68
cəmiyyətin siyasi təşkilində köklü keyfiyyət dəyişiklikləri baş verməklə
ölkənin dünya iqtisadiyyatına funksional inteqrasiyası baş verəcəkdir.
Göründüyü kimi, xarici ticarətin konseptual əsasları ölkənin inkişaf
mərhələlərinə uyğun şəkildə formalaşdırılmalı və metodoloji prinsiplərin
tarixi səciyyə daşıdığı birmənalı şəkildə qəbul olunmalıdır. Ölkənin
xarici
ticarət
konsepsiyası
bütövlükdə
iqtisadi
təhlükəsizlik
konsepsiyasının tərkib elementi kimi nəzərdən keçirilməli və
formalaşdırılmalıdır. Belə ki, dövlətin iqtisadi təhlükəsizlik sisteminin
yaradılması və möhkəmləndirilməsi başlıca olaraq ticarətin təşkili və
inkişafından birbaşa asılıdır. Belə ki, iqtisadi münasibətlərin getdikcə
dərinləşməsi ölkənin həm iqtisadi təhlükəsizlik konsepsiyasında, həm də
xarici ticarətdə əsaslı dəyişikliklər tələb edir.
Dünya ölkələrinin təcrübəsi
göstərir ki, ölkələrin inkişaf yollarının seçilməsi son dərəcə mühüm
məsələlərdən biridir. Ümumiyyətlə, milli iqtisadiyyatın xarici amillərlə
sıx əlaqəliliyi və qarşılıqlı asılılığı baxımından 3 inkişaf modelini
fərqləndirmək olar:
1) İqtisadiyyatın ixrac yönümünün yüksəldilməsini nəzərdə tutan
inkişaf modeli;
2) İdxalı əvəz edəcək istehsal
sahələrinin inkişaf modeli;
3) İqtisadi inteqrasiya modeli. Bu modellərdən hər hansı birinin
seçilməsi öz mahiyyəti etibarı ilə xarici ticarət konsepsiyasının
formalaşdırılması deməkdir.
Buna görə də Azərbaycanın mövcud potensialı baxımından bunların
hansının daha mütərəqqi və məqsədə uyğun olduğunu araşdırmaq
zəruridir. Beləliklə, ixrac yönümlü inkişaf müasir beynəlxalq iqtisadi
münasibətlər sistemində mühüm yer tutan modellərdən biridir və milli
iqtisadiyyatın göstərilən istiqamətdə inkişafını tələb edir. Lakin
Azərbaycan Respublikasının bu modeli tətbiq etməsi üçün aşağıda
göstərilən bir sıra problemlərin həlli vacibdir: 1. Dünya bazarında
yaranmış vəziyyət məhsul və xidmətlərin ixracında tamamilə yeni