Baxşiyeva nəRMİN ƏNVƏr qizi hüquq üzrə fəlsəfə doktoru İNZİbati HÜquqi MÜbahiSƏLƏR
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
72 mənafeləri pozulan şəxsin öncə inzibati qaydada müvafiq yuxarı orqana müraciət etməsi, mübahisənin həllinə nail ola bilmədiyi halda isə inzibati məhkəməyə müraciət etməsi daha adekvat nəticəyə səbəb olar. Respublikamızda inzibati mübahisələrə dair işlər üzrə məhkəmə icraatı inzibati-iqtisadi məhkəmələr və inzibati- iqtisadi kollegiyalar tərəfindən həyata keçirilir. Hazırda prosessual qanunvericiliyə, daha dəqiq isə AR İPM-nin 3.1-ci madəsinə görə aşağıdakılar istisna olmaqla, bütün digər inzibati mübahisələrə birinci instansiya məhkəməsi qismində inzibati-iqtisadi məhkəmələr tərəfindən baxılır: 1 )normativ xarakterli aktların qanunauyğunluğunun müba- hisələndirilməsinə dair iddialar üzrə icraat; 2) siyasi partiyalarla bağlı mübahisələrə dair işlər üzrə icraat; 3) kütləvi informasiya vasitələri ilə bağlı mübahisələrə dair işlər üzrə icraat; 4) seçki (referendumda iştirak) hüquqlarının müdafiəsi ilə bağlı işlər üzrə icraat 111 . Xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, məhkəmə inzibati məh- kəmə icraatı vasitəsilə yalnız pozulmuş subyektiv hüquqların və maraqların bərpasını həyata keçirməyib, inzibati orqanın fəa- liyyətinin qanuniliyinə də nəzarət edir. B.A.Kistyakovski haqlı olaraq yazırdı ki, inzibati ədliyyənin vasitəsilə şikayət olunan inzibati aktın qüvvədə olan obyektiv hüququn normalarına uyğun gəlib - gəlmədiyi müəyyənləşdirildiyi üçün obyektiv hüquq normalarının nüfuzunun möhkəmləndirilməsinin özü də 111 Azərbaycan Respublikasının İnzibati Prosessual Məcəlləsi. Bakı: Hüquq ədəbiyyatı, 2013, s.15-16 73 inzibati ədliyyənin subyektiv hüquqların bərpasından heç də az əhəmiyyətli olmayan vəzifələrindən biridir 112 . İnzibati-iqtisadi məhkəmələrdə inzibati mübahisələrə ha- kim tərəfindən təkbaşına baxılır. Azərbaycan Respublikası apel- lyasiya instansiyası məhkəmələrinin inzibati-iqtisadi kollegi- yalarında (həm birinci instansiya məhkəməsi qismində, həm də apellyasiya instansiyası məhkəməsi qismində) inzibati müba- hisələrə 3 hakimdən (daimi sədrlik edəndən və iki hakimdən) ibarət məhkəmə tərkibi tərəfindən baxılır. Kassasiya qaydasında inzibati mübahisələrə dair işlərə 3 hakimdən (daimi sədrlik edəndən və iki hakimdən) ibarət məhkəmə tərkibi tərəfindən baxılır. AR İPM ilə başqa qayda müəyyən edilməmişdirsə, inzibati-iqtisadi məhkəmələrin və məhkəmə kollegiyalarının təşkili və onların hüquqi statusu “Məhkəmələr və hakimlər haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə tənzimlənir. Qanunverici işin hallarının obyektiv araşdırılması ilə bağlı həm məhkəmənin, həm də proses iştirakçılarının bir sıra vəzifələrini müəyyən etmişdir. Bunlara aiddir: - bütün formal xətaların aradan qaldırılmasına, qeyri- müəyyən ifadələrin aydınlaşdırılmasına, işin mahiyyəti üzrə vəsatətlərin verilməsinə, natamam faktiki məlumatların tamam- lanmasına, prosesin sonrakı mərhələlərində işin hallarının tam müəyyənləşdirilməsi və obyektiv qiymətləndirilməsi üçün əhəmiyyət kəsb edən bütün yazılı izahatların təqdim olunmasına hakimin yardım etməsi; - inzibati məhkəmə icraatının iştirakçılarının yazılı vəsatətlərini, etirazlarını, izahatlarını və bunlarla əlaqədar 112 Старилов Ю.Н. Административная юстиция. Теория, история, перспективы. М.: Издательская группа НОРМА – ИНФРА - М, 2001,c.147 74 sənədləri məhkəmə baxışı başlayana qədər təqdim etməyə borclu olması; - yazılı vəsatətlərə, etirazlara, izahatlara onlarda istinad olunan sənədlərin əslinin və ya surətinin tam və ya çıxarışlar şəklində əlavə edilməsi. Göstərilən bu vəzifələr inzibati mübahisənin obyektiv araşdırılmasını təmin etməklə yanaşı, həm də idarəetmədə qanunçuluğun təmin olunmasına, inzibati orqanların məsuliy- yətinin yüksəlməsinə real zəmin kimi çıxış edir. Tərəflərin izahatı – prosesin mərkəzi mərhələsi olan məhkəmə debatlarında əsas sübutetmə vasitəsidir. İzahat – işin ayrı-ayrı hallarının dəqiqləşdirilməsinə və aydınlaşdırılmasına xidmət etməklə yanaşı, inzibati orqanların məsuliyyət mexanizminin də hərəkətverici qüvvəsi kimi çıxış edir. M.S.Aslanov haqlı olaraq qeyd edir ki, vəzifəli şəxs inzibati prosesi həyata keçirən məhkəmədə öz hərəkətləri barəsində izahat verərkən məsuliyyət mexanizmi işə düşür 113 . Kollektiv xarakter daşıyan bu məsuliyyətdə inzibati orqan öz nümayəndəsi vasitəsilə təmsil olunur. Hələ məhkəmə baxışından öncə, hazırlıq icraatı zamanı inzibati orqan proses iştirakçısı kimi şəxsən məhkəməyə gəlmək barədə hakimin sərəncamını alarkən onun məsuliyyət mexanizmi işə düşür. O, barəsində şikayət olunan aktı və ya hərəkəti barəsində düşünür, etiraz və ya izahatının məzmunu, öz hərəkətini necə əsaslandıracağı və ya barışıq sazişi bağlamaq barədə düşünür. Onun məsuliyyət mexanizmi həm tabeçilik qaydasında özündən yuxarı vəzifəli şəxsə başlanacaq inzibati proses barəsində izahat verməsi, həm də məhkəmə qarşısında izahat verməklə vətəndaşın inzibati iddiasına qarşı hərəkətlərini 113 Aslanov M.S. Azərbaycanda inzibati ədliyyə. Bakı: Azərnəşr, 2009, s. 132 Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|