Baxşiyeva nəRMİN ƏNVƏr qizi hüquq üzrə fəlsəfə doktoru İNZİbati HÜquqi MÜbahiSƏLƏR
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
81 baxılması deməkdir. Çünki, tərəf öz izahatında təsdiqə ehtiyacı olan bir çox mübahisəli faktları etiraf edə bilər 117 . Doğrudur, izahatın bəhs etdiyimiz bu funksiyası fakültətiv xarakter daşıyır. Belə ki, cavabdeh inzibati məhkəmə icraatında nümayəndə ilə də təmsil oluna bilər. AR İPM-nin 26.2-ci maddəsinə əsasən, dövlətin, bələdiyyələrin və ya hüquqi şəxs- lərin adından prosessual hərəkətləri onların nümayəndələri və ya dövlət, bələdiyyə və ya hüquqi şəxs tərəfindən xüsusi səlahiyyət verilmiş şəxslər həyata keçirirlər. Rəhbəri ilə və ya həmin rəhbər tərəfindən səlahiyyət verilmiş nümayəndə ilə təmsil olunmuş inzibati orqan da dövlətin adından prosessual hərəkətləri həyata keçirə bilər. Fikrimizcə, inzibati məhkəmə icraatında cavabdehin nü- mayəndə ilə təmsil olunmaq imkanının hüdudları müəyyənləş- dirilməlidir. Cavabdehin şəxsən iştirakının təmin olunması inzibati mübahisənin yaranmasına səbəb olan halların aradan qaldırılmasına və ictimai etimadın bərpasına təsir edən mühüm amildir. Belə ki, vətəndaşların subyektiv hüquqlarını mütəmadi pozan, onların qanunla qorunan maraqlarına müdaxilə edən inzibati orqan cəmiyyətdə inzibati icraat üsullarına, məhkə- mənin hüquqların və maraqların müdafiəsindəki real roluna, dövlət mexanizminin səmərəli işinə etimadın azalmasına səbəb olur. İnzibati orqanın öz hərəkətlərinə görə məhkəmədə gəlib şəxsən izahat verməsi inzibati mübahisəyə səbəb olmuş vəzifəli şəxsin “fərdi” məsuliyyət mexanizminin hərəkətə gəlməsinə səbəb olar. 117 Логинов П.В., Курылев С.В. Объяснения сторон как доказательство в совет- ском гражданском процессе. М.: Госюриздат, 1956, с. 89 82 Hesab edirik ki, məhkəmənin hərəkəti (hərəkətsizliyi) və ya aktları ilə dəfələrlə inzibati mübahisəyə səbəb olmuş vəzifəli şəxsin məhkəmə iclasına şəxsən gəlib izahat verməsini zəruri hesab etmək imkanı olmalıdır. Bu, inzibati orqanların və onların vəzifəli şəxslərinin fəaliyyətinin qanuniliyi üzərində məhkəmə nəzarətinin səmərəsinin yüksəlməsinə, vətəndaşla inzibati orqan arasındakı mübahisəli halların azalmasına səbəb ola bilər. Hakimin inzibati prosesdə rolu, iddiaçıya dəstəyi nə qədər fəal olsa da, iddiaçı geniş təminatlara malik olmalıdır ki, inzibati orqanın fəaliyyətindən olan narazılığını hüquqi formada məh- kəmə qarşısında ifadə etməklə məhdudlaşmayıb, iddiasının təmini üçün müvafiq hüquqi tədbirlərin görülməsi təşəbbüsünü də irəli sürə bilsin. Qüvvədə olan inzibati prosessual qanunvericilikdə iddia- çının öz iddiasının təmininə yönəlmiş təminat tədbirləri - “mü- vəqqəti xarakterli müdafiə tədbirləri” adlanır. Milli qanun- vericilik üçün nicbətən yenilik xarakteri daşıyan bu tədbirlər gələcəkdə iddianın asan təmin olunmasına hüquqi şərait yarat- mağa xidmət edir (İPM-in 40.1-ci maddəsi). Bu tədbirlərə aşağıdakılar aiddir: - inzibati aktın icrasının dayandırılması; - cavabdehin üzərinə müəyyən hərəkətləri etmək və ya müəyyən hərəkətləri etməkdən çəkinmək barədə vəzifənin qo- yulması; - cavabdehin üzərinə müəyyən hərəkətlərə dözmək barədə vəzifənin qoyulması; - qanuni əsaslar olduğu hallarda üçüncü şəxslərin üzərinə belə vəzifələrin qoyulması. Qeyd edək ki, mübahisəli aktın icrasının dayandırılması iddiaçını özünün müdafiə hüququnu reallaşdırması üçün malik 83 olduğu mühüm hüquqi müdafiə tədbiridir. Bu tədbir mübahisəli aktın icrasından vətəndaşlara ziyan vurulmasının qarşısını mümkün olduğu qədər almağa yönəlmişdir. Lakin, iddianın qaldırılması faktı özlüyündə həmin aktın icrasının mexaniki olaraq dayandırılmasına səbəb olmur. Ədəbiyyatda bu prinsip “mübahisələndirmənin icranı dayandırmaması” adlandırılır 118 . Əgər məhkəmə işin faktiki və hüquqi hallarının ilkin araş- dırılması nəticəsində iddianın böyük ehtimalla uğurlu olacağı qənaətinə gələrsə, iddiaçının vəsatəti əsasında inzibati aktın icrasının dayandırılması barədə qərardad qəbul edə bilər. İnzibati məhkəmə icraatının inzibati prosesdə rolundan bəhs edərkən onun antikorrupsiya potensialını da qeyd etmək lazımdır. Artıq özünün yeni inkişaf mərhələsinə daxil olmuş Azərbaycan Respublikasında yürüdülən hazırki siyasi kurs insanların yüksək sosial rifahına nail olmağa, cəmiyyətdə sosial münaqişələrin qarşısını almağa, inzibati orqanların fəaliyyətinə ictimai etimadın formalaşmasına yönəlmişdir. Bu səbəbdən də ölkənin dinamik inkişafını təmin etmək üçün bu proseslərə mane olan faktorlara, xüsusilə də korrupsiyaya qarşı keyfiyyətcə yeni müstəvidə mübarizə aparılması dövrün zəruri tələblərindən bi- rinə çevrilmişdir. Beynəlxalq hüququn səmərəliliyi, beynəlxalq müqavilə- lərin müddəalarının həyata keçirilməsi və beynəlxalq öhdəlik- lərə əməl olunması dövlət daxilində həyata keçirilən təşkilati və hüquqi tədbirlərdən asılıdır. 119 Korrupsiyaya qarşı mübarizə 118 Akyazan A.E. Maddi acıdan idari işlemler / TBB Dergisi, 2009, sayı 85, s. 226 119 Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumunun 30 mart 2006-cı il tarixli "Ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsi zamanı "İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında" Avropa Konvensiyası müddəalarının və insan hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinin presedentlərinin tətbiqi haqqında" Qərarı / http://e-qanun.az Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|