36
- Aralık-Ocak 2015
Çocukların bağışıklık
sistemine en büyük yardım
anne sütünden gelir.
Anne
sütü içeriğinde bebekleri
koruyan bağışıklık sistemi
hücreleri ve enzimler
vardır.
Bu nedenle ilk altı
ay bebeklere sadece anne
sütü verilmelidir.
Çocuk sağlığı
Bağışıklık sistemi
organlarını
tanıyalım
Lenf bezleri:
Burun, geniz, boğaz etra-
fında bulunan bezlerdir. Solunum yolu
ile vücuda giren mikropları yakalar ve
öldürür. Bunlara karşı antikor oluştu-
rarak bir daha vücuda girdikleri anda
onları tanır ve yok eder.
Bademcikler:
Bağışıklık sisteminde,
özellikle yaşamın ilk dört yılında çok
önemlidir. Diğer lenf bezleri ile temas-
tadır. Mikropların her çeşidi ile savaşır.
Timus bezi:
Göğsün üst ön bölümün-
de bulunur. Tiroid bezinin hemen altın-
dadır. Bağışıklık sistemi hücrelerinin
(lenfositler) eğitim alıp olgunlaştık-
ları yerdir.
Lenf düğümleri:
Tüm vücuda yayıl-
mıştır. Özellikle boyun, koltukaltı, gö-
ğüs ve karın boşluğu gibi yerlerde bu-
lunur. Bağışıklık hücrelerinin (T ve B
lenfositleri) kümeler yaparak yerleş-
tiği bezelerdir.
Karaciğer:
Anne karnındaki bebekle-
rin karaciğerleri bağışıklık sistemin-
de rol almaya başlamıştır. Bağışıklık
sistemi hücrelerinin ilk üretildiği or-
ganlardandır.
Dalak:
Vücudumuzu pek çok enfeksi-
yona karşı korur ve yabancı madde-
leri yok eder. Vücudumuzun çöp top-
lama sistemi gibi çalışır.
Peyer plakları:
İnce bağırsaklarda bu-
lunur, bağışıklık sisteminin temel do-
kularından biridir. Bağışıklık sistemi
hücrelerinin eğitim alıp olgunlaştığı
yerlerdendir.
Kemik iliği:
Bağışıklık sisteminin ata-
ları olan kök hücreler, kemik iliğinin
içinde bulunur.
Lenf (akkan):
Bağışıklık sistemi hüc-
relerini ve antikorlarını vücutta ihtiyaç
olan yere taşıyan sistemdir.
hastalanabilirler. Başlıca belirtiler tek-
rarlayan ateş ve ateşli hastalıkardır.
Çocuklar günlerce süren ateş, iştah-
sızlık, halsizlik, büyüme ve gelişme
gerilikleri gösterirler. Çok öksürür-
ler, ishalli hastalıklar, ağızda pamuk-
çuk, orta kulak ve akciğer enfkesiyon-
ları geçirirler. Bu belirtileri gösteren
hastalarda çok iyi bilgi almak gerekir.
Buna anamnez deriz. Bu bilgiler bize
yol gösterir. Kuşku duyulan hastalar-
dan bağışıklık sistemini gösteren test-
ler yapılır.Bu testler bize tanı koyma-
ya yardım eder.
Tedavide esas amaç hastaların be-
lirtilerini ortadan kaldırmaya, hasta-
ları korumaya veya tam tedavi etmeye
yöneliktir. Bağışıklık sistemi hastalık-
ları kalıcı ve geçici olabilir. Asıl amaç
çocukları sağlıklı büyütmektir. Bu ne-
denle bağışıklık sistemini destekleyi-
ci yaklaşımlar önemlidir. Gerekli du-
rumlarda antibiyotik, immünglobulin,
vitamin ve mineraller kullanılabilir.
Kaynaklar:
• Development of mucosal immunity in chid-
ren; J.allergy,2012.
• The Oxford Handbook of Poverty and
ChidrenDevelopment,2012.
38
- Aralık-Ocak 2015
Depresyonu kontrol etmek için
•
An odaklı yaşayın. Bu, size seçenek sunup çıkış yolu sağlar.
Geçmişi sürekli irdelemek kişiyi çaresiz ve kurban rolünde tutar.
•
Depresyonla “ tutulan öfke” kardeş gibidir o nedenle öfke
kontrolü ya da yönetimi konusunda bilgilenmek işe yarar.
•
Tıkanılan noktada beklemek kişinin daha çok umutsuz,
karamsar ve değersiz hissetmesine neden olur. “Hareket”
olmadan hiç bir şey değişmez. Hareket edelim, yeni konumlar,
yeni bakış açıları konusunda kendimizi istekli tutalım.
•
Depresyona has kısıtlayıcı şemalar hakkında bilgilenelim; hata
yapma, sıradan olma hakkımız olduğunu, bunların “hiçlik”
anlamına gelmediğini bilelim. Her olayı kişiselleştirmeyelim.
•
İçimizde yaşatmaya korktuğumuz kutupları yargılamak yerine
kucaklayalım. “Sıradan tarafımı, duyarsız tarafımı, aptal
tarafımı, zayıf tarafımı seviyorum,” diyebilelim.
•
Çoğu depresyonlu “ya güçlüyüm ya hiçim” şeması nedeniyle
zorluklarla karşılaşınca ya da zayıf olma durumlarında depresif
tabloya girer. Yani kişi zayıf kutbunu da kabullenip yaşatmalı
hemen güçlü bir duruş aramamalıdır.
•
Yapılan araştırmalarda günde 30 dakika ve üstü düzenli spor
yapmanın depresyon oranını düşürdüğü bulunmuştur. O
nedenle mutlaka spora zaman ayrılmalıdır.
•
Çinko, selenium, B6-12 vitaminleri, tirozin, magnezyum, demir,
omega 3 gibi mineral, vitamin ve maddelerin eksikliğinde
depresyon ortaya çıkar. O nedenle bu maddelerle ilgili bilgi
sahibi olmak önemlidir. Doğru bilgi kaynakları ise doktorunuz
ve eczacınızdır.
Ruh sağlığı
Birçok psikoterapist,
depresyonun,
bilinçaltının özellikle
öfke duygusunu
baskılamak için
kullandığı bir savunma
olduğu konusunda
hemfikir!
Şu
“depresyon”
dedikleri...
Karamsarlık ya da isteksizlik, ek olarak uy-
kusuzluk veya aşırı uyuma isteği, iştah ve
konsantrasyon bozukluklarından bir kaç
tanesi varsa ve bu belirtiler iki haftayı geç-
tiyse depresyon tanısı koyulur. Kimi va-
kalar mevsimsel ve biyolojik özellikler
gösterir. Ağır seyreder, belirgin bir stres
etkeni bulunmaz. Bu tür vakalar ilaç te-
davisinden en çok faydayı görür. Ancak
çoğu durumda hayatın doğal zorlanma-
larına ve uyumsuzluklara yanlış depres-
yon tanıları koyulmaktadır.
Depresyonun gerçek kaynağına inmek
Mutsuz bir evlilik, iş stresi, maddi veya
benzeri sorunlar bazen insanlara baş ede-
meyecekleri hissini yaratıp geçici içe ka-
panmalara neden olabilir. Birçok psi-
koterapist, depresyonun özellikle öfke
duygusunu baskılamak için bilinçaltı-
nın kullandığı bir savunma olduğu konu-
sunda hemfikirdir. Bu gerçek göz önüne
alındığında aslında savaşılması gerekenin
depresyon değil, yaşam ve yaşamın doğal
uzantısı olan duygular olduğu ortaya çı-
kar. Örneğin işiniz sizde depresif duygula-
nım yaratıyor ve siz işiniz konusunda risk
alamıyorsunuz. Beyninizdeki sesler hep
bu işi kaçırmamanız gerektiğini söylüyor.
Doktorunuz size antidepresan veriyor an-
cak sizin yaşam ve potansiyel risk analizi-
nizi yapmıyor. Siz de işe devam ediyorsu-
nuz. Artık iş değiştirmek için yaşlısınız ya
da evlilik sorunu nedeniyle eşinize öfke-
lisiniz ve öfkeyi ifade edemediğiniz için
de depresyondasınız; ilaçlarla depresyo-
nunuz ertelendi ve üstüne iki çocuğunuz
oldu. Her şey daha kötü; zamanında evli-
lik terapisi almadınız ya da boşanamadı-
nız. İşte bu yaygın örneklerde görüldüğü
gibi depresyondaki her vakaya aynı göz-
lükle bakmak doğru bir yaklaşım olmaz.
Bilinçaltını temizlemek
Tedavide; uygun vakalarda ilaç ve müm-
künse psikoterapi birlikte kullanılmalıdır.
Psikoterapide Gestalt, bilişsel, analitik ve
benzeri yöntemler kullanılır. Depresyonda
işe yaramayan şemalar temizlenir, kişiyi
depresyona hassas hale getiren yaşatma-
dığı kutuplar fark ettirilir, öfke kullanma
yeteneği geliştirilir, duygu tanıma çalış-
maları, geçmişin ve bilinçaltının temizlen-
mesine yönelik çalışmalar yapılır.
Psikiyatrist Dr. Levent Soylu