Azərbaycanın böyük şairi Xəlil Rzanın bizim xalqın mədəniyyətinin inkişafında böyük
Yüklə 2,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- XƏLİL RZA ULUTÜRK
156 XƏLİL RZA ULUTÜRK SEÇİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ KRASNODON QARTALLARI 1 Poemadan parçalar Qorxuram, qorxuram analarla mən Övladlar haqqında söhbət etməyə. Axır o gözlərdən göz yaşı dəndən, Mənim Annam deyə, Klavam deyə. Nə vaxtdır gəzirəm mən bu şəhəri, Ellər səxavətli, ellər mehriban. İmarət bilirəm adi evləri, Evin sahibilə görüşən zaman. Qapılar, ürəklər, süfrələr açıq, Müqəddəs sanıram bu səxavəti. Qanlar bahasına qazanılıbdır Bu azad torpağın hər bir neməti. Ancaq nə mehrülfət, nə duz, nə çörək, Nə süfrə başında mahnı söyləmək, Nə gülgün qədəhlər, nə də ki, heç kəs Mənim kədərimi dağıda bilməz. Vanya, qələm dostum, şair qardaşım, Bir yol görmədiyim yaxın yoldaşım. Ananın yanına getmişdim bu gün, Ananın bağrında dərd düyündüyün. Əl verib görüşdük, dedim: şairəm, Gəlmişəm Vanyaya bir söz qoşmağa. Kənara ataraq yorğanı bu dəm O, ağır yataqdan qalxdı ayağa. 1 1967ci ildə nəşr olunmuş bu poema II Dünya müharibəsi zamanı faşistlər tərəfindən işğal olunmuş Krasnodonda “Gənc qvardiya” adı ilə fəaliyyət göstərən müqavimət hərəkatına, rus yazışısı A.Fadeyevin eyni adlı romanında Leonid Dadışev kimi təqdim olunmuş azərbaycanlı gənc qvardiyaçı Əli Dadaşovun xatirəsinə həsr olunub (Tərtibçi).
157 Məktublar, dəftərlər, köhnə şəkillər Stolun üstünə qoyuldu birbir. Gördüm kağız tutan o zərif əllər Həmin kağız kimi titrəyir, əsir. Elə bil varağa çatmırdı gücü, Əlində bir kağız dağdan ağırdı. Gözündən süzülən damcılar acı, Dərd ürəkdə qalır, yaşlar axırdı. Divar qəzetindən kəsmişəm bunu. Vanyamın şeiridir, oxu, ay bala. Onun yazdığını yergöy tutmazdı, İtdi, tələf oldu çoxu, ay bala. Eh, Vanyam qalsaydı, nə dərdim vardı? Bəlkə Puşkin kimi şair olardı. Gözündən düşməzdi onun eynəyi, Kitabdı, dəftərdi suyuçörəyi. Ona professor deyərdi hamı, Hamı təriflərdi mənim balamı. Vanya, belə deyir haqqında anan. Özün eşitsəydin, yəqin gülərdin. Gələndə nişanə istədim ondan, Səni xatırladan bir şey dilədim. Bir kağız gətirdi, üç barmaq boyda, Tamam əziküzük, solğun, sapsarı. Bu onun xəttidir, dedi, ay bala, Aparma, qoy qalsın son yadigarı. Bunu kameradan göndərmişdi o, Necə göndərmişdi, bicliyinə bax: Köhnə qazançanın altında onu Çörəyin içilə yapışdıraraq.
158 XƏLİL RZA ULUTÜRK SEÇİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ Qorxuram, qorxuram analarla mən Övladlar haqqında söhbət etməyə. Axır o gözlərdən göz yaşı dəndən, Mənim Tonyam deyə, Dmitrim deyə. O qanlı faciə arxada qalmış, 24 bahardır, 24 qışdır. Fəqət 24 il yağan qar, yağış Dərdin atəşini soyutmamışdır. 1967 MƏN ŞƏRQƏM Azərbaycan mənə gündoğan deyir, Türklər – doğu, Farslar – xavər, Ərəblər – məşriq, Qərblilər – orient, Mən – Şərqəm! Şöhrətimdə, şanımda al günəşlə şərikəm. Budur, ovcumda günəş – göyün qızıl xırmanı, Kainatın əzəli və əbədi tanrısı. Cahanın ilk məşəli, Səmanın təndirində insanlığın çörəyi. Baxıram əynindəki ağ köynəkli səhərə, İstəyirəm qışqıram bütün planetlərə: Mən Şərqəm! Şöhrətimdə, şanımda al günəşlə şərikəm. Bütün cansızların ümidlərində, Bütün canlılarda günəş yaşayır. Bülbüllər eşq ilə nəğmə deyirsə, Köksündə bir kiçik günəş daşıyır. Bağlarda yaşıl günəş, dağlarda daş günəş var. Kömürümdə, neftimdə qara günəşlər yanar. 159 Dər o gülöyşə narı, Çək dişinə... iç onun ürəyindən süzülən qırmızı şüaları. Mənim qızıl narımda, qışda pərqu qarımda, Hər bağçamda, barımda Günəş yaşayır. O qızıl kirpikli sünbüllərə bax, Torpaqdan səmaya işıq daşıyır, Səmadan torpağa işıq daşıyır. Bəlkə buna görə dövlətliyəm mən, Bəlkə buna görə sərvətliyəm mən. Qaz bu qara torpağı, Gör Şərqin sinəsində – bəşərin arxivində nə qədər sərvət yatır, Səmərqəndin altında neçə Səmərqənd yatır. Simnarın əllərilə naxışını vurduğum, Qurduğum şəhərlərin yer altındadır çoxu. On iki min öküzün dərisinə yazdığım “Avesta”nı aç, oxu, Mən – Zərdüşt İbrahiməm, Mən atəşin sirrini bəşərə bildirmişəm. Söndürməkçin bu odu gələn yüzyüz cahangir, Peyğəmbər qiyafəli fateh – İsgəndər Kəbir, Növnöv dərdlər, azarlar, Napoleonlar, Sezarlar, Kinli papaların qanlı dişləri, Skelet kölgəli xaç yürüşləri Didsə, gəmirsə də yıxa bilmədi Köksündə yüksələn mədəniyyəti. Gəl, ölçək yaşını mədəniyyətin, Ey döşünə döyən qanlı qəsbkar! İnsan ləyaqəti, insan qüdrəti Tankların, topların nərəsində yox, Şeirin, musiqinin səsində yaşar. Şərqəm, elmin, sənətin ürəyi olmuşam mən. Qızıl taclı şahların gəlib səcdə qıldığı
160 XƏLİL RZA ULUTÜRK SEÇİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ Rudəki olmuşam mən. 60 min beytilə bir milləti saxlayan, nəhəng səltənətlərin, şahların taleyini bir adi pəhləvanın qılıncına bağlayan Firdovsi olmuşam mən! Neçə ildən sonra gör öyrənməyə gəldi Qərb “Gilqamış” gövhərimi, Dəclə, Fərat boyunca neçə qızıl qəsrimi, Hələ Dantedən əvvəl mayak kimi nur saçan XII əsrimi – Nizami, Xaqani, Əttar, Sənai, Ənvəri – bir əsrin beş dan ülkəri... Hələ fələklərə meydan oxuyan Fələki Şirvani, qızım Məhsəti Hələ Əbül Üla – uzaq bir qitə, Dahilər vermişəm bəşəriyyətə! Əfsunlu, əsrarlı əyyam olmuşam. Bir çiçək şehini, bir qız səsini, Neçə şəlalənin qəhqəhəsini Bir kiçik qədəhə doldurub içən, Bütün əsrlərin üstündən keçən Xəyyam olmuşam. Mən bunları deməzdim, məni danmasaydılar. Qoy ar olsun Kiplinqə: Ayaqyalın babası giləmeyvə gəzirkən uzaq cəzirələrdə Nəsirəddin Tusimin fikri zülmət yarardı ən uca zirvələrdə. Mən əsrlər boyu sərvət içində, yaşadım zəlalət, zillət içində. İşığımı gözlərimin giləsindən qopardılar, Ərdəbil, TacMahalı karvankarvan apardılar. Millətlər – övladım, dünya vətənim... Hüdud tanımadım məhəbbətimdə, Geri qalmaq kimi yozuldu mənim qonaqsevərliyim, səxavətim də. Yüklə 2,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|