93
§45. Dəmirçioğlunun Çənlibelə gəlməsi
(I hissə – 1 saat)
№
Gözlənilən təlim nəticələri
Alt
standart
Fənlərarası
inteqrasiya
1 Dinlədiyi mətndəki fikirlərin məntiqi ardıcıllığını
müəyyənləşdirir.
1.1.1
Az.t. –
3.1.1.
Coğ. –
3.2.1.
Əd. –
2.2.1.;
3.1.2.
2 Müxtəlif mövqeli fikirləri ümumiləşdirərək təqdim
edir.
2.1.3
3
Mətndəki söz və ifadələrin mənasını sintaktik
vəzifəsinə görə dəqiqləşdirir.
Əsas fikri nəzərə çarpdırmaq üçün məntiqi
vurğudan istifadə edir.
3.1.1
3.1.2
4 Seçdiyi nümunələrlə yazısını zənginləşdirir.
4.1.2
Dərsin tipi:
İnduktiv
Dərsin forması:
Böyük qruplarla, cütlərlə iş
Dərsin üsulu:
Beyin həmləsi, müzakirə
Resurslar:
Dərslik, elektron lövhə, kompyuter
Motivasiya:
Müəllim elektron lövhədə “Koroğlu”filmindən bir fraqmen-
ti canlandırır.
– Bu filmin qəhrəmanı barədə nə deyə bilərsiniz?
Şagirdlər fikirlərini söyləyirlər.
Tədqiqat sualı:
– Siz “Koroğlu” dastanı haqqında nə deyə bilərsiniz?
Dastan qəhrəmanlarından kimləri tanıyırsınız?
Tədqiqatın aparılması:
Tədqiqat dərslikdəki “Dəmirçioğlunun Çənlibe-
lə gəlməsi” mətninin oxusu ilə başlanır. Əsas fikri nəzərə çarpdırmaq üçün
məntiqi vurğudan istifadə edərək mətnin rollar üzrə oxusu təşkil edilir (çalışma
1 – 3.1.2 alt-standartı). Mətn oxunduqdan sonra “Sözlük” və “Söz ehtiyatı”
üzərində iş aparılır. Verilmiş sözlərə sinonimlər, antonimlər tapılaraq əlavə
cümlə daxilində işlədilir. Mətnin oxusu prosesində şagirdlər çalışmalıdırlar ki,
məntiqi vurğudan düzgün istifadə etsinlər. Bu, 2.1.2 alt-standartını reallaşdırır.
Şagirdlər cütlərlə işləyərək 2-ci çalışmanın tələbinə əsasən mətnin planını
tərtib edirlər – 1.1.1 alt-standartı;
Sonra cütlər Dəmirçioğluna aid xüsusiyyətləri seçib dəftərlərinə yazır,
bununla yazılarını zənginləşdirirlər – 4.1.2 alt-standartı, çalışma 3;
Mətndəki fikirlərə münasibət bildirmək üçün 4-cü çalışmada şagirdlər
3.1.3 alt-standartını, müxtəlif mövqeli fikirləri ümumiləşdirərək təqdim
etmələri üçün 5-ci çalışmanı yerinə yetirən şagirdlər 2.1.3 alt-standartını
həyata keçirmiş olurlar. Sonra şagirdlər dinlədikləri mətndən fikir ardıcıllığını,
cümlələrin necə əlaqələndiyini müəyyənləşdirmək üçün 6-cı çalışmaya
Çap üçün deyil
94
müraciət edirlər. Bu, 1.1.1 alt-standartının reallaşdırılmasıdır.
Şagirdlərin qrammatik anlayışlarını inkişaf etdirmək, mətndəki söz və
ifadələrin sintaktik vəzifələrini dəqiqləşdirmək məqsədilə 7,8,9-cu çalışmalar
icra edilir ki, bu da 3.1.1 alt-standartının reallaşdırılmasıdır.
Çalışmaların icrasından və müzakirədən sonra qiymətləndirmə aparılır.
BUNLARI BÈLÈRSÈNÈZMÈ?
Cümlədə Necə? Nə cür? Hansı? Neçə? Nə qədər? Neçənci? suallarından birinə
cavab verən sözlər təyindir. Təyin cümlənin ikinci dərəcəli üzvüdür. Əksərən,
sifət, say, feili sifət, işarə əvəzlikləri ilə ifadə olunaraq mübtədanı və tamamlığı
izah edir. Bəzən ismi birləşmələrlə, əsas tərəfi feili sifət olan feili birləşmələrlə
də ifadə oluna bilir.
Məsələn: Arxlardan axan dağ suları pıçıldaşır, rəngarəng çiçəklər aləmə
bihuşedici ətir saçırdı – cümləsindəki təyinlər feili birləşmə ( arxlardan axan) və
sifətlə ( rəngarəng, bihuşedici) ifadə olunmuşdur.
Məlumat mübadiləsi:
Mətnin oxusu və eyni zamanda çalışmalar
üzərində iş şagirdlərin fikirlərinin durulmasına şərait yaradır, fikir mübadiləsinə
imkan verir. Şagirdlər “Koroğlu” dastanı barədə məlumat əldə edir. Koroğlunun
özünəməxsus xüsusiyyətləri üzərində fikir mübadiləsi edirlər.
Nəticə:
Şagirdlər mövzu ətrafında işləyib maraqlı məlumatlar əldə
edirlər. Onlar Koroğlunun mərdliyini, insanlara qarşı münasibətlərini özlərinə
örnək olaraq qəbul edirlər.
Dastandakı bir “qol”u oxumaqla şagirdlər şifahi ədəbiyyatımızın ölməz
əsərlərindən biri olan qəhrəmanlıq dastanı ilə tanış olurlar
Yaradıcı tətbiqetmə:
“Koroğlu” dastanı barədə əlavə məlumat
toplayıb təqdimat hazırlamaq.
Qiymətləndirmə:
Seçilmiş qiymətləndirmə meyarlarına uyğun aparılır.
Ev tapşırığı:
Mətnin məzmununu danışmaq.
Çap üçün deyil
95
§46. Dəmirçioğlunun Çənlibelə gəlməsi
(II hissə – 1 saat)
№
Gözlənilən təlim nəticələri
Alt
standart
Fənlərarası
inteqrasiya
1 Dinlədiyi mətndəki fikirlərin məntiqi ardıcıllığını
müəyyənləşdirir.
1.1.1
Az.t. –
3.1.1.
Coğ. –
3.2.1.
Əd. –
2.2.1.;
3.1.2.
2
Nitqində məntiqi vurğudan düzgün istifadə edir.
Müxtəlif mövqeli fikirləri ümumiləşdirərək təqdim
edir.
2.1.2
2.1.3
3 Mətndəki söz və ifadələrin mənasını sintaktik
vəzifəsinə görə dəqiqləşdirir.
3.1.1
4 Topladığı fakt və məlumatlara münasibətini bildi-
rir.
4.1.1
Dərsin tipi:
İnduktiv
Dərsin forması:
Böyük qruplarla iş
Dərsin üsulu:
Beyin həmləsi, söz assosiasiyası
Resurslar:
Dərslik, elektron lövhə, kompyuter
Motivasiya:
Müəllim Üzeyir Hacıbəyovun “Koroğlu”operasından
fraqment göstərir.
–
Bu operanın müəllifi və məzmunu barədə nə bilirsiniz?
Şagirdlər müxtəlif cavablar verirlər.
Tədqiqat sualı:
“Koroğlu” dastanının qollarının neçəsinin adını bilir-
siniz?
Tədqiqatın aparılması:
Tədqiqat “Dəmirçioğlunun Çənlibelə gəlməsi”
qolunun 2-ci hissəsinin oxusu ilə başlanır. 2-ci hissə ilə bağlı “Sözlük” və “Söz
ehtiyatı”ndakı sözlər şagirdlərə izah edilir, onların mətndəki işlənmə yerlərinə
diqqət yetirilir, bəziləri cümlələrdə işlədilir.
Bu dərsdə müəllim aşağıdakı alt-standartlarından istifadə edə bilər:
– 1.1.1 alt-standartı –çalışma 2,3;
– 2.1.2 alt-standartı –çalışma 1;
– 2.1.3 alt-standartı –çalışma 6;
– 3.1.1 alt-standartı –çalışma 5,7,8,9;
Bunları yerinə yetirməklə şagirdlər mətndəki fikirlərin məntiqi ardıcıllığını
müəyyənləşdirir, nitqlərində məntiqi vurğudan istifadə etməklə mətni
mənimsədiyini nümayiş etdirir, müxtəlif mövqeli fikirləri ümumiləşdirərək
qrammatik anlayışları möhkəmləndirir, topladıqları fakt və məlumatlara
münasibətlərini bildirirlər.
Məlumat mübadiləsi:
Mətnin oxusu, çalışmalar üzərində işləməklə
Çap üçün deyil
Dostları ilə paylaş: | 
