Bilig 49. sayı
Yüklə 3,45 Kb. Pdf görüntüsü
|
bilig Bahar / 2009 sayı 49: 113-126 © Ahmet Yesevi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanlığı Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Okul, Aile ve Toplum İlişkileri Yeterlik Alanına İlişkin Görüşleri ve Öz Değerlendirmeleri Mustafa Kemal Öztürk ∗ Özet: Bu çalışmanın amacı; “okul, aile ve toplum ilişkileri yeterlik ala- nına” ilişkin olarak sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşlerini ve öz de- ğerlendirmelerini belirlemektir. Araştırmaların verileri 124 sosyal bilgi- ler öğretmeninden elde edilmiştir. Yeterlik alanı ve bu alanlara ilişkin alt yeterlikler, hiyerarşik doğrulayıcı faktör analizi ile test edilmiştir. El- de edilen sonuçlara göre, sosyal bilgiler öğretmenlerinin mesleki yeter- lik olarak “öğretme-öğrenme süreci” yeterlik alanından sonra “okul, ai- le ve toplum ilişkileri” yeterlik alanını en önemli yeterlik alanı olarak değerlendirdikleri görülmektedir. Öz değerlendirme sonuçlarına göre ise; sosyal bilgiler öğretmenlerinin kendilerini yeterli görmeleri dikkate alındığında “okul, aile ve toplum ilişkileri” yeterlik alanının üçüncü sı- rada “program ve içerik bilgisi yeterlik alanının ise son sırada yer aldığı görülmektedir. Anahtar Kelimeler: Sosyal bilgiler öğretmeni, öğretmen yeterlikleri, öz değerlendirme Giriş Ülkelerin her alanda kalkınması ile eğitime verdikleri önem arasında güçlü bir ilişkinin olduğu bilinmektedir. Eğitimde öğretmenlerin iyi yetişmiş olmalarının ve zaman içerisinde kendilerini yenilemelerinin ayrı bir yeri vardır. Nitelikli insan yetiştirme çabası günümüzde daha da önemli bir hale gelmiştir. Bu yetiştirme çabası içerisinde en büyük görev öğretmene düşmektedir. Öğret- menlerin hizmet öncesinde iyi yetişmiş olması ve hizmet sırasında kendilerini yenilemeleri eğitimin de kalitesini artıracak unsurlardır. Toplum kalkınmasın- da öğretmenlere bel bağlama, kuşakları onların yaratacağına inanma, öğ- retmenliği kutsal bir meslek olarak kabul etme, onu ana meslek sayma eği- limleri zamanımıza kadar canlılığını korumuştur (Ertürk 1972: 12-24). Eğitim kalitesinin ve öğretmenlik mesleğinin niteliğinin yükseltilmesi, öğret- men yetiştirme kurumlarının ve eğitim kurumlarının politikalarının belirlen- mesi öncelikle öğretmenlerin mesleki yeterliklerinin geliştirilmesi ile olanaklı- ∗ Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü / ANKARA mkozturk@hacettepe.edu.tr bilig, Bahar / 2009, sayı 49 114 dır. “Etkili okul”, “iyi okul” kavramları temele alınarak yapılan araştırmalar, okulların kalitesinin o okullarda çalışan öğretmenlerin özellikleriyle ilişkili olduğunu ortaya koymaktadır (Güven 2005, Şahin 2008). Öğretmenin değişen rolleri, öğretme kuramlarındaki yenilikler ve değişmeler dikkate alınarak, geçerli ve güvenilir yöntemlerle belirlenmiş yeterlik çerçeve- leri öğretmenlerin hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim programlarını şekillendi- rebilir, mesleğe girişte ve öğretmenlerin değerlendirilmesinde bir ölçütler takımı olarak kullanılabilir (Şahin 2004: 62). Gelişmiş ülkelerde öğretmenlik mesleğiyle ilgili standart geliştirme çalışmaları hem öğretmen birlikleri hem de ulusal kurumlar tarafından yapılmaktadır (Taş 2004: 31). Bu amaçla Türkiye’de çeşitli dönemlerde Milli Eğitim Bakan- lığı ve Yüksek Öğretim Kurulu’nca Öğretmen yeterlikleri ve öğretmenlerin değerlendirilmesine ilişkin araştırmalar yapılmıştır (Barth vd. 1997, MEB 2005a). Eğitim sisteminin başarısı büyük ölçüde, bu sistemi işletecek olan öğretmen- lerin gerekli niteliklere sahip 'olması ile mümkündür (Senemoğlu 1989). Öğ- retmen eğitimine ve öğretmenlerin mesleki standartlarının geliştirilmesine yönelik çalışmalar ülkemizde olduğu gibi başka ülkelerde de yapılmaktadır. Örneğin İngiltere ve Galler’de TTA (Teacher Training Agency) özellikle öğ- retmenlerin mesleki standartlarının geliştirilmesinin öğretmenlerin mesleki becerilerini ve öğrencilerin öğrenmesini geliştireceğine işaret etmektedir (OECD 1998: 23). Yeterlik duygusu bilişsel mekanizmalar tarafından düzenlenen ve oluşturulan bir davranıştır (Leyser vd. 2002: 54 ). Öğretmen yeterlikleri ve mesleki geli- şimi etkileyen iki önemli etkenin göz önünde bulundurulması gerekir: (1) Öğretmeni meslekî açıdan geliştiren ve motive eden ögeler, (2) Öğretmen yeterlik alanlarının uygulamada yer bulması (Guskey 2002: 383). Türkiye’de öğretmen yeterlikleri ile ilgili olarak yapılan çalışmaların en kap- samlılarından biri de Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü’nce yapılmış olan "Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri" çalışmasıdır. Bu çalışma sonucunda öğretmenlik mesleği genel yeterliklerinin bileşenleri A-Kişisel ve Mesleki Değerler - Mesleki Gelişim, B-Öğrenciyi Ta- nıma, C-Öğrenme ve Öğretme Süreci, D-Öğrenmeyi, Gelişimi İzleme ve Değerlendirme, E-Okul-Aile ve Toplum İlişkileri, F- Program ve İçerik Bilgisi olarak altı bölümden oluşmaktadır (MEB 2005b, 2006). Öğretmenlik mesleği genel yeterliklerinde belirlenen niteliklere sahip bir öğ- retmenin olabilmesi, hizmet öncesinde iyi bir eğitim almış olması, öğretmen- lik görevini yerine getirirken kendini yenilemesi ve etkili bir iletişim kurması- Öztürk, Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Okul, Aile ve Toplum İlişkileri Yeterlik Alanına İlişkin Görüşleri 115 na bağlıdır. Kısaca, öğretmeni yetiştiren kurum, öğretmenin görev yaptığı okul ve paydaşlar ile çevre bu yeterliklere sahip olmada önemli bir yer tutar. Öğretmen adayları yetiştirilirken ve mevcut öğretmenlere hizmet içi eğitim verilirken göz önüne alınan bazı konular mevcuttur. Bu konular arasında öğretmenlerin mesleki gelişimlerini sağlaması, öğrenciyi tanımaları, öğrenme ve öğretme süreci konusunda donanımlı olmaları, öğrenmeyi – gelişimi izle- me ve değerlendirmeleri, program ve içerik bilgisine hakim olmaları yer al- maktadır. Elbetteki bu çalışmaların yeterli olduğu da söylenemezken okul- aile ve toplum ilişkileri zaman zaman daha kolay göz ardı edilebilmektedir. Halbuki çevreyi tanımadan korumak ve çevre olanaklarını göz ardı ederek eğitimden söz etmek mümkün değildir. Amaç Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılan çalışmada, öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri altı yeterlik alanından oluşmaktadır. Farklı branşlardaki öğretmenlere göre bu yeterlik alanlarının önem sırası değişebilmekte ve öğ- retmenler bu altı yeterlik alanına göre kendilerini farklı yeterlikte görebilmek- tedirler. Bu farklılıklar ve sosyal bilgiler öğretmenleri için ayrı bir önem taşı- yan çevreyi tanıma, koruma ve çevre olanaklarından yararlanma doğrultu- sunda aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır. Sosyal bilgiler öğretmenlerine göre öğretmenlik mesleği genel yeterlik alanla- rının önem sıralaması nasıldır? “Okul, aile ve toplum ilişkileri” yeterlik alanının diğer yeterlik alanları ile ilişkisi nasıldır? Sosyal bilgiler öğretmenlerinin öz değerlendirme sonuçlarına göre yeterlik profilleri nasıldır? Yöntem Ölçme aracının pilot uygulamasında, paydaş görüşlerinin belirlenmesi esna- sında paydaş görüşlerini elde etmek amacıyla "aday ölçme aracı" 3108 pay- daşa ve öğretmenlerin yeterlik performanslarının belirlenmesinde ise “yapı- landırılmış ölçme aracı" Milli Eğitim Bakanlığı’nca 2216 öğretmene uygu- lanmıştır. Bu çalışmada Milli Eğitim Bakanlığı’nca alt ilde (Ankara, Bolu, Hatay, İzmir, Kocaeli, Van) 72 farklı ilköğretim okulunda görev yapan 124 sosyal bilgiler öğretmenine ait üçlü derecelenmiş bir form ile öğretmenlik mesleği genel yeterliklerinin alt boyutlarına ilişkin elde edilen veriler kullanıl- mıştır. Yeterlik alanları ve bunların önem düzeylerinin belirlenmesinde altı yeterlik alanı ve bu alanlara ilişkin alt yeterlikler, hiyerarşik doğrulayıcı faktör analizi ile test edilmiştir. Her bir yeterlik alanı yapılandırılmış ölçme aracı ile ölçülen Yüklə 3,45 Kb. Dostları ilə paylaş:
|