Азярбайъан Республикасынын

• Bütün türkl
ərin tərcümanı 
~ 
171
 ~ 
 
• V
ətən yolunda can və baş fəda etmək, namus ilə dünyadan 
köçm
ək, namussuzluq ilə  varıb  düşmənə  əsir olmaqdan min 
m
ərtəbə ləzzətli və şərəflidir (Darrürrahat müsəlmanları). 
• Hökum
ətini və dövlətini hifz edə bilməyən padişahın qadın 
kimi ağlaması gərəkdir (Darrürrahat müsəlmanları). 
•  C
ənabi-Haqqın  cümlə  hikmətləri nəhayətsiz dərəcədə 
böyükdür, lakin 
ən böyük hikməti bəlkə  insana  verdiyi  ağıldır 
(«Darrürrahat müs
əlmanları»). 
• 
Ağlın  gücü ilə  dəryalar keçildiyi yer təkində  qorunan və 
gizli olan n
əsnələr kəşf  edildiyi  və  çıxarıldığı  kimi,  bu  müqəddəs 
güc il
ə  çox dərd və  xəstəliyə  ilac  tapmaq olur («Darrürrahat 
müs
əlmanları»). 
• Elm v
ə uzmanlıqla gücləndirilmiş ağıl insan üçün bəxt və 
s
əadət çeşməsidir («Darrürrahat müsəlmanları»). 
• Elm var din üçün, elm var gün üçün, elm var ruh üçün, elm 
var b
ədən üçün («Darrürrahat müsəlmanları»). 
• 
Allahdan  qorxduğun  kimi  yalan  danışmaqdan  qorx, 
c
əhənnəmdən  qaçdığın  kimi  pis  əməldən qaç, cənnətə  məhəbbət 
etdiyin kimi insanlara m
əhəbbət et («Darrürrahat müsəlmanları»). 
• Yumurtadan cüc
ə çıxmağına səbəb onun üstündə toyuğun 
yatması  yox,  toyuğun  vücudu  ilə  yumurtaya verilən hərarətdədir 
(«Darrürrahat müs
əlmanları»). 
• 
İnsanlıq  odur  ki,  təbiəti öyrənib, ondan istifadə  edəsən, 
heyvanlıq odur ki, təbiətin hal və gücünü biləsən, amma onun zərə-
rind
ən  qorunmayasan,  faydasından  yararlanmayasan  («Darrürrahat 
müs
əlmanları»). 
• 
Ağıl  elm  və  məlumatla  artdıqca  gözlər də  uzaqdan 
görm
əyə başlar («Darrürrahat müsəlmanları»). 

---

• Abid  Tahirli
 
~ 
172
 ~ 
 
•  M
əhəbbətsiz gün olmaz, məhəbbət zorla olmaz 
(«Darrürrahat müs
əlmanları»). 
• Zor v
ə zülm ilə xidmətçi tutulmaz; necə ki, qadın və dost 
tutulmur? 
• 
Yola yolçu yaraşır («Darrürrahat müsəlmanları»). 
• 
Fransız  hər  işi  kitabdan  öyrənir, hər  işi  kitabla  görür  
(«Sudan m
əktubları»). 
• 
Qadınlara  əsir  düşmək, divanələr  əlinə  düşməkdən daha 
yaxşıdır («Sudan məktubları»). 
• 
Düşmən məktubu hiylədən ibarət  olur,  onda  xoş  xəbər 
axtarma («Arslan qız»). 
 
• Böyük bina tikil
əndə, kiçik daşlar da işə yarayır («Arslan 
qız»). 
• 
Ey,  qardaşlar,  başımızı,  vücudumuzu  düşmən üçün 
saxlamaqdansa,  canımızı  fəda edərək,  şöhrət və  rahat kəsb etmək 
daha 
əfzaldır. Mən təslim olanlardan deyiləm («Arslan qız»). 
• 
Kımız  süzüb  və  ya  rakı  ilə  qədəh  doldurub  düşmənə 
utanılacaq  xidmət göstərməkdənsə,  əmanət və  pak  canı  mərdanə 
f
əda etmək daha yaxşı deyilmi? («Arslan qız»). 
• On d
əfə canı fəda etmək bir dəfə düşmənə baş əyməkdən 
daha 
əfzəldir («Arslan qız»). 
• 
İgid igidi uzaqdan da görər («Arslan qız»). 
 
•  Gerç
ək durumu bilmək bəlanın  çarəsinin  yarısını  həll 
etm
əyə bərabərdir («Arslan qız»). 
• 
Döyüş  zamanı  saçlı-saçsız  (qadın-kişi)  yoxdur,  əsgər 
vardır («Arslan qız»). 
• Q
ələbə qurban istər («Arslan qız»). 
• Könül d
əlidir, axar gedər, zəbt edilməz («Gün doğdu»). 

---

• Bütün türkl
ərin tərcümanı 
~ 
173
 ~ 
 
• 
Quş uçar, eşşək uçmaz («Gün doğdu»). 
• 
Sağların  köynəyinə, ölənlərin kəfəninə  göz tikmə  («Gün 
doğdu»). 
• Az tap, az ye, lakin halal ye («
Gün doğdu»). 
•  Elm d
əryadır.  Otuz  il  oxusan,  yalnız  bir  sahilinə  çıxa 
bil
ərsən (Gün doğdu). 
•  Mill
ətin halına aşina olmasan, ona xidmət edə bilməzsən 
(«Gün doğdu»). 
•  Mill
ətin  varlığını  qara  duman  kimi  örtmüş  cəhalət 
götürüls
ə, millətin vücudunu qotur kimi ləkələmiş  çürük  qabıqlar 
t
əmizlənsə, millətin varlığı təzə can kimi dirçələr, yeni güc qazanar 
(«Gün doğdu»). 
• Molla görs
ə, pul verər, əmir görsə, əl öpər («Gün doğdu»). 
• H
ər kəs ayrılıqda, hamı bir yerdə qəflət yuxusunda xorul-
xorul yatmaqdadır («Gün doğdu»). 
• M
əhəbbətli bir baxışına bütün dünyanı fəda edərəm («Gün 
doğdu»). 
• 
Acından ölənin məzarı olmaz («İvan və Süleyman»). 
• Yoxluq da insan üçü
ndür, varlıq da («İvan və Süleyman»). 
• Toplar, tüf
ənglər qazanmaz, hər zaman ədalət və mərhəmət 
qazanar («Baxçasaray m
əktubları»). 
• 
…hansı  tərəfin  ədaləti və  mərhəməti çox isə, o tərəfin 
qazanması üçün dua edin («Baxçasaray məktubları»). 
•  Borc verilm
əklə, yol gedilməklə  tükənir («Baxçasaray 
m
əktubları»). 
•  B
əsləyən  torpağa  sevgi,  ədalətli hökmdara sədaqət 
(«Baxçasaray m
əktubları»). 

---

• Abid  Tahirli
 
~ 
174
 ~ 
 
 
• 
İnsanlar danışaraq – tanış, fikir və əməlləri bir olduqda isə 
dost olurlar («Baxçasaray m
əktubları»). 
• Borc öd
ənişiylə gözəldir («Rusiya müsəlmanları»). 
•  M
əktəb  əqli və  əxlaqi tərbiyə  ocağıdır.  Başqa  bir  şeyə 
xidm
ət edə bilməz və etməməlidir («Rusiya müsəlmanları»). 
•  C
əhalətə  yalnız  elm  qalib  gələ  bilər (Rusiya 
müs
əlmanları). 
• Beyni elm h
ərəkətə gətirir («Rusiya müsəlmanları»). 
• 
Qardaşlar,  xalqın  bilik  və  mədəni səviyyəsinin 
yüks
əldilməsi işi ilə ciddi məşğul olun («Rusiya müsəlmanları»). 
• F
ərdi qaydada öyrənmək bir ləyaqətdir, amma bilməyənə 
öyr
ətmək daha böyük ləyaqətdir,  yaxşı,  xeyirli,  müqəddəs  işdir 
(«Rusiya müs
əlmanları»). 
• 
Dinimiz  xeyrin  üç  şəkildə  verilə  biləcəyini öyrədir: 
əməklə, sözlə və sədəqə ilə. Bunların hər üçü Allah qatında keçərli, 
xeyirli  sayılır,  lakin  kasıb  yaxın  adamına  çalışması  ilə, alim 
öyr
ətməklə, zəngin sədəqə  verməklə  yardım  edər («Rusiya 
müs
əlmanları»). 
•  Öyr
ənmişsinizsə, bilik və  xeyirxahlığın  qaydalarını 
m
ənimsəmişsinizsə, onları soydaşlarınıza verməyə çalışın («Rusiya 
müs
əlmanları»). 
• 
Yaxşı  kitabları  doğma  dilə  çevirin,  fağır,  cahil  tatarlar 
üçün  yazın,  məktəblər  açmağa,  onları  yaxşılaşdırmağa,  sənət və 
s
ənətkarlığı yaymağa çalışın («Rusiya müsəlmanları»). 
•  H
əyat biçiminin sadəliyi və  ataerkil    olması,  uşaqlıqdan 
ona t
əlqin edilən dini-əxlaqi prinsiplərin saflığı sayəsində hiylə və 
ikiüzlülüy
ə  yabançı  olan  müsəlman  şərəfli  bir  insandır,  …amma 
q
ədərin cilvəsi ilə bu və ya digər biçimdə avropalılığın ciddi elmini 

---