Bəhram hüseynov, ƏHMƏd salmanov, bakir məHƏRRƏmov azərbaycanin quru əraziSİNDƏ neft-qaz- geoloji rayonlaşdirma

 
 

---

B.Hüseynov, 
Ə.Salmanov, B.Məhərrəmov 
285 
 
Şəkil 86. Orta və üst Miosen çöküntülərinin KH yataqlarının 
güman olunan əlverişli əmələgəlmə şəraiti və
formalaşma sahələri (B. Məhərrəmov, B. Aslanov). 
 

---

Az
ərbaycanın quru ərazisində neft-qaz-geoloji rayonlaşdırma 
286
 
Şəkil 87. Məhsuldar qat çöküntülərinin KH yataqlarının
güman 
olunan əlverişli əmələgəlmə şəraiti və
formalaşma sahələri (B. Məhərrəmov, B. Aslanov). 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

B.Hüseynov, 
Ə.Salmanov, B.Məhərrəmov 
287 
NƏTİCƏ 
Müəlliflər tərəfindən Azərbaycanın quru ərazisinin mü-
asir regional tektonik quruluşunun dəqiqləşdirilməsi əsasında 
aparılmış neft-geoloji rayonlaşdırma, N.Y. Uspenskaya və 
N.N. Tauson t
ərəfindən mütəhərrik qırışıqlıq ərazilərinin 
neft-
geoloji rayonlaşdırılması üçün təklif etdikləri “böyük-
d
ən kiçiyə doğru” sxemi üzrə aparılmış və respublika ərazi-
sind
ə “neftli-qazlı əyalət”, “neftli-qazlı subəyalət”, “neftli-
qazlı vilayət” və “neftli-qazlı rayon” bölgüləri ayrılmışdır.
Azərbaycanın tektonik rayonlaşdırmasına əsaslanaraq 
tərtib olunmuş yeni neft-geoloji rayonlaşdırmada Respubli-
kanın quru ərazisinin müasir struktur-tektonik xüsusiyyətləri 
ilə yanaşı, bu ərazidə Mezozoy, Paleogen-Miosen və Pliosen 
çöküntü komplekslərinin litofasial xüsusiyyətləri, onların 
toplandıqları paleotektonik şəraitlər nəzər alınmaqla neftli-
qazlı və mümkün neftli-qazlı rayonlar ayrılmışdır.
1958, 1984, 1987, 1985, 2002, 2008-ci ill
ərdə qurulmuş 
Az
ərbaycanın quru ərazisinin neft-qaz rayonlaşdırma 
x
əritələrindən bu xəritənin fərqi mütəhərrik qırışıqlıq ərazi-
l
ərinin neft-geoloji rayonlaşdırılması üçün təklif edilən 
böyükd
ən kiçiyə doğru iyerarxiyası üzrə aparılması və onun 
struktur-
tektonik rayonlaşdırma prinsipinə əsaslanması, eyni 
zamanda neftli-
qazlı rayonların sərhədlərinin tektonik 
əsasda məlum dərinlik qırılmalarına uyğun götürülməsidir. 
X
əritənin tərtib olunması zamanı əsas məqsədlərdən biri
onun maksimum m
əlumatla təmin olunmasıdır.
T
əklif olunan iyerarxiya üzrə İndola-Kuban və Terek-
X
əzər çökəklikləri birgə Böyük Qafqazqarşısı neftli-qazlı 

---

Az
ərbaycanın quru ərazisində neft-qaz-geoloji rayonlaşdırma 
288
əyalətləri (NQƏ), Rion-Şərqi Qara dəniz və Kür-Cənubi 
X
əzər çökəklikləri isə, Cənubi Qafqaz dağlararası neftli-
qazlı əyalətləri (NQƏ) kimi ayrılır. Bu NQƏ-lər daxilində 
müvafiq olaraq Terek-X
əzər və Kür-Cənubi Xəzər neftli-
qazlı subəyalətləri (NQSƏ) ayrılır. Bundan əlavə adı çəkilən 
sub
əyalətlər arasında CŞ Qafqaz NQSƏ ayrılmışdır. 
B
u NQSƏ-lər daxilində 5 neftli-qazlı vilayət (NQV) 
ayrılır ki, onlar da 8 neftli-qazlı rayona (NQR) və 6 mümkün 
neftli-
qazlı rayona (MNQR) bölünür (şəkil 2).
I. Şimali Abşeron NQV
II. C
ənub-Şərqi Qafqaz NQV 
III. Böyük Qafqazarxası NQV 
IV. Kiçik Qafqaz-
Talışqarşısı NQV 
V.
Arazyanı NQV 
1 - Qusar-D
əvəçi NQR; 
2 - 
Xızı NQR; 
3 - 
Şamaxı-Qobustan NQR; 
4 - 
Abşeron NQR;
5 - 
Aşağı Kür NQR; 
6 - Kür v
ə Qabırrı çaylararası NQR; 
7 - G
əncə NQR; 
8 - 
Muradxanlı NQR. 
1 - 
Acınohur MNQR 
2 - Kürd
əmir-Saatlı MNQR 
3 - 
Saatlı-Lənkəran MNQR
4 - Qazax-D
əllər-Dəliməmmədli MNQR
5 - 
Talışqarşısı (Cəlilabad) MNQR
6 - 
Naxçıvan MNQR 

---

B.Hüseynov, 
Ə.Salmanov, B.Məhərrəmov 
289 
Neftli-
qazlı rayonlar üzrə aparılmış elmi-tədqiqat işləri 
nəticəsində Mezozoy, Paleogen-Miosen, Pliosen çöküntü 
kompleksləri kəsilişlərində əsas neftli-qazlı və perspektivli 
obyektlər ayrılmış, bu obyektlərdə KH-in toplanması, qoru-
n
ub saxlanılması üçün əlverişli olan struktur və litostratiq-
rafik tip tələlərdə axtarış-kəşfiyyat işlərinin aparılması 
tövsiyə olunmuşdur.
 
Azərbaycan ərazisində neftli-qazlı komplekslərin təd-
qiqi ayrı-ayrı hövzələr üzrə aparılmışdır. Qusar-Dəvəçi və 
Xızı neftli-qazlı rayonlarında aparılan paleostruktur-fasial 
analiz orta-üst Yura, alt-ü
st Tabaşir, Paleogen-Miosen və 
Pliosen struktur mərtəbələrini ayırmağa imkan yaratmışdır.
Orta 
Yura çöküntüləri Qusar-Dəvəçi və Xızı neftli-qazlı 
rayonlarında mövcud olan antiklinal strukturlarda, Tabaşir 
çöküntüləri isə daha çox tektonik ekranlaşmış və 
litostratiqrafik tələlərdə perspektivlidirlər. Paleogen-Miosen 
çöküntülərində struktur və litoloji-stratiqrafik yataqların 
axta
rışı Qərbi Abşeronda, Mərkəzi və CŞ Qobustanda, 
Yevlax-
Ağcabədi və Qabırrı-Acınohur çökəkliklərində mü-
əyyən dərəcədə perspektivliyə malikdirlər. 

---

Az
ərbaycanın quru ərazisində neft-qaz-geoloji rayonlaşdırma 
290