Beynəlxalq iqtisadi hüquq anlayışı Beynəlxalq iqtisadi hüququn nizamasalma predmeti
Yüklə 2,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 8.4. Beyn lxalq borc hüququ
- “yumşaq hüquqa”
- Paris klubu, London klubu
- . London klubun
Beyn lxalq maliyy münasib tl ri sah sind dövl tl r arasında mövcud olan sas probleml rd n biri d t diyy balanslarının tarazlaşdırmasının t min edilm sidir. Dövl tl rarası öd m l rin v dig r maliyy m liyyatlarının v ziyy ti dövl tl rin t diyy balanslarında öz ksini tapır.Dövl tl rin t diyy balansına t sir ed n amill r sırasına - mt l rin v xidm tl rin ixracına daxil olan öd m l r, xarici turistl r göst ril n xidm tl r gör öd m l r, xarici mü sis l rin nizamnam kapitalında olan s hml rd n g l n dividendl r, xaricd f aliyy t göst r n milli mü sis l rd n g l n g lirl r, xarici investisiyalar, humanitar yardımlar, uzunmüdd tli v qısamüdd tli dövl t borcları aiddir. T diyy balansının müxt lif faktorlardan, o cüml d n, dövl tl rin f rqli iqtisadi inkişafından asılılığı t diyy balanslarının qeyri-b rab rv ziyy t düşm sin g tirib çixarır. g r bir dövl td mt l rin v xidm tl rin idxalı ixracından üstündürs t diyy balansında m nfi saldo yaranır. Bu halda daxild xarici valyuta çatışmazlığı yarandığından, dövl t özünün ehtiyat valyutasından istifad edir, valyuta bazarlarından xaric valyuta alır v xarici investisiyaların ölk y c lb olunması üçün f al t dbirl r görür. Müvafiq t dbirl r daxili bazarda xarici valyutanın qiym tinin qalxmasına, milli valyutanın, ixrac olunan mt l rin qiym tl rinin düşm sin s b b olur. Bunun n tic sind ixracın miqyası genişl nir. mt v xidm tl rin ixracının idxal üz rind üstünlüyü dövl tin t diyy balansında müsb t saldo formalaşdırır. Qeyd olunan v ziyy td is xarici valyutanın qiym ti düşür v dövl t onu ehtiyyat formasında saxlayır. Daxili bazarda mt l rin, xidm tl rin qiym tinin qalxması il ixracın s viyy si aşağı düşür. Dövl tin iqdisadi bağlılığı onların t diyy balansları il laq dardır. Bir qayda olaraq bir ölk nın t diyy balansındakı m nfi saldo dig rind n müsb t saldonu ş rtl ndirir. Ümumiyy tl , ist r m nfi, ist rs d müsb t saldonun mövcud olması t diyy balansında tarazlığı pozur v malların, xidm tl rin, kapitalın idxal v ixracında qeyri- b rab rlik yaradır. T diyy balanslarında olan böyük f rql r dövl tin iqtisadiyyatına, bütövlükd iqtisadi sistem m nfi t sir göst rir. Bunun n tic sind is maliyy böhranının yaranması il beyn lxalq iqdisadi t hlük sizlik pozulmuş olur. Buna gör d , beyn lxalq maliyy sistemini t nzim ed n beyn lxalq hüquq normaları dövl tl rin f rqli iqtisadi inkişaf s viyy sini beyn lxalq maliyy , ticar t institutları ç rçiv sind maksimum uzlaşdırmağa yön lm lidir. T diyy balansında k sirin qarşısını almaq üçün dövl tl r ya bazar, ya da inzibati mexanizml rd n istifad edirl r. Bazar mexanizmi milli valyutanın d y rinin t nziml nm sind dövl t müdaxil si olmadan, valyutanın yalnız bazarda mövcud olan t l b v t klif qanunu il nizamlamasında ifad edilir. İnzibati medodlar sırasına is milli valyutanın devalvasiyası v revalivasiyası aiddir. Milli valyutanın devalvasiyası zamanı dövl t milli valyutanın saslandığı t dbirl ri genişl ndirir. Bu üsuldan passiv t diyy balansına malik ölk l r istifad edir. Devalvasiya bir t r fd n, xarici mt l rin qiym tinin artması il idxalın m hdudlaşdırılmasına s b b olursa, dig r t r fd n, milli mt l rin qiym tini azaltdığından ixracı stimullaşdırır. 8.4. Beyn lxalq borc hüququ Dövl tl rin faktiki qeyri-b rab r iqdisadi v ziyy ti inkişaf etm kd olan dövl tl r maliyy institutları t r find n borc verm k, yardım etm k institutunu meydana g tirmişdir. Beyn lxalq maliyy hüququnun bu institu beyn lxalq kredit hüququ li , el c d , beyn lxalq iqdisadi hüququn yarımsah si olan iqdisadi yardım hüququ il sıx bağlıdır. Beyn lxalq borc hüququ dövl tl r bor kapitalının verilm si, el c d dövl tl r t r find n borc öht likl rinin yerin yetirilm si il bağlı yaranan hüquq münasib tl rini t nzim ed n beyn lxalq hüquq norma v prinsipl rinin m cmuu kimi t zahür edir. Beyn lxalq borc hüququ iki qrup münasib tl ri - ayrı-ayrı dövl tl r borc verilm si; - dövl tl rin borc öht likl rinin yerin yetirilm si il bağlı münasib tl ri t nzim edir. Müvafiq institut sas n ad t xarakterli normalarla, h mçinin “yumşaq hüquqa” saslanan dövl tüstü mexanizml rl (Beyn lxalq Valyuta Fondunun hüququ il ) reqlamentl şdirilir. Bu halda, konvension normalar da istisna edilmir. Xüsus n d , Borclar haqqında Baş Saziş (1962), Borclar haqqında Yeni Saziş qeyd edil bil r.Beyn lxalq borc hüququnun formalaşmasına sırasına bir sıra tarixi amill r s b b olmuşdur. XX srin 70-ci ill rind beyn lxalq iqdisadi t hlük sizliyin pozulduğu dövrd n başlayaraq ölk l rin ks riyy ti t diyy balanslarında yaranan k siri aradan qaldırmaq üçün dig r dövl tl rd n borc götürm k m cburiyy tind qalmışlar. Bir sıra dövl tl r borcların verilm si il bağlı xüsusi mexanizml r formalaşdırmışlar. Xüsus n d , inkişaf etmiş dövl tl rin daxil olduğu Paris klubu, London klubu qeyd edil bil r. Müvafiq kulublar kvazibeyn lxalq t şkilat olduğundan müvafiq nizamnam y v t şkilatı struktura malik deyill r. sas f aliyy tl ri Fonda üzv ölk l r il kredit müqavil l rinin imzalanması ş rtl rini mü yy n etm k, borc verm k, borclu dövl tl rin t snifatını aparmaq v onlarla bağlı müvafiq siyas t hazırlamağa yön lir. London klubun da dövl tl rin kreditorları kimi xüsusi ş xsl r f al çıxış edirl r v Paris klubun dan f rqli olaraq qeyri-hökum t qurumudur. Yüklə 2,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|