü görənlər,
Dərk edər, dəmirləşər, birləşər ətrafında.
Ancaq neçə ağciyər, boynu dönməyən gədə,
Gözü götürməyənlər, iman gətirməyənlər,
Başı gora əsənlər, yırtmağa tələsənlər,
Tamahının üstündə əsiməsim əsənlər,
Ziyankar cücü kimi sucaqda yaşayanlar,
Qoltuqda girlənənlər, qucaqda yaşayanlar,
“Qoyma! Məlundur!” deyə harayhəşir təpərlər,
Zəncir çeynər, tələsik od üstə su səpərlər.
Fəqət sönməz, qaralmaz xalqın, haqqın vicdanı –
Şah İsmayıl Xətai, Xiyabani, Ərani.