Baxşiyeva nəRMİN ƏNVƏr qizi hüquq üzrə fəlsəfə doktoru İNZİbati HÜquqi MÜbahiSƏLƏR
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
129 tələbinin əsassız olduğunu sübut etməli olur. Hesab edirik ki, inzibati məhkəmə icraatının prosessual tərkibinin dəqiq hüquqi tənzimlənməsinə olan praktiki tələbat da “inzibati mübahisə” anlayışının və onun əlamətlərinin müəyyənləşdirilməsini zəruri edir. Onun təsnifat sisteminin qanunvericilikdə müəyyənləş- dirilməsi inzibati məhkəmə icraatının elmi konsepsiyasının hazırlanması üçün vacib əhəmiyyətli məsələlərdən biridir. İnzibati hüquqi mübahisənin spesifik xüsusiyyətləri onun hüquqi sərhədlərinin və hüquqi təbiətinin konseptual qaydada müəyyənləşdirilməsini və inzibati məhkəmə icraatında baxılan inzibati mübahisələrin dairəsinin dəqiqləşdirilməsini tələb edir. Beləliklə, inzibati hüquqi mübahisə inzibati orqanla vətən- daş arasında hüquqların və qanunla qorunan mənafelərin pozul- masından, yaxud, inzibati aktların, hərəkətlərin (hərəkətsizliyin) qanuniliyinin fərqli anlaşılmasından irəli gələn, hüquqi əhəmiy- yətli hərəkətlərdə ifadə olunan fikir ayrılığıdır. İnzibati hüquqi mübahisə hüquqi müdafiənin məzmununu və həcmini müəyyən- ləşdirir, inzibati prosessual fəaliyyətin predmeti kimi çıxış edir. Buna görə də bir çox inzibati prosessual institutların inkişaf etdirilməsi inzibati mübahisənin spesifik xüsusiyyətlərini, sub- yekt tərkibini, məzmununu, dinamikasını və s. müəyyənləş- dirmədən mümkün deyildir. Əsaslandırılmış elmi konsepsiyanın işlənib hazırlanması fikrimizcə, inzibati hüquqi tənzimləmə mexanizminin daha dolğun inkişafına kömək ola bilər. İnzibati mübahisələrin dairəsi və məzmunu fərqlənsə də onların hamısını birləşdirən ümumi cəhət ümumi (publik) hüquqi xarakterə malik olmalarıdır.Yalnız fərdlərin deyil, həm də dövlətin və cəmiyyətin maraqlarının müdafiəsi üsulu olan inzibati mübahisə inzibati orqanların fəaliyyətində özbaşınalıq, səlahiyyət həddini aşma, qərəzlilik, korrupsiya, süründürməçilik 130 kimi neqativ təzahürlərin məhkəmə nəzarəti vasitəsilə aradan qaldırılmasını təmin edən inzibati məhkəmə icraatının başlan- ması üçün yeganə əsasdır. Onu da qeyd edək ki, inzibati hüquqi mübahisənin anlayışı, növləri kimi əlamətləri də elmdə diskussiya doğuran məsə- lələrdəndir. Məsələn, M.S. Aslanov inzibati hüquqi mübahisənin əlamətlərinə onun dövlət idarəetməsinin həyata keçirilməsi prosesində yaranmasını, xüsusi subyekt tərkibinə, obyekt və predmetə malik olmasını aid edir. 193 A.B.Zelentsov isə inzibati hüquqi mübahisənin xüsusiy- yətlərinə bunları aid edir 194 : - dövlət idarəetməsi sferasında icra hakimiyyəti orqan- larının öz idarəetmə funksiyalarını həyata keçirməsi prosesində yaranması; - tərəflərindən biri kimi fərdlərin və ümumi idarəetmə orqanlarının çıxış etməsi; - tərəflərinin biri-birilə hüquq münasibətlərində olmama- sına baxmayaraq aralarındakı faktiki əlaqələrin xarakterinə, sosial rollarına və bu əlaqələr sistemində hüquq normaları ilə təşkilati cəhətdən qeyri - barəbər olması; - bu mübahisələrin tərəflərindən biri kimi mütləq ümumi idarəetmə orqanının çıxış etməsi; - məhkəməyə iddia ərizəsinin verilməsi yolu ilə qaldırıl- ması; 193 Aslanov M.S. İnzibati-hüquqi mübahisənin əlamətləri / “Qloballaşan cəmiyyətdə hüquq elminin aktual problemləri” mövzusunda elmi-praktiki konfransın materialları. Bakı, 2009, s. 25 194 Зеленцов А.Б. Административно – правовой спор: теоретико-методологиче- ские подходы к исследованию // Правоведение, 2000, № 1, c. 68-79 131 - predmeti kimi həm subyektiv ümumi hüquqların (vəzi- fələrin) və inzibati aktların qanuniliyinin, həm də yalnız inzibati aktların qanuniliyinin çıxış etməsi; - müəyyən hüquqi prosedur qaydalara əsasən qaldırılması və həll olunması. Müəlliflərdən Y.N.Starilov isə inzibati mübahisələrin əlamətlərinə onların dövlət orqanları, yerli özünüidarəetmə orqanları, vəzifəli şəxslərlə (bir tərəfdən) hüququn başqa sub- yektləri (digər tərəfdə) arasında yaranmasını, qanunazidd in- zibati normayaradıcılıq fəaliyyətinin həyata keçirilməsi nəti- cəsində fiziki və hüquqi şəxslərin subyektiv hüquqlarının pozul- ması ilə əlaqədar meydana çıxmasını, müəyyən prosedur qay- dada məhkəmə tərəfindən həll edilməsini və onların pozulmuş hüquq və azadlıqların müdafiəsini, habelə hüquq subyektlərinin müəyyən edilmiş inzibati-hüquqi statusunun tam həcmdə həyata keçirilməsini təmin etməsini aid edir. 195 E.B. Luparevin fikrincə, inzibati mübahisələrin hamısı üçün ümumi olan cəhət onların əsasən, inzibati hüquq müna- sibətləri çərçivəsində inkişaf etməsi və onların həll olunması zamanı dövlətin idarəetmə fəaliyyətinin təhlil olunmasının zəruriliyidir. 196 Hesab edirik ki, müəllifin müəyyənləşdirdiyi bu əlamətlər yalnız müəyyən çərçivədə yaranan inzibati mübahisələr üçün yetərli ola bilər. Lakin, bütün inzibati mübahisələr üçün onların vahid əlamət kimi müəyyənləşdirilməsi fikrimiscə, inzibati 195 Старилов Ю.Н. Административное право. В 2 частях. Ч.2. Книга первая. Субъекты. Органы управления. Государственная служба. Воронеж: ВГУ, 2001, c. 334 196 Лупарев Е.Б. Административно-правовые споры. Дисс. ... докт. юр. наук. Воронеж, 2003, с. 31 Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|