157
rik. Biz
Gürcüstana da qaz ixrac edirik, bu təxminən 1 mil-
yard kubmetrdən çoxdur. Bu, Gürcüstanın bugünkü tələ-
batıdır. Əminəm ki, bu həcm artacaqdır. Çünki Gürcüstanın
iqtisadiyyatı sürətlə inkişaf edir və biz həcmin artımına hazır
olacağıq. İrana da qaz ixrac edirik. Mövcud potensial və
boru kəmərləri əlavə qaz təchizatını təmin edə bilər. Ötən il
biz Rusiya ilə müqavilə imzaladıq və bu ilin əvvəlindən
etibarən məhdud həcmdə – yarım milyard kubmetr qazı
Rusiyaya nəql edirik. Lakin Rusiyanın Azərbaycan kimi
yaxın ölkənin qazı ilə öz cənub bölgəsinin qaz təchizatına
artan tələbatını və bizim qaz hasilatımızın artmasını nəzərə
alaraq, Rusiyaya ixrac olunan qazın həcmini artırmağa
qərar verdik. Bu il bu həcm 1 milyard kubmetrə çatdırı-
lacaqdır. Gələn il isə bu həcmi 2 milyard kubmetrə çatdır-
maq barədə razılığa gəlmişik.
Düşünürəm ki, bugünkü qaz hasilatımızın və ixracatımızın
səviyyəsi digər layihələrdə iştirakımıza mane olmur. Biz «Cə-
nub Dəhlizi»nə aid layihələrə çox böyük əhəmiyyət veririk. Biz
«Cənub Dəhlizi»ni bir
istiqamət kimi qəbul edirik, baxma-
yaraq ki, «Cənub Dəhlizi» çərçivəsində bir neçə layihə vardır.
Ən tanınmışı yəqin ki, Nabukkodur, çünki onunla bağlı bir çox
görüşlər, sammitlər keçirilib, danışıqlar aparılıb. Deyə bilərəm
ki, ötən il Azərbaycan enerji təhlükəsizliyi sammitində iştirak
etmişdir və biz də Nabukko ilə bağlı bəyannaməyə imza atdıq.
Digəri Türkiyə–Yunanıstan–İtaliya layihəsidir, üçüncüsü Trans-
adriatik layihəsidir, növbəti isə AGRİ layihəsidir.
Bütün bu
layihələr «Cənub Dəhlizi»nin bir hissəsidir və biz onların ha-
mısını dəstəkləyirik.
Düşünürəm ki, bunların hamısının potensialı vardır. Biz
bu işlərə başlamalıyıq. Bakı–Tbilisi–Ceyhan neft boru kəmə-
rini 1 milyon barrel hesabı ilə tikməyə başlayanda hasi-
latımızın həcmi 200 min barreldən də az idi. Biz mövcud
hasilat potensialımızdan beş dəfə artıq həcmə malik olan
boru kəmərinə sərmayə qoyduq. Bakı–Tbilisi–Ceyhan neft
boru kəmərinin tikintisi başa çatdıqdan 4 il sonra bu boru
158
kəməri,
demək olar ki, tam gücü ilə fəaliyyət göstərir. Əmi-
nəm ki, bu, AGRİ və digər layihələrdə də baş verəcək. Biz
Avropa bazarında etibarlı və uzunmüddətli qaz təchizatçısı
olaraq qalacağıq.
S u a l: Mənim də sualım Azərbaycan prezidentinədir.
Cənab Prezident, ümumiyyətlə, Avropanın enerji təhlükəsiz-
liyində Azərbaycanın rolu haqqında nə deyə bilərsiniz?
İ l h a m Ə l i y e v: Bu gün biz bu məsələni ətraflı
müzakirə etdik, uzun illərdir ki, biz bu istiqamətdə çalışırıq.
Əvvəldə qeyd etdiyim kimi, enerji təhlükəsizliyi hamı üçün
təhlükəsizliyi təmin etməli olan çoxtərəfli bir məsələdir. Bi-
zim üçün Avropanın enerji təhlükəsizliyi Azərbaycanın yeni
sahələrə daha çox sərmayə qoymaq və daha çox hasil etmək
imkanları deməkdir. Bu gün sammit zamanı çıxışımda
bildirdim ki, Azərbaycanın təsdiq olunmuş qaz ehtiyatları
2 trilyon kubmetrdir, reallıqda isə bu, 5 trilyon kubmetrdir.
Bu səbəbdən hasilatı artırmaq üçün bizə etibarlı,
böyük və
daha çox bazar lazımdır.
Bu gün biz Azərbaycanda qaz yataqlarına böyük sərma-
yələrin qoyulması ərəfəsindəyik. Bəzi hesablamalara görə, bu
təxminən 20 milyard dollardır. Deyə bilərəm ki, son 16 il
ərzində Azərbaycanın neft və qaz sektoruna yatırılan sərma-
yələrin ümumi həcmi 46 milyard dollar olmuşdur. Kifayət
qədər böyük rəqəmdir. Təkcə 20 milyard dollar yalnız «Şah-
dəniz» yatağına yatırılacaq və bu bizə mövcud hasilatdan azı
16 milyard kubmetr əlavə qaz
hasil etməyə imkan verəcək ki,
bu da təxminən 40 milyard kubmetr təşkil edəcəkdir. Bu
vəsaiti yatırmaq üçün bizə yeni bazarlar lazımdır. Qaz biz-
nesində əvvəl gərək bazar mövcud olsun, sonra sərmayələr
qoyulsun. Bizim üçün Avropanın enerji təhlükəsizliyi alter-
nativ və əlavə təchizat marşrutlarının təmin edilməsi baxımın-
dan avropalıların özündən heç də az əhəmiyyət kəsb etmir.
Biz bu sahədə çox çalışırıq və planlaşdırdığımız
bütün işləri
böyük məsuliyyətlə, sadiqliklə həyata keçirəcəyik.