Азярбайъан Республикасынын
Yüklə 1,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bütün türkl ərin tərcümanı
- Abid Tahirli
• Bütün türkl ərin tərcümanı ~ 201 ~ • …m ərhum Qəyyum Əfəndi Nasırovun Kazanda, Həsən b əy Məlikovun Qafqazda ədəbi dilə və ali türk məsləyinə xidmət etdikl əri inkar edilməz («Dillərin birləşdirilməsi gəlir»). • Qafqaz q əzetləri xalq danışıq dilinin yox, ədəbi dilin, ortaq dilin inkişafına çalışdılar. Həqiqətən gediləcək yol hələ xeyli z əhmət və vaxt istəyir, lakin əsas odur ki, dilimiz lazım olan yola çıxmışdır və dərə-təpə, qar-boran demədən yavaş-yavaş irəliləyir («Dill ərin birləşdirilməsi gəlir»). • …X əlilbəy Xasməmmədov «tatar» kəlməsinə razı olmayıb (söhb ət Dövlət dumasının təhsil komissiyasının məktəblərdə t ədrisin hansı dildə keçirilməsinə dair iclasından gedir – T.A.), daha doğrusu, həmin sözün əvəzinə «türk» kəlməsinin istifadə olunmasının düzgün olduğunu iddia etsə də, komissiya üzvlərinin əksəriyyəti (erməni, gürcü və müsəlman deputatlar) «türk» sözünün pantürkizm ə xidmət edəcəyindən qorxaraq, təklifi rədd etmişlər («Dill ərin birləşdirilməsi gəlir»). • Vay politika, politika! M əktəblərə girməsəydin, nə gözəl olardı! Tatar xalqı mövcud deyil, tatar dili məlum deyil. Dilimizə nə ad verilirs ə verilsin, türk dilindən başqa bir şey olmayacaqdır («Dill ərin birləşdirilməsi gəlir»). • Böyük m əktəblərin hər birinə bir molla ayrılmasını ist ədikcə, buna «panislamizm» dedilər. İndi milli dildə təhsil tələb edirik, «pantürkizm» əndişəsi irəli sürülür («Dillərin birləşdirilməsi g əlir»). • Bakıda nəşr olunan «Səda» və «Həqiqət» qəzetləri müxt əlif səbəblərə görə bir müddət çıxmadı, indi təkrar zühur etdikl ərini şükranlıqla görürük. Qəzet çıxartmaq, qırx kərə yazıb bir k ərə anlatmağın nə qədər müşkül olduğunu biz hər kəsdən yaxşı • Abid Tahirli ~ 202 ~ bilirik, odur ki, Bakılı dostlarımızı ürəkdən təbrik edir, uzun, gözəl ömürl ərini təmənnə edirik («Bakı qəzetləri»). • …h ər cür mübahisə edilirsə-edilsin, şəxsiyyətə toxunmaq caiz deyildir. Sevgili dostlar, bu artıq ədəbi mübahisə deyil, bazar qavğası rəngini alır. Mühərririn mühərrirə «xuliqan» deməsi, h əmkarına «sən» - deyə xitab etməsi üsuldan, ədəbdən deyildir («Bakı qəzetləri»). • Əfəndi qardaşlar! Ağ kağızın üzərimizdə haqqı vardır! Bizl ər mübahisə edəndə hambal dilindən istifadə ediriksə, hamballara n ə qalar? («Bakı qəzetləri»). • …ist ər İstanbullu, istər kaşqarlı bir türkün qələmindən «gün əşli» əvəzinə «xurşiabad» (farsca – günəş şəhəri), ya da «beldetüş-şəms» çıxarsa, bu ədəbi cinayətdir. Ağır gəlməsin: imanımdır («İki böyük şair»). • Birliyi olmayan bir mill ətin bir qanadı buzlu suda donmağa, bir qanadı atəşlərdə qovrulub kül olmağa məhkumdur. Durbin göz bunları uzaqdan görməli, sevdalı gönül pərdələr arxasından duygulanmalıdır, sonraya qalarsa, gec olar («Əfəndilər, dil g ərəkdir, dil»). • Bir çox m əsələlərdə avamın, xalqın haqqı böyükdür, müq əddəsdir, lakin elm və ədəbiyyat baxımından alimlərə və ədiblərə tabe olmaqla islah və tərəqqi yolları açılır («Əfəndilər, dil g ərəkdir, dil»). • Q əzetlərdə üç cür qələm işlədilir: uçitel qələmi, müəllim q ələmi, ədib qələmi – qarmaqarışıqlıqdır! Əfəndilər! Türk qələmi hac ət, türk («Əfəndilər, dil gərəkdir, dil»). • Qafqazda fars dili hakim idi. Az ərbaycan türkcəsi ilə yazı yazmaq ayıb idi. Lakin qafqazlılar fars dilini tərk edib ana dilinə • Bütün türkl ərin tərcümanı ~ 203 ~ keçdil ər, az zamanda ata-baba dilinin hakim olduğu ədəbi dilə xidm ət etdilər və ona sahib oldular («Əfəndilər, dil gərəkdir, dil»). • Elm v ə ədəbiyyatdan, tək millət olduğumuzdan dəm vuran bizl ər deyilikmi? Əfəndilər, dilsiz millət və ədəbiyyat harada olmuşdur ki, bizdə də olsun? («Əfəndilər, dil gərəkdir, dil»). • Dilimiz kimi imla, yazı üsulumuz da islaha möhtacdır. Bu gün türk dili adı altında yüzlərcə şivə olduğu kimi, imla üsulumuz da qarmaqarışıqdır. Dilin islahı imlanın islahına möhtacdır («İmla m əsələsi»). • Əgər indiyədək olduğu kimi hər kəs öz kefinə görə bir dil, h ər mühərrir özünəməxsus bir imladan istifadə edərsə, nə dilimiz, n ə imlamız düzələcəkdir («İmla məsələsi»). • Müs əlman sobraniyası, müsəlman ciyunu, məclisi zamanı deyildir. Bir az s əbr etmək lazımdır. Hər necə olsa, «at altından buzov» axtarılan zamandır. Zamanımız panislamizm, pantürkizm, panmongolizm x əyallarından istər ciddi, istər adəti olsun ürkülmüş, şübhələrə düşülmüş bir zamandır («Baxçasaray, 22 may»). • «İqbal» qəzetinin (Bakı – T.A.) 1913-cü il iyul ayının 23- d ə çıxmış nüsxəsində «Türk ibni Yafes Əfəndi» təxəllüslü bir mü əllif dil mövzusundan bəhs edərək türk milləti üçün ümumi bir ədəbi dilin lüzumuna və sadə türkcənin beləliklə, meydan ala bil əcəyi qənaətinə gəlmişdir («Dil ətrafında»). • … «T ərcüman»ın imanı çox güclüdür. Bu imanı, bu gücü biz ə vermiş və verməkdə olan 50 milyon insanın (Rusiya müs əlmanlarının sayı nəzərdə tutulur – T.A.) milli vicdanıdır («Dil ətrafında»). Yüklə 1,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|