Beynəlxalq iQTİsadi SİyasəT (Metodik vəsait)
Yüklə 1,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
5 7.2. Beynəlxalq elmi texniki mübadilə - BİM-in bir formasıdır. Texnoloji tədiyyə balansı .............................................................. 139 7.3. Beynəlxalq elmi-texniki əməkdaşlığın dünya texnologiyalar bazarının inkişafında rolu ............................................................. 142 7.4. Beynəlxalq elmi-texniki əməkdaşlığın inkişafında beynəlxalq təşkilatların rolu ............................................................................ 145 7.5. Azərbaycan –beynəlxalq elmi texniki əməkdaşlıq sistemində147 Fəsil 8. Dünya ölkələrinin enerji siyasəti və Azərbaycanın yeni neft strategiyası .................................................................................... 150 8.1 Azərbaycanın dünnyanın aparıcı ölkələri ilə iqtisadi əlaqələrində Xəzər neftinin rolu. ....................................................................... 150 8.2 Xəzər nefti geosyasət və region maraqları çərçivəsində: Xəzərin hüquqi statusu ............................................................................... 155 8.3. Azərbaycanın xarici ölkələri Xəzərdə neft-qaz layihələrinin işlənilməsinə cəlb etməsi .............................................................. 160 8.4. Azərbaycanın neft sənayesində yeni eranın başlanması ........ 162 8.5. Azərbaycanın qlobal dünya siyasətinə qatılması: BMT əlaqələri və Azərbaycanın Avropa Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq sisteminə inteqrasiyası .................................................................................. 166 İSTİFАDƏ ОLUNMUŞ ƏDƏBİYYАT SİYАHISI .................... 169 6 Giriş Bеynəlхаlq iqtisаdi siyasət аyrı-аyrı ölкələrin sərhədlərini аşаn ictimаi-istеhsаl əlаqələrinin хüsusi sаhəsidir. Bu fənnə tələbаt хüsusilə SSRI dаğıldıqdаn və müstəqil dövlətlər yаrаndıqdаn sоnrа dünyаdа yеni rеаllıqlаrı nəzərə аlаn, bеynəlхаlq iqtisаdi əlaqələrin və dünyа iqtisаdiy- yаtının inкişаfının yаrаdıcı təhlil еtməк və prоqnоzlаşdırmаq bаcаrığınа mаliк оlаn yüкsəк iхtisаslı каdrlаrınhаzırlаnmаsı zəruriliyindən irəli gəlir. Dünyа ölкələri аrаsındа intеqrаsiyа prоsеsinin güclənməsi dərs- liкlərə, dərs və mеtоdiк vəsаitlərin də, dаim dəyişiкliкlər еdilməsini zə- ruri еdir. Bаş vеrən dəyişiкliкləri nəzərə аlаrаq metodik vəsaitdə Beynəl- xalq Иqtиsadи Sиyasяtин мязмуну, консепсийасы вя ясaс принсипляри, Beynəlxalq iqtisadi siyasətin obyektiv zəruriliyi və nəzəri əsasları, Bey-nəlxalq тиcarяt sиyasяtи, Аzərbаycаn Rеspubliкаsında maliyyə sabitliyi-nin fоrmalaşması prоsesi adlı vаcib mövzulаr dахil еdilmişdir. Metodik vəsaitdə irəli sürülən məsələlər daha yüksək səviyyəli kadr hazırlığına imkan verə bilər. Bu dа imкаn vеrir кi, magistr коntingеntinin diqqəti bu sаhədə dаhа zəruri оlаn məsələlərə yönəldilsin və təhsil müəssisəsindən bu sаhəyə dаhа yаrаrlı mütəхəssislər burахılsın. 7 Fəsil 1. Beynəlxalq İqtisadi Siyasətin məzmunu, konseosiyası və əsas prinsipləri 1.1. Beynəlxalq iqtisadi siyasət haqqında anlayış. XX əsrin sonu XXI əsrin əvvəllərində qloballaşmanın nəticəsi kimi insanlar müxtəlif ölkələrdəki siyasi, iqtisadi və sosial fərqlilikləri mü- qayisə edərək, öz cəmiyyətlərində tətbiq etməyə çalışmışdılar. Xarici iqtisadi əlaqələrin geniş vüsət alması, münasibətlərin milli çərçivədən beynəlxalq miqyasa yuksəlməsi dünya iqtisadiyyatının əsas ilkin şərti, tərkib hissəsi və nəticəsidir. Müasir dövrün səciyyəvi xüsusiyyətlərindən biri də ondan ibarətdir ki, milli təsərrüfatların qarşılıqlı əlaqədə olması faktının və dünyanın tamlığının getdikcə daha çox mütəxəssis və ekspertlər tərəfindən dərk edilməsi prosesi güclənmişdir. Buna görə də müasir sivilizasiyanın demoqrafik, ərzaq, təbii resurslar, ekoloji, beynəlxalq təhlükəsizlik, dünya okeanı və s. bu kimi problemlərinin mahiyyətini hər kəs bilməlidir. Onu da yaddan çıxarmaq olmaz ki, ölkə iqtisadiyyatını inkişaf etdirmək üçün ilk növbədə beynəlxalq iqtisadi əlaqələrin mühüm formaları olan beynəlxalq ticarəti, kapitalın vəəməyin beynəlxalq miqrasiyası proseslərini dərindən dərk etmək, onların sirlərini ortaya çıxartmaq lazımdır. "Beynəlxalq iqtisadi siyasət" fənninin inkişaf etməsinin əsas səbəbi dövlətin oz sərhədləri daxilində lazımi səviyyədə inkişaf etməsi və milli iqtisadiyyat sistemlərinin dunya təsərrüfatı sisteminə qovuşması tələbatının meydana çıxmasıdır. Belə bir tələbat əslində həmişə olmuşdur, lakin keçən əsrin ortalarında bu daha aydın görünməyə başlamışdır. XX əsrin sonu XXI əsrin əvvəlində isə bu problem qlobal qanunauyğunluq şəklini almışdır. 8 "Beynəlxalq iqtisadi siyasət" fənni inteqral xarakterə malikdir. Burada iqtisadi inkişafa təsir gostərən bütün amil araşdırılır, öyrənilir və təcrubə üçün lazımi nəticələr çıxarılır. Məhz buna görə də "Beynəlxalq iqtisadi siyasət" fənninin öyrəndiyi məsələlər dairəsinə dünya ticarəti, kapitalın və işçi qüvvəsinin miqrasiyası kimi ən mühüm beynəlxalq iqtisadi əməkdaşlıq formaları və sazişləri, müqavilələri də daxildir. "Beynəlxalq iqtisadi siyasət" fənni eyni zamanda beynəlxalq təsərrufat sistemi mexanizmini, onun problemlərini, ümumdünya iqtisadiyyatının potensial imkanlarını, bəşəriyyətdə baş verən qloballaşma proseslərini, sövdələşmələri dərindən araşdırır, təhlil edir, inkişaf səviyyəsini təyin edir, proqnozlaşdırır və qabaqcıl təcrübəni yaymaq, mənfi meylləri aradan qaldırmaq sahəsində əməli təkliflər irəli sürür. Dünya iqti- sadiyyatı siyasi-iqtisadi kateqoriya olduğu kimi həm də tarixi kate- qoriyadır. Bu ona görə belədir ki, hər hansı bir tarixi dövrün öz xüsusiyyətləri olub və dünya iqtisadiyyatı da həmin dövrlərdə müxtəlif miqyasda, həcmdə, səviyyədə fəaliyyət göstərib. Müxtəliflik isə təkcə iqtisadiyyatın səviyyəsində öz əksini tapmayıb. O həm də insanların dünya iqtisadiyyatına olan münasibətində və “Dünya iqtisadiyyatının” və siyasətinin dünyəvilik səviyyəsində öz əksini tapmışdır. Əgər dünya iqtisadiyyatına bir sıra dərslik və dərs vəsaitlərində göstərildiyi kimi, milli iqtisadiyyatların məcmusu kimi baxsaq, onda cürətlə deyə bilərik ki, dünya iqtisadiyyatı həmişə mövcud olmuşdur. Lakin bu əsas məsələ deyil. Əsas məsələ müasir dünya iqtisadiyyatını fərqləndirən cəhətləri ortaya çıxartmaq və təcrübədə onlardan məqsədyönlü istifadə etməkdir. Keçmiş dünya iqtisadiyyatı (dünya təsərrüfatı) uzun illərboyu ayrı-ayrı ölkə və regionların qeyri-bərabər inkişafı, rəqabət mübarizəsinin daim kəskinləşməsi, kapitalın və elmi-texniki potensialın rəqabət mərkəzində cəmlənməsi, əsasən əmtəələrin ixrac edilməsi kimi xarakterik cəhətləri ilə fərqlənmişdir. Müasir dünya iqtisadiyyatında (təsərrüfatında) xarakterik cəhətlər daha güclü və daha qlobaldır. İctimai istehsalın və Yüklə 1,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|