Безымянный indd
Yüklə 9,98 Kb. Pdf görüntüsü
|
SƏMAYA APARAN PİLLƏKƏNLƏR P ayız aylarında təlimlər daha da sürətləndi. Finalın yaxınlaşdı- ğını hiss edirdim. Artıq öz fərdi skafandr və kosmonavt kür- süm var. Fırlanan oturacaqda reallaşdırılan müvazinət sistemi təlimlə- rini rahatlıqla keçirəm. “Salyut-6” stansiyamız artıq orbitdə fəaliyyət göstərir. Kovalyonokla Ryumin – “Fotonlar” – “start hesabatları”nda öz anlarını gözləyirlər. Rusiyalıların gözlədiyi Oktyabr inqilabının 60- cı ildönümü yaxınlaşır. Yaxında “İnterkosmos“ ekipaj uçuşları proq- ramının işə düşəcəyini gözləyirik. Pyotrla mən favoritlər arasındayıq. Bu haqda şəhərciyin mütəxəssisləri və TASS jurnalistləri danışırlar. Dediklərinə görə, onlar daha çox bilirlər və heç vaxt səhv etmirlər. Tə- limlərimiz bizi “Fotonlar”la birləşdirməyə başladı. Onlarla birgə qəza vəziyyətlərini məşq etmişdik, Kosmosda isə tamamilə başqa vəziyyət baş vermişdi. Kovalyonokla Ryumin çaşmışdılar. Missiyalarını uğur- suzluqla bitirmişdilər. Yer kürəsinə iki gündən sonra qayıtdılar. “Sal- yut-6” stansiyası ilə bağlı uçuşlar proqramı dondurulmuşdu. Uğursuz uçuşun nəticələri az qala bizə də toxunmuşdu. Bir oktyabr günü, axşam saatlarında Klimuk evimə gəldi. Gözləri qızarmışdı, elə bil xəstələnmişdi. Səbəbsə daha pis idi. Hələ qapıdan dedi: “Ekipajımızı ayırmaq istəyirlər, uzunmüddətli missiyaya koman- dir lazımdır, məni də o proqrama cəlb etmək istəyirlər”. Ayaq üstə dura bilmirdim. “Bu fikir kimin ağlına gəldi?” – soruşdum. “Konstruk- tor Qluşkonun qrupunun” – bildirdi. Rəngim ağardı. Anladım: deməli, Kubasovun ekipajını irəli çəkmək istəyirlər. Yeni komandir, öyrəşmə və uçuş üçün şanslar az idi. “Suxoy zakon“u (içki qadağanı) pozduq. Səhərə kimi söhbət etdik. Əsəbi vəziyyət növbəti günün axşamı həll olundu. Leonov bizi sakitləşdirməyə gəldi. Növbəti gecəni də yatma- dıq. Söhbətlər uzun və maraqlı idi. Gecənin yarısından sonra Leonov 1965-ci ildə Belyayevlə Kosmosa ilk uçuşu haqqında danışmağa başla- dı. Ona qulaq asarkən özümü xüsusi insan hiss edirdim, eyni zamanda da pərt olurdum. Onun uçuşu uğurlar zolağı kimi tərənnüm edilirdi. Kosmonavtika tarixində ilk dəfə insanın gəmidən qırağa çıxması, əl- bəttə ki, uğur idi. Bu iş çox mürəkkəb olub və indiyə qədər də elədir. 100 DÖRDÜNCÜ HISSƏ Jurnalistlər və dilçilər üçün ən çətini bu vəziyyətin təsvir olunmasıdır. İnsanın “gəzməyi” və ya “orbitləndiyi” haqqında fikirləşirlər... Əsası odur ki, bacardı və bu, artıq hər zaman belə olacaqdır. “Bu tədbirin həyata keçirilməsi məqsədi ilə, - Leonov danışmağa başladı, – amerikalıların həmin eksperimenti reallaşdıracağından eh- tiyat edərək, “Vostok” gəmisinin şəkli dəyişdirildi. Oraya kabinədən yatabla çıxışı mümkün edən şlüz əlavə olunmuşdu. Təlim üçün vaxtı- mız az idi. 14 yanvar tarixinədək nəzəri imtahanları verib, aşağı təzyiq kameralarında skafandrı texniki baxımdan yalnız 37 kilometr hündür- lüyə qədər sınaqdan keçirmək vasitəsilə təlimlərə başladıq. Sonradan belə hündürlükdə təlim keçməyimiz gözlənilməyən hadisə ilə qarşılaş- mağımızla nəticələnmişdi. Komandirim tamamilə etibar etdiyim dos- tum Pavel Belyayev idi. Tapşırıq çox çətin idi. Mərkəzdə simulyatorlar yox idi, buna görə də təlimləri tikilən gəmidə keçirirdik. Vaxt azlığı, təlimlər və tələsməyimiz hətta yeddi təhlükəli vəziyyətin yaranması- na səbəb oldu. Onlardan üçü həyatımız üçün təhlükəli idi. 18 martda “Vosxod-2” adlandırılan gəmi ilə Baykonur kosmodromuna yollandıq, – Leonov davam edirdi. – Startdan saat yarım sonra, yəni ikinci dövrə- nin əvvəlində gəmidən çıxmağa cəhd göstərdim. Pavel məni sığortala- yırdı. Çətinliklə enmə aparatından şlüzə çata bildim. Darısqallığa görə yalnız başım öndə çıxa bilirdim. Pavel enmə aparatının lyukunu bağ- ladı. Tək qaldım. Hava buraxan klapanı açdım və şlüzdə tam boşluqla qarşılaşdım. Skafandrımdakı havanın təzyiqi içimi şişirdirdi. Əllərim əlcəklərdən, ayaqlarımsa ayaqqabılardan çıxırdı. Tənzimləmə lentləri- ni dartmam yardımçı olmadı. Əl və ayaqlarımın hərəkət etmələri çox çətin idi. Buna baxmayaraq, şlüzün lyukunu açıb, bir neçə dəqiqədən sonra içəri keçdim. Yer kürəsinin yaxınlığında gəminin təsviri məni heyrətləndirdi. Gəmi ilə məni olduqca möhkəm bağlar birləşdirirdi. Onlar üzməmi çətinləşdirirdi. Gəmidən artıq 5 metr məsafədə idim, bu haqda Yer kürəsinə məlumat verdim. Mənə elə gəlirdi ki, yaxınlıq- da bədənimi parça-parça edəcək meteorlar uçur. Sabit mövqeni saxla- ya bilmirdim. Gəmiyə qayıdışa başladım və təəccüblə şlüzün lyukuna yerləşmədiyimi anladım. Bir neçə dəqiqədən sonra vəziyyət daha da pisləşəcək. Yer kürəsi ilə məsləhətləşmələr üçün vaxtım yox idi. Risk etdim və təyinatlara rəğmən şlüzə lazım olduğu kimi, yəni ayaqla- rımla deyil, başımla girməyə çalışdım. Xarici lyuku bağladım. Şişmiş skafandrda içərini bütünlüklə tutmuşdum və hərəkət edə bilmirdim. Ümidsizlikdən skafandrdakı təzyiqi 600-dən 270-ə qədər azaltdım. Skafandr balacalaşdı... Çətinliklə diametri 1 metr olan daxili şlüzdən keçə bildim. Çox səylər göstərdim, ürəyim dəqiqədə 190 vuruşla dö- yünürdü. Pavel bacardığı kimi mənə kömək edirdi. Səylər nəticəsində SƏMAYA APARAN PİLLƏKƏNLƏR 101 istinin vurmasını hiss etdim və boğulmağa başladım. Şlüzün germetik olmasını dəqiqləşdirmədən, tələsik şlemin şəffaf üzlüyünü enmə apa- ratının açıq lyukuna baxmayaraq açdım. Gözlərimdə tərimin buzunu hiss etdim. Enmə aparatının lyukunu bağladıqdan sonra içəridə hava təzyiqi artmağa başladı. Norma 160 idi, cihaz isə 460 millimetr və da- imi yüksəliş göstərirdi. Ən kiçik qığılcımdan belə partlayışın baş verə biləcəyini bilirdik. Səylərimiz – temperatur və rütubətin azaldılması – kömək olmadı. Yorğun və əsəbi halda yuxuya getdik. Oyanandan son- ra əziyyətlərimizin səbəbini təyin etdik. İstəmədən skafandrı gəmi ilə birləşdirən tellə təzyiqi yüksəldən qoşucunu birləşdirdim”. “Bununla problemlərimiz bitmədi, – Leonov davam edirdi. Ona diqqətlə qulaq asırdıq. Uçuşundan indiyə qədər həyəcanlandığı görü- nürdü. – Yer kürəsinə qayıdış proseduruna başladıq, lakin mühərrik səmti müəyyənləşdirmə sisteminin detektoru zədələndiyindən işə düş- mədi. Növbəti dövrəyə keçdik. Yer kürəsindən manual enmə prosedu- runu istifadə etməyimiz məsləhət görüldü. Bunu ilk olaraq biz etdik. Enmə punktunu seçdik, lakin rabitə sahəsində olmadığımıza görə, bu haqda Yer kürəsinə məlumat verə bilmirdik. Enməmiz haqqında dörd saat ərzində xilasedici vertolyotun Şimali Uralda tayqada paraşüt gör- məsinə qədər heç bir məlumat yox idi. Skafandrımın ayaq hissələrində su - mənim tərim idi. Elə bilirdim ki, soyuqdan öləcəyəm. Skafandrları çıxarıb, alt paltarlarımızı sıxdıq. Yenidən geyindik. Çox şaxta idi, ona görə də enmə aparatından istilik saxlayan folqanı çıxarıb paraşütə bü- ründük, beləliklə, üç soyuq gecəyə davam gətirə bildik. Sahə çətin idi, yardım üç gündən sonra gəlib çatmışdı. İsti geyim geyinəndən sonra isti yemək yedik və bir stəkan konyak içdik. Sevinc və həyat nəşəsi ye- nidən qayıtdı”. Öz səmimi hekayəsi ilə Leonov yaşadığımız stresə görə bizi müka- fatlandırmaq istəyirdi. Təkrar edirdi: “Diqqətli olun, Kosmosa aparan yol asan deyil. Rəqibləriniz də var. Məndən yardım istəyə biləcəyinizi yadınızda saxlayın”. Bu, düzgün sözlər idi. Bir ay sonra, noyabr ayı- nın son on günündə həkimlər sağlamlığım və əhval-ruhiyyəmlə çox maraqlanmağa başladılar. Özümü çox yaxşı hiss edirdim, buna görə də əlavə müayinə təklifini təəccüblə qəbul etdim. Həkimlərimizdən əlavə, Moskvadakı Tibbi-Bioloji Problemlər İnstitutunun mütəxəssis- ləri də var idi. Müayinə uğurla bitdi, lakin hökm məni mat qoydu: “Miroslav, badamcıq vəzlərin şişib və irinləyib”, – “yad” həkim dedi. O dəqiqə özümü ələ aldım: “Axı mən angina xəstəliyini keç vaxt ke- çirməmişəm, bircə dəfə qriplə xəstələnmişəm”. “Narahat olma, baxa- rıq, nə isə edərik”. – bitirdi. “Öz” həkimimizin yanına qaçdım. Artıq bu haqda məlumatı var idi. Məni dinləyib müayinə etmədi, əlavə etdi SƏMAYA APARAN PİLLƏKƏNLƏR Yüklə 9,98 Kb. Dostları ilə paylaş:
|