Бакы дювлят университети илащиййат факцлтясинин
Yüklə 8,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
Dr. Əhməd NİYAZOV 136 -------------, əl-Füsulu’l-Muxtara, Nşr. əl-Mu’təməru li’ş-Şeyx Müfid , Qum 1980. Nəcəfi, Məhəmməd Həsən b. Baqir b. Abdurrahim, Cəvahiru’l-Kəlam fi Şərhi Şəra’i’i’l-İslam, Təhqiq: Məhəmməd, əl-Kuçani, Beyrut, tsz, Nəvəvi, Mirza Hüseyin, əl-Müstədrəkü’l-Vəsail, Qum 1986. Savci, Məryəm, Extelafe Hüquqe Zən və Mərd dər İslam və Qavanine İran, Tehran 1958. Səbzəvari, Abbas Əli Mahmudi, Zən dər İslam, y.y, 1954. Sistani, Muhsin əl-Hakim Əli əl-Huseyni, əl-Məsailu’l-Müntaxabə, y.y, 2001. -----------, Minhacu’s-Salihin, Qum 1996. -----------, əl-Fiqh li’l-Muğtəribin, Qum 1996. Şatıbi, Əbu İshaq, əl-Muvafaqat fi Üsuli’ş-Şəria, Qahirə, 1996. Şövqani, Məhəmməd b. Əli, Neylu’l-Əvtar Şərhu Muntəqa’l-Əxbar min Əhadisi Seyyidi’l-Əxyar, Qahirə 1952. Talo, Mehmet, İslamda Karşılıklı Haklar ve Vazifeler, Ankara 1976. Təbərsi, Əli b. Həsən b Fazl b. Həsən (v.600/1203), Mişqatu’l-Ənvar fi Ğurəri’l-Əxbar, Nəcəf 1965. Təbrizi, Yusif əl-Mədəni, Minhacu’l-Əhkam fi’n-Nikah və’t-Talaq, y.y, 1998. Tusi, İbn Hamza, əl-Vəsilə, Nşr: Məktəbətu Ayətullah Mar’aşi, Qum, 1987. Tusi, Əbu Cəfər Məhəmməd b. əl-Həsən Şeyxu’t-Taifə (v.460/1068), Təhzibu’l-Əhkam fi Şərhi’l-Muqni’a, Təhqiq: Məhəmməd Cavad əl- Mağniyyə, Beyrut 1996. ------------, əl-Uddə fi Üsuli’l-Fiqh, Təhqiq: Məhəmməd Rıza əl-Ənsari əl-Qummi, Qum 1996. ------------,əl-İstibsar fima Uxtulifə minə’l-Əxbar, Təhqiq: Məhəmməd Cavad əl-Mağniyyə, Beyrut 1996. ------------, ət-Tıbyan fi Təfsiri’l-Quran, Təhqiq: Məhəmməd Rıza əl- Ənsari əl-Qummi, y.y, 1988. -----------,əl-Məbsut fi Fiqhi’l-İmamiyyə, Təhqiq: Məhəmməd Baqir əl- Behbudi, y.y, t.y. -----------, Kitabu’l-Xilaf, Təhqiq: Əli əl-Xorasani, Cavad əş-Şəhristani və Şeyx Mehdi, Qum, 1990. Cəfəri fiqhində ərin boşama səlahiyyətinin şəri əsasları 137 -----------, ən-Nihayə fi Mücərrədi’l-Fiqh və’l-Fətava, Beyrut 1970. Ülvi, Seyyid Hadi, əl-Cinsiyyətü’z-Zukuriyyə, y.y, t,y. Yusifi, Məhəmməd Hadi, əl-Mər’ətü fi’l-Cahiliyyəti və’l-İslam, “Risalətü’s-Saqaleyn” Dərgisi, il 6, sayı 24, Qum 1988. Xoi, Əbu’l-Qasım əl-Musəvi (v.1992), Minhacu’s-Salihin, Nəcəf 1972. Zəncani, Hüseyin Haqqani, Hüquqe Xanevade dər İslam – Talaq ya Face’eye Enhelale Xanevade, Tehran 1947. Dr. Əhməd NİYAZOV 138 XÜLASƏ Müasir dövrdə İslam hüququ, hər baxımdan cəmiyyətin diqqət mərkə- zindədir. İqtsadi böhran ərəfəsində İslam bank sisteminin alternativ çıxış yolu kimi göstərilməsi ilə yanaşı, dağılan ailələrin qarşısının alınmasında da dinin müqəddəs ailə məfhumu əsas məxəz rolu oynayır. Keçmişdə olduğu kimi müasir hüquq nöqteyi-nəzərindən də qadın və kişinin boşama səlahiyyətləri maraq doğuran məsələdir. Bunun Cəfəri məzhəbindəki yeri və şəri əsaslarının tədqiqi əhəmiyyət kəsb edir. РЕЗЮМЕ В нынещнее время исламская прававая школа со всех сторон нахо- дится в центре внимания обшества. В условиях экономичесного кризиса в некоторых кругах исламская банковская система указывается как алтернативный путь выхода из этого положения. Одновременно с этим в предотвращении разрушении семей в со- временном обществе религия и его священная понятия семья занимает важное место. Как в прошлом так и в нынешнее время проблема развода между женщиной и мужчиной является вопросом вызывающий интерес в об- ществе. Исследование этой проблемы и его место в правовой школе Джафа- ри имеет большое знчение. Nəsirəddin Tusinin fəlsəfəsində varlıq və mahiyyət cəhətindən ruh / nəfs nəzəriyyəsi 139 NƏSİRƏDDİN TUSİNİN FƏLSƏFƏSİNDƏ VARLIQ VƏ MAHİYYƏT CƏHƏTİNDƏN RUH / NƏFS NƏZƏRİYYƏSİ Dr. Anar QAFAROV İslam düşüncəsində peripatetik filosofların bir şey hakkındaki tədqiqatları hər şeydən əvvəl o şeyin varlığının isbatlanmasından başlayıb, daha sonra mahiyyətinin açıqlanaraq ortaya qoyulması metoduna əsaslanır. 1 Ona görə ki, bizim bir şey haqqındakı bilgimiz “var mı?” ve “əgər varsa nədir?” suallarının cavabı olacaq şəkildə iki cəhətdən meydana gəlir. Qısacası bir şey haqqındakı ilk təsəvvürümüz, o şeyin var olub olmadığına dairdir ki, bu halda “varlıq haqqındakı təsəvvür” bir şey haqqındaki “var mı?” sualına verilən cavabdır. Var olduğu isbatlanmış olan şey haqqındakı təsəvvürümüzün ikinci mərhələsi isə onun nə olduğuna dairdir. Beləliklə varlığı isbatlanmış olan şeyin nə olduğuna dair təsəvvürlər, eyni zamanda onun mahiyətinə dair məlumatlardır. Bu məlumatlar “nədir?”, “nə üçündür?” və “necədir?” şəklindəki sualların cavablarıdır. Fəlsəfənin metodu olan bu prinsiplərin zəruriliyini diqqətə alan Nəsirəddin Tusi də ruh nəzəriyyəsində İslam filosoflarını izləyərək məsələyə əvvəlcə ruhun var olduğunu isbatlamaqla başlayıb, sonra onun mahiyətini ortaya qoymağa çalışır. 2 Tusinin ruhun varlığı mövzusundakı düşüncələri İbn Sinanın əsaslandırmaları ilə üst üstə düşərək onun bu çərçivədə xarici və daxili müşahidə metoduyla ortaya qoyduğu izah və isbatları əhatə edir. Dahi filosofumuzun bu mövzudakı fikirlərinin nəticə etibariylə ruhun substantivliyi, onun cisim və cismə aid bir şey olmayıb, bədənin ölümündən sonra da varlığını davam etdirəcəyi kimi iddialarının əsasını təşkil edəcək mahiyyətdə olması, onun ruh nəzəriyyəsində İslam peripatetik fəlsəfəsinə 1 Bax. İbn Sina, Məbhas ‘ani’l-kuva’n-nəfsaniyyə, (Ahvalu’n-nəfs adlı əsərin içində) thq. Əhməd Fuad əl Əhvani, Qahirə, Daru İhyai’l-Kutubi’l-‘Arabiyyə, 1952, s. 150. 2 İslam filosoflarının bu çərçivədəki görüşləri üçün bax. Kindî, Rəsail, s. 266-267; İbn Sina, əş-Şifa, [ət-Tabiiyyat, ən-Nəfs], thq. George Ganawati, Said Zayid, Qahirə, əl-Hey'ətu'l- Mısriyyətu'l-Ammə li’l-Kitab, 1975, s. 5-10. Yüklə 8,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|