14
Abolos x. ism. (yun. Apollos) – Apollos. “Bibliya” personajlarından olan tarixi
şəxsiyyət. Əslən İskəndəriyyədən olan bu yəhudi Efesdəki sinaqoqda dini təlim
verməklə məşğul olmuş, sonradan xristian missionerləri Akil və Priskilin
davamçısına çevrilmişdir. Bu şəxs yeni dini, yəni Həzrət İsanın (ə) təlimini elə
ürəkdən təbliğ etməyə başlamşdı ki, öncə Axayda, daha sonra isə Korinfdə
xristianların bir qismi özünü onun tərəfdarı elan etmişdilər və bu da həvvari Pavelin
məzəmmətinə səbəb olmuşdu: Xaçan ki aytsa xaysı sizdən, ki: “Men
Bolostanmen”, – da birsi, ki: “Men Abolostan”, – dügülmi ki, adamlarsiz?
Xaytip kimdir Bolos? Ya kimdir Abolos? Xuluxçılar, xaysılarından ötlə ki
inandınqız, da har birinə neçik Tenqri beriptir. Men tiktim, Abolos suv berdi,
yoxsa Tenqri östürdü... (1 Kor. 3: 4-6). Çünki əgər biri «Mən Pavelinəm», digəri
isə «Mən Apollosunam» deyirsə, siz cismani deyilsinizmi? Pavel kimdir? Apollos
kimdir? Yalnız vasitələri ilə iman etdiyiniz xidmətkarlardır. Rəbb hər birimizə bir
vəzifə vermişdir: Mən əkdim, Apollos suvardı, amma Tanrı (can) üflədi… Bundan
sonqra maxtanmasın kimesə adamlardan, zera barça nemə sizinqdir: egər
Bolos, egər Abolos, egər Gepas, egər dunya, egər tirlik, egər ölüm, egər ki hali
bar, egər ki bolmalıdır, – barça nemə sizinqdir; siz – Krisdosnunq, Krisdos –
Tenqrininq (1 Kor. 3: 21-23). Buna görə, heç kim insanlarla öyünməsin, çünki hər
şey sizindir: Pavelmi, Apollosmu, Kefamı, dünyamı, həyatmı, ölümmü, indimi,
yaxud gələcəkmi – hamısı sizindir; Siz isə Məsihinsiniz, Məsih də Tanrınındır.
Abolemos x. ism. (yun. Apolemos) – Apolem.
abra ~ (-ma; -mağa; -ğпı; -dnq, -dı, -dıx, -dınqız; -r; abrıyırmen; ğanı; -
ğaysen, -ğay, -ğaylar; -max) fel.– həyatda saxlamaq, bəlalardan qorumaq, ölümdən
və ya hər hansı bir bədbəxt hadisədən qorumaq, xilas etmək, nizamlamaq,
tənzimləmək, körpəni bürümək, xəstəyə yardm etmək və s: Bol, menim Tenqrim,
yardimçım da övü işançnınq – abramaga meni (Məz. 30/31: 3). Ey Tanrm,
Sənə pənah gətirirəm! Heç vaxt məni xəcalətdə qoyma, Ədalətinlə məni xilas et!
abralmaxsız f. sif. – emal edilməmiş, hamarlanmamış, nizamlanmamış, qulluq
edilməmiş, diqqət yetirilməmiş, toxunulmamış, insane əli dəyməmiş və s:
Abralmxasız, evet, xalır da ne türlü ki edi. Bəli, insan əli dəyməmiş (şey) necə
idisə, eləcə də qalır.
Abram Bax: Abraham
abramax Bax: abra ~
abran ~ (-mağa; -ıyım; -ıyırmen; -ğaymen) // abron ~ (-ıyın) fel. – geyinib–
keçinmək, bəznib-düzənmək, özünə sığal vermək, təhlükədən kənar durmaq, xilas
olunmaq, qorunmaq və s: Abrağın meni qavdan ki, batmağaymen,
abranğaymen körəlməsizlərimdən menim da terənlikindən suvlarnınq köp
(Məz 68/69: 15). Məni qurtar, bataqlığa batmayım, qoy düşmənlərimdən, dərin
sulardan xilas olum. Qoy sellər məni aparmasın, dərinlik məni udmasın, quyu
üstümdə ağzını yummasın. Atasın külüp edi, ol ki, abronmıyın yatıp edi Atasının
geyimnədən (çılpaq) yatdığını görüb güldü. (Bu cümlə “Bibliya”ya daxil olan
“Yaradılış” (Yar. 9: 20-22) kitabından götürülüb. Burada söhbət Həzrət Nuhun (ə)
şərab içərək keflənməsindən, çılpaq halda yuxuya getməsindən, Hamın onu bu
vəziyyətdə görüb gülməsindən və bu barədə o biri qardaşlarına danışmasından
gedir).
15
abranmax fel. – xilas olmaq, qurtulmaq, xilas, qurtuluş: yazıxlılarğa boldu
xaytmxa da abranmax eski duşmandan. Günahlardan geri dönməyə, əski
düşməndən qurtulmağa nail oldu.
abravuçı Bax: abrovuçı
abril ism. (lat. april, yun. aprilos) – apel. Yulian təqviminə görə ilin 4-cü,
baharın 2-ci ayı: abrilninq birində. Aprelin 1-də.
abron ~ Bax: abran ~
abrov f. i. - himayə, qoruma, keşik, qaravul > abrov yeri – qaravul, keşikçi
məntəqəsi, gözətçi qülləsi: Abrov yeri, haran da azbar-çetəni yoxtur. Nə keşikçi
məntəqəsi, nə bir tövlə, nə də daldalanmaq üçün hər hansı bir qapalı yer yoxdur.
abrovuçı ~ (-m) ism. - meyidi dəfnə hazırlayan şəxs. Xristian “mürdəşir”i.
Məcazi mənada isə “hami”, “himayədar” anlamları verir: Men yarlı da tilençimen,
Tenqri sağışla meni, boluşuçım da abrovuçım menim da sen, Tenqrim menim,
keçikməgin (Məz. 39/40: 18). Mən kasıb və dilənçiyəm, məni düşün, ey Tanrı,
yardımçım və himayədarım ol. Tanrım mənim, gecikmə. Boldu menim abrovuçım
da övü işançımnınq, kününə tarlıxımnınq menim, boluşuçım menim (Məz.
58/59: 17). O mənim himayədarım və pənah yerim, çətin günlərimdə köməkçim idi.
Sensen abrovuçım, hörmətləməxim menim, Biy (Məz. 58/59: 12). Səncən
himayədarım, Sənə sayğılıyam, Bəy (Rəbbim).
abs (-ğa, -nı) ism. (lat. abbess) – orta əsrlər kimyagərlərinin istifadə etdikləri
xüsusi eliksir: absnı çelig bilə tuz suv içinə bişirmə. Eliksiri dəmir filizi ilə duzlu
suda qaynatmaq.
abu əvz. – bu, bax bu, bu isə. “A” (o) və “bu” əvəzliklərinin birləşməsindən
yaranmış işarə əvəzliyi: Abu anınq üçün ki, aşıra muxanat tayfadır da çıdovsuz.
Bu onun üçün belə idi ki, bu tayfa aşırı dərəcədə zəif və dözümsüz idi.
acamilik Bax: acəmilik
acəl ism. (< azər. < ər.) - əcəl: Oğlan kensi acəli bilə öldü. Oğlan öz əcəli ilə
öldü.
acəm ism. – əcəm. Qafqaz albanları bu adla öz həmvətənləri olan müsəlman
Azərbaycan türklərini və farsları çağırırdılar. Bu kəlmə XVl əsrdən etibarən “acəm
xızılbaş” (əcəm qızılbaş) formasında, yenə də bu iki xalqa şamilən işlədilmişdir:
Bir acəm xalı xızıl da sarı..., igi xalılar. Bir qırmızı əcəm (Azərbaycan) xalısı və
...sarı xalı, yaxşı xalılar.
acəmi (-mi, -sen) ism. (< ər.) – 1. əcəmi, ərəb olmayan, qeyri-ərəb 2. biliksiz,
savadsız, bacarıqsız, kəmsavad, təcrübəsiz, nadan: Biliksiz; kensin aldıx ol acəmi
xailindən, kensin vixovat ettix. Biz onu qəbul edəndə hələ çox biliksiz idi, biz onu
tərbiyə etdik. E, igit, bizni acəmi mi tutıyırsen? Kensinq mi acəmisen? Ay gənc,
nadanmı sanrsan? Bəlkə, nadan sən elə özünsən?
acəmilik (-tən, -imə, -imdən) ism. (ər.) - əcəmilik, savadsızlıq, biliksizlik,
təcrübəsizlik, nadanlıq: Yığı yoluxur kişilər bermə hakimlikkə, anııq üçün
acəmiliktən ta övrənməməxindən hakimninq ya biliksiz bermaxından
hakimlikni kişini öldürgəy. Çox vaxt insanları şəfa üçün həkimlərə göstərmək
lazım gəlir. Bəzən həkimin biliksizliyi və kəmsavadlğı ucundan insanlar ölür (məhv
olur). Zera esliliki bilə Tenqrininq tanımadı dünya eslilik bilə Tenqrini,
biyəndi Tenqri acəmilik bilə karozel etmax bilə xutxarmağa inanğanlarnı (l
Dostları ilə paylaş: |
